آیا کار سیاسی در دانشگاه منع‌حاکمیتی دارد؟/آماتوری‌سیاسی نه!

امید کرمانی‌ها: جنبش دانشجویی کجای عرصه سیاسی کشور تعریف می شود؟ این سئوالی است که هر دولتی که بر سرکار آمد پاسخی آرمانی به آن داد ولی همواره بین آرمان با عمل فاصله معنی داری وجود داشت. بر همین اساس غلامرضا خواجه سروی معاون فرهنگی وزارت علوم دولت دوم محمود احمدی نژاد در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین می گوید: در مجموع مصلحت کشور را این می دانم که از تجربه تشکل های دانشجویی حتما در حکومت استفاده و یک روالی برای آن تعریف شود تا این تجربه به فراموشی سپرده نشود و این انرژی هدر نرود.

سطح و عمق فعالیت های سیاسی جریان های دانشجویی از جمله موضوعاتی است که همواره جریان های سیاسی به اقتضای زمان و موقعیت که در ارکان قدرت داشتند تعاریفی از آن ارائه دادند، برخی آن را آسیب، برخی غیرضرور، برخی حاشیه ای و حتی برخی متن خواند اما خواجه سروی معتقد است: کار حرفه ای سیاسی برای احزاب و گروه ها در خارج از دانشگاه است. در دانشگاه باید کار آماتوری سیاسی انجام شود.

مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید.

***

آقای خواجه سروی! جریانات دانشجویی در مقطع فعلی چقدر مطالبات و درخواست های اقشار مختلف جامعه خصوصا در عرصه سیاسی را نمایندگی می کنند، آیا جنبش دانشجویی نسبت به مبدأ شکل گیری خودش همچنان از آن هویت و ماهیت برخوردار است یا خیر؟

جریان های دانشجویی در ایران در کل و حالت مطلوبش کلیت منافع ملی را دنبال و مطالبه می کند. اینکه بگوییم نمایندگان مطالبات اقشار هستند، خیلی حرف درستی نیست چون اگر بخواهیم آن شکلی نگاه کنیم باید جریان های دانشجویی را به عنوان شاخه دانشجویی احزاب و گروه های سیاسی تلقی کنیم که قاعدتا هر کدام مطالبات بخشی از جامعه را نمایندگی می کند ولی در کشور ما این است که جریان های دانشجویی به هر صورت تلاش کردند نماینده کلیت منافع جامعه باشند. اینکه موفق شدند یا خیر؟ بحث دیگر است. اینکه به مبدأ شکل گیری جنبش دانشجویی وفادار ماندند یا خیر؟ نیز معتقدم جریان دانشجویی اصیل کشور ما همچنان به آن مبدأ شکل گیری خود وفادار است منتها شاید بخش هایی سستی در آن ایجاد شده باشد و نتوانسته باشد کار خودش را به درستی انجام دهد ولی تلاش می کرده همیشه این کار را بکند یعنی به آن چیزی که برایش ایجاد شده یا ابتدای امر جنبش دانشجویی ایران داشته دنبال می کرده به آنها وفادار بماند.

یک تحلیل آن است که دانشجویان امروز مثل گذشته فعالیت هایشان دیگر برخواسته از آرمان خواهی سیاسی نیست بیشتر جنبه سرگرمی و تفریح دارد، نظر شما چیست؟

مدت زیادی با این دوستان از نزدیک آشنا بودم و با همه آنها کار کردم. چنین تصوری شاید برخواسته از برخی جریان ها یا نوعی جزیی نگری باشد اما کلیت چنین تحلیلی را نمی توانم تأیید کنم یعنی بگوییم که اینها برای سرگرمی فعالیت می کنند. اتفاقا جریان های  دانشجویی از باب سرگرمی فعالیت نمی کنند بلکه آنجا که خیلی پای مسائل جدی هم هستند تا بتوانند مسائل جدی کشور و نظام را دنبال کنند و پای آن بایستند. البته شاید این تصور مربوط به این روزگار باشد که خیلی از فعالان دانشجویی سابق وضعیت خودشان را می آیند با چنین روزگاری مقایسه می کنند و می گویند در آن زمان فعالیت ها و مطالبات جنبش دانشجویی جدی بود الان این تحرکات بیشتر به سرگرمی شبیه است.

در حالیکه اگر ما بخواهیم تحلیل دقیق تری کنیم می ببنیم به اقتضای زمان و شرایطی که در آن هستیم باید این قضیه را تحلیل کرد. تصورم بر این است که یک چنین تحلیلی درباره جریان های دانشجویی صحیح نیست.

هر دوره از انتخابات اعم از مجلس، ریاست جمهوری و شورای شهر شاهد هستیم جریان های دانشجویی موتور تحرک ستادهای انتخاباتی جناح های مختلف سیاسی برای جلب توجه اقشار مختلف جامعه به نامزد یا نامزدهای مطلوب آن جناح می شوند اما بعد از انتخابات کاملا از یاد می روند آیا این موجب سرخوردگی و دلسردی در جنبش دانشجویی نشده است چون فکر می کنند مورد سوءاستفاده احزاب و جناح های مختلف قرار می گیرند؟

چون کشور ما فاقد حزب و نظام حزبی است و جریان های دانشجویی هم همیشه پر انرژی، پرشور و علاقمند به مسائل سیاسی هستند به راحتی می توان گفت انتخابات یک عرصه پرشوری است که انگیزه ایجاد می کند و جوان ها به ویژه دانشجویان را به سمت خودش می کشاند و آنها به هر حال موتور محرکه انتخابات می شوند، در واقع خیلی از نامزدهای که در کشور ما به پیروزی می رسند بخش عمده از این پیروزی را مرهون فعالیت دانشجویان یا تشکل های دانشجویی هستند. حالا از هر جناحی که حساب کنیم اما این هم درست است که معمولا بعد از انتخابات توقع این است که تشکل های دانشجویی ولو منتقد تقویت شوند.

کادرهای آنها به هر حال کار تشکیلاتی سیاسی در دانشگاه ها انجام دادند و البته به طور غیرحرفه ای توقع دارند وارد بخش هایی از دولت شوند و بتوانند این تجربه شان را ارتقاء دهند یا حتی در دانشگاه ها و مراکز دیگر از توان تشکیلاتی آنها استفاده شود که چنین چیزی در کشورما سازکار و مکانیزم مشخصی هیچ وقت نداشته است بنابراین بعضا چنین چیزی اتفاق افتاده یا نیفتاده است، از این جهت عمدتا هم در بخش هایی موجب دلسردی شده است. در مجموع مصلحت کشور را این می دانم که از تجربه تشکل های دانشجویی حتما در حکومت استفاده و یک روالی برای آن تعریف شود تا این تجربه به فراموشی سپرده نشود و این انرژی هدر نرود.

یک دیدگاه آن است که با گذر زمان روز به روز فاصله جریان های دانشجویی از جریان های سیاسی اصولگرا و اصلاح طلب بیشتر می شود نظر شما چیست؟

به این شدت و حدت که گفته می شود خیر این طور نیست ولی اینکه خیلی روابط گم یا سرد باشد بستگی به شرایط زمانی و میزان سیاسی بودن فضای کشور دارد.

زمان گرفتن رأی اعتماد و بعد جلسه استیضاح رضا فرجی دانا به عنوان وزیر علوم دولت آقای روحانی خیلی از نمایندگان منتقد او می گفتند دانشگاه محل اردوکشی سیاسی نیست محل علم اندوزی، پژوهش و تحقیقات است، این شائبه وجود دارد که دانشگاه سیاسی مورد تأیید جناح های سیاسی نیست و فقط هر جا جناح ها قصد استفاده از جریان های دانشجویی را دارند صحبت از لزوم سیاسی بودن دانشگاه می کنند اما زمانی هم که فضا را به نفع خود نمی بینند به جنبه علم اندوزی، تحقیقات و پژوهش دانشگاه تأکید می کنند، چرا چنین رفتاری را شاهد هستیم؟

آنچه در نظام جمهوری اسلامی برایش قانون نوشتند و اسناد بالادستی برایش تنظیم کردند وجود دانشگاه سیاسی را به رسمیت شناختند و هم اینکه لوازمش را فراهم کردند اعتقادشان هم در اسناد و مقررات مربوطه بر این بوده که در دانشگاه نباید کار حرفه ای سیاسی شود. کار حرفه ای سیاسی برای احزاب و گروه ها در خارج از دانشگاه است. در دانشگاه باید کار آماتوری سیاسی انجام شود. معتقدم اگر کار حرفه ای سیاسی در دانشگاه شود دیگر تحصیل علم که کار اصلی دانشگاه ها است تعطیل می شود اما کار آماتوری سیاسی به این معنا که دانشجویان در کنار تحصیل، کار سیاسی را هم بیاموزند و کار تشکیلاتی کنند تا مقدمه ای برای ورودشان به عرصه های بهتر در جامعه شود این مورد تأیید است.

پس براساس صحبت شما می توان گفت سیاسی بودن دانشگاه منع حاکمیتی ندارد؟

اصلا ندارد حتی مورد تأیید حاکمیت هم است. شاید آنچه که درباره استیضاح وزیر سابق علوم مطرح شد به این خاطر باشد که بعضا تلاش می کردند تشکل هایی که قبلا به دلیل اقدامات غیرقانونی منحل شده بودند احیا کنند و به عرصه برگردانند و از آنها بهره برداری کنند ولی کار اصولیش این است هر دولتی که می آید باید فعالیت جنبش دانشجویی را مورد حمایت قرار دهد ولو اینکه این حرکت جنبش دانشجویی خلاف نظر دولت باشد.

اگر چهار دولت آقایان هاشمی، خاتمی، احمدی نژاد و روحانی را با یکدیگر قیاس کنیم در کدام دوره از تحرکات تشکل های دانشجویی بیشتر استقبال شد در کدام دوره کمتر، به عبارت دیگر بهار و رکود این تحرکات در کدام دولت بود؟

ملاک این رکود یا رونق چیست. تمام دولت های یادشده کاهش و افزایش داشتیم ولی آنچه که مورد توقع بوده در حال حاضر کمتر اتفاق افتاده است. از این جهت که مورد توقع است فعالیت توأم با درک، بینش و تحلیل خصوصا همراه آرامش فعال باشد. این ملاک ها در هیچ کدام از دولت ها به طور مطلوب نبود. یعنی نمره اش بالا یا پایین بود. اگر از خود تشکل ها پرسیده شود می گویند دوره آقای خاتمی به دلیل وجود فضای تند سیاسی، فضا هیجانی و پرسر و صدایی دوره خیلی خوبی بود اما همان دوره هم براساس ملاک ها نگاه کنیم تا رونق واقعی فعالیت جریان های دانشجویی فاصله زیادی وجود داشت یعنی نمره اش خیلی بالا نیست. دولت آقای هاشمی که فضا را تحت کنترل داشت نمره اش خیلی جالب نیست. در زمان دولت آقای احمدی نژاد هم که من در وزارت علوم مسئولیت داشتم مشی وزارت علوم و حتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی این بود که از تشکل های قانونی حمایت کند ولو اینکه مخالف دولت باشند. دولت آقای روحانی که خیلی بی سرو سامان است خیلی نمی شود فهمید دارد به کدام مسیر می رود. تقریبا حالت ملوک الطوایفی است یعنی هر کس هر کاری می خواهد می کند. یعنی خیلی ندیدم کسی توجه اش به این مسائل باشد. 

به عنوان جمع بندی اگر دیدگاهی دارید بفرمایید؟

معتفدم وجود جنبش دانشجویی در کشور ما لازم است. من نمی گویم دولت بیاید آنها را فرماندهی کند یا از جایی فرماندهی شوند. همه این تشکل ها اتحادیه، دبیرکل و ساختار دارند و یک مجموعه کاملی هستند ولی باید زیرساخت ها، زمینه های لازم و حمایت های قانونی لازم را از آنها فراهم کرد و به زبان تندشان خیلی توجه نکرد. اتفاقا دولت باید برای اینها برنامه داشته باشد و از آنها حمایت کند.

29214