سفیر اسبق ایران در تایلند با حضور در کافه خبر دستاوردهای سفر رئیس جمهوری به سه کشور آسیای جنوب شرقی را مورد بررسی قرار داد.

محمد اکبری: روحانی با دیدار از سه کشور ویتنام، مالزی و تایلند به نظر می رسد با دست پر به کشور بازگشت. سفر رئیس جمهور به سه کشور غرب آسیا و شرکت در مجمع گفت و گوی آسیایی نوعی هدف گذاری جهت رفت و آمد های بیشتر به کشورهای آسیایی است که سیاست خارجی کشور در دوران تحریم به نوعی از ظرفیت های موجود آن غافل مانده بود. ایران می تواند با ارتباط بیشتر با این کشورها هم مشتریانی ثابت برای نفت و گاز خود پیدا کند و از سوی دیگر در مقاطع افول قیمت نفت، سرمایه گذارانی مطمئن برای اقتصاد کشور بوجو بیاورد. این موضوع بحث کافه خبری است که با محسن پاک آیین سفیر اسبق ایران در تایلند در مورد آن صحبت کرده ایم که از نظر می گذرانید.


ایران در فضای پساتحریم قرار دارد و سفر آقای روحانی به سه کشور شرق آسیا در حالی انجام شد که فضای خوبی برای روابط با کشورها وجود دارد. فضای روابط ایران با کشورهای آسیایی در دوران تحریم دارای چه شرایطی بود؟

به هر روی تحریم ها توانسته بود روابط با کشورهای آسیایی و جنوب شرق آسیا را هم تحت تاثیر قرار دهد و هر چند ایران با این کشورها مشکل و تنش خاصی نداشت اما ظرفیت های موجود به شکل کامل پوشش داده نمی شد و در حد و اندازه ای که لازم بود، مورد بهره برداری قرار نمی گرفت. از این رو به نظر می آید نگاه جدید پس از برجام به آسیا نگاهی ضروری است که اگر ایران این سیاست را بصورت همه جانبه و برنامه ریزی شده ادامه دهد می تواند ظرفیت های جدیدی را برای همکاری پیدا کند. در آسیا و بخصوص در منطقه جنوب شرق آسیا که مورد توجه رئیس جمهور قرار گرفته بود و به آن ها سفر شد مختصات مهمی وجود دارد. اول اینکه آسیا به عنوان پر جمعیت ترین قاره جهان محل حضور ادیان مختلف است. بیشترین تعداد مسلمانان در آسیا است. اندونزی پرجمعیت ترین کشور مسلمان دنیا است. تعداد مسلمانان هند نیز نزدیک به مسلمانان اندونزی است. مسلمانان زیادی هم درچین، مالزی و کشورهای دیگر پخش شده اند که نشان دهنده وزن و جایگاه مسلمانان در این قاره است. مسیحیت نیز در این قاره حضور فعال دارد که در فیلیپین بیشتر ظهور و بروز داشته است. آیین بودا به عنوان یک آیین اخلاقی که با مبانی اخلاقی اسلامی نیز نزدیکی دارد، در قاره آسیا حضور فعال دارد و در کشورهای زیادی مثل چین، ژاپن، تایلند، میانمار، ویتنام، کامبوج و لائوس حضور دارند. در واقع ادیان و آیین های شرقی در آسیا هستند. از این رو فعالیت های گفتگو محور می تواند در نزدیکی ادیان متعدد برای مقابله با رویکرد فرهنگی غرب که به دنبال تک فرهنگی کردن جهان است تاثیرگذار باشد. ایران به عنوان یک کشور فرهنگی و دارای تمدن دیرینه می تواند در این رابطه ابتکارات خاصی داشته باشد. ثانیا در موضوعات سیاسی هم کشورها ی آسیایی با ایران همسویی زیادی دارند. هیچ کشور آسیایی نیست که در ایران سابقه استعماری داشته باشد یا در مسائل ایران دخالت کرده باشد. اکثر این کشورها جزو جنبش عدم تعهد هستند که با ایران نگاه مشترکی نسبت به تحولات جهان دارند و در دوره تحریم ها از حق ایران برای داشتن انرژی هسته ای حمایت کرده اند. در زمان تحریمها نیز خیلی از کشورهای آسیایی غرب را همراهی نکردند و با ایران مبادلات در حوزه انرژی و تبادل کالا داشتند. ثالثا از جنبه اقتصادی، آسیا منطقه ای است که به شدت نیازمند انرژی فسیلی نفت و گاز است و طبق برآوردهایی که شده تا سال 2025 نیاز آسیا به نفت و گاز بین سی تا پنجاه برابر خواهد شد. این موضوع به دلیل توسعه تکنولوژی در این کشورها است و ایران می تواند مشتری های خوبی در این مناطق داشته باشد . پالایشگاه بعضی از این کشورها با نفت ایران هماهنگ و تنظیم شده است. در عین حال ما نیازمند این هستیم که انتقال تکنولوژی داشته باشم که از این جهت اقتصاد ایران با این کشورها مکمل یکدیگر می شوند. همچنین این کشورها بازار خوبی برای صادرات غیر نفتی ایران هستند که با توجه به سرمایه های خوبی که در این کشورها وجود دارد دارای اهمیت هستند. البته نگاه ایران به شرق به معنی فاصله گرفتن از غرب نیست و ایران می تواند در جهت تامین منافع خود با هر دو منطقه همکاری داشته باشد و لذا دستاوردهای سفری که انجام شد اگر ادامه داشته باشد و پیگیری شود و در بقیه کشورها هم هدف گذاری شود، تعاملات افزایش پیدا می کند و در آینده فرصتهای پیش روی ایران قابل توجه خواهد بود.


رئیس جمهور در سفر خود در مجمع گفتگوهای آسیایی شرکت کرد. از این مجمع گاه به عنوان نوع اتحادیه اروپایی در آسیا تعبیر می شود. این تعبیر خوش باورانه است یا واقعا چنین مسیری می تواند برای آینده آن متصور بود؟
ACD یا مجمع گفتگوی آسیایی با ابتکار تایلند در سال 1383 با نه عضو شکل گرفت که الان 34 عضو دارد. این مجمع یک اتحادیه نیست و شرایط یک اتحادیه مثل اتحادیه اروپا یا آ.سه. آن را ندارد. این مجمع یک تریبون آسیایی است که برای تبادل نظر نخبگان و مقامات آسیایی برای یافتن راهکارهای توسعه آسیا از مسیر همکاری بین کشورهای آسیایی بوجود آمده است و همانطور که از اسمش مشخص است محلی برای گفتگو است تا در ابعاد مختلف اقتصادی، محیط زیست، کشاورزی، توسعه گردشگری روشهای هماهنگ شده ای را بکار ببرند و در تقویت آسیا قدم برداشته شود. اتحادیه ها معمولا یک مقرراتی را بین خود در زمینه های مالیاتی و گمرکی و عوارض و غیره دارند و به آن متعهد و پایبند هستند که با این مجمع فرق می کند. اگر قصد داریم به همکاری با اتحادیه های آسیایی فکر کنیم باید به اتحادیه آسه آن و مانند آن بپردازیم که ایران هم می تواند در این مسیر فعالیت خوبی داشته باشد و حلقه اتصال و همکاری بین اکو و آ.سه. آن باشد. ACD یک نهاد اجرایی نیست اما اتحادیه ها نهادهای اجرایی هستند که به نظر می رسداز این نظر نمی توان از ACD تعبیر به اتحادیه کرد. البته این موضوع از اهمیت آن نمی کاهد. ACD هم کار ویژه های خود را دارد و این مجمع راهکارهای جدی برای همکاری را مطرح می کند .


آیا کشورهایی مثل ویتنام و مالزی که در آ.سه. آن فعال هستند و ایران به آنها سفر کرد می توانند دروازه ورود ایران به آسه آن باشند؟
کشورهای عضو آ.سه. آن کشورهایی هستند که ایران به صورت دو جانبه با اکثر آنها رابطه خوبی دارد، در اکثر آنها مثل اندونزی مالزی تایلند فیلیپین برونیی ویتنام سنگاپور سفارت دارد و در عین حال با کشورهای دیگر مثل لائوس، میانمار و تیمور شرقی و کامبوج نیز رابطه دوجانبه خوبی دارد. همچنین با خود اتحادیه هم روابط خوبی برقرار است. سالها است که ایران درخواست کرده به عنوان عضو گفتگویی این اتحادیه پذیرفته شود. چون این اتحادیه مخصوص شرق آسیا است و کشورهای فرا منطقه ای را به عنوان عضو ثابت نمی پذیرد اما ایران می تواند به عنوان عضو گفتگویی در جلسات پذیرفته شود. دبیر خانه آ.سه. آن در حال بررسی این پیشنهاد است و ایران سعی دارد ارتباطات نزدیکی با اعضای آن برقرار کند.


دستاوردهای سفر رئیس جمهور را چطور ارزیابی میکنید؟ این دستاوردها فقط در زمینه اقتصادی بودند؟
این سفر از جهات مختلفی دارای اهمیت بود. اول اینکه نشان داد ایران به دنبال متنوع سازی حوزه های همکاری در روابط خارجی است و گفتگو با این سه کشور آسیایی در زمینه های مختلف اقتصادی، محیط زیست، سرمایه گذاری، همکاری های بانکی انجام شد و برخی قراردادها بسته شد. از این رو می توان روی جنبه اقتصادی همکاری ها بیشتر تامل کرد. اهمیت کار روی حوزه های بانکی از این نظر بیشتر است که با توجه به محدودیتهایی که با بانکهای اروپایی وجود دارد می تواند نوعی راه اطمینان بخش برای انتقال پول باشد. همچنین می توان از نفوذ و لابی کشورهای آسیایی در مجامع مختلف جهانی در حوزه بانکی استفاده کرد و حامیان زیادی بوجود آورد و در مقابل زیاده خواهی غربی ها ایستاد. حضور دکترروحانی و سخنرانی در مجمع گفتگوی اقتصادی نیز مهم بود از این نظر که ایران تابحال در حد رئیس جمهور در این مجمع شرکت نکرده ُبه نظر می رسد هدف گذاری خوبی انجام شده بود.
نشست این مجمع در سال 2018 در ایران خواهد بود که می شود دورخیز خوبی داشت برای روابط بیشتر با کشورهای آسیایی. نظرتان چیست؟
به هر حال با فضای خوبی که مخصوصا در دوره پسا برجام بوجود آمده است و با توجه به مطرح شدن ایران در مجامع بین المللی کشورهای مختلف تمایل زیادی برای ارتباط با ایران دارند. از این رو باید از این شرایط استفاده کرد و هر قدر حضور ایران در مجامع بیشتر باشد و یا حضور کشورهای دیگر به بهانه مختلف در ایران افزایش پیدا کند، ایران را به اهداف خود بیشتر نزدیک می شود.


در فضای دانشگاهی و نخبگان کشورهای شرق آسیا مخصوصا مالزی تمایل زیادی به تشیع بوجود آمده است که همین موضوع در مالزی سوء تفاهم هایی را نسبت به ایران قبلا بوجود آورده بود. این سوء تفاهم از کجا نشات می گرفت و چطور حل شد؟
یک واقعیت این است که در کشورهای مختلف و مخصوصا در این منطقه تشیع در حال رشد است و رشد تشیع به خاطر این نیست که ایران در مسائل داخلی آنها دخالت می کند. بلکه موضوع این است که تشیع با توجه به ویژگی های خاص انسانی و اخلاقی خود به عنوان یک دین منطقی و پویا و به روز که دارای معارف انسانی و صلح محوری است و با تروریسم و جنگ و اشغال مشکل دارد مطرح است و به همین خاطر روشنفکران این کشورها به آن رو آورده اند. اقدامات منفی تکفیری ها و تندروها که منتسب به وهابی ها هستند و نگاهی که تشیع به آن ها دارد باعث رشد و اقبال مردم جنوب شرق آسیا نسبت به تشیع شده است. نقش حزب الله و سید حسن نصرالله و مقابله ایشان با اسرائیل هم در اقبال روشنفکران و نخبگان آسیا نسبت به اسلام نقش داشته است.. زمانی که من در تایلند سفیر بودم، انجا دانشگاهیان حتی مقامات فرهنگی تمایل داشتند که اساتید شیعه ایرانی در آنجا مسائل دینی را آموزش دهند تا اساتید عربستان سعودی. آسیا، تعامل گرایی و میانه روی ایران را به خشونت گرایی و تندروی عربستان ترجیح می دهد. چرا که حضور وهابی ها در تایلند و دیگر کشورهای آسیایی در تمایل مردم و جوانان به سمت تندروی و خشونت مهم می دانند. مالزی کشوری چند فرهنگی است و در آنجا این نگرانی بوجود آمد که رشد شیعه ممکن موجب تقابل ادیان و خدشه دار شدن وحت ملی گردد.البته امروز این سوءتفاهمات تمام شده و وقتی سفری در حد رئیس جمهور انجام می شود نشان دهنده ایجاد فضای اطمینان در طرفین است و آقای روحانی در آنجا مطرح کرد که ایران طرفدار اتحاد سنی و شیعه است. در کل باید گفت این سه کشور که دکتر روحانی از آنها دیدار داشت کشورهای مهمی بودند و بویژه سفر به مالزی هدف گذاری خوبی بود. چون مالزی ظرفیتهای خاصی دارد که بعد از یک دوره فترت در روابط، می تواند در منطقه فضای خوبی را ایجاد کند.

49312

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 591108

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 8 =