زماني كه اولين جلسه شوراي عالي دفاع 22 روز پس از آغاز جنگ،تشكيل شد، هاشمي رفسنجاني به عنوان رئيس مجلس يكي از اعضاي فعال آن بود. پس از دوران رياست جمهوري بني صدر، ايشان به عنوان سخنگوي شوراي عالي دفاعبا مصاحبه هاي خود و نيز با ايراد سخنان تحليليدر خطبه هاي نماز جمعه ، به طور مرتب مردم را در جريان وقايع و رويدادهاي جنگ قرار مي داد و بر اميدواري و افزايش روحيه جامعه مي كوشيد.
شناخت اوليه آقاي هاشمي رفسنجاني از نيروهاي مسلح، به زمان سربازي ايشان در پادگان باغشاه تهران بر مي گردد كهپس از حوادث و قيام خونين 15 خرداد 1342 ايشان را حوزه علميه قم دستگير و به سربازي اعزام كردند. تجربه چگونگي مقابله ارتش شاهنشاهي در جريان نهضت اسلامي در سال 1357 با مردم معترضبه نظام سلطانيدر خيابان هاكه نهايتا منجر به پيروزي انقلاب اسلامي شد نيز بر شناخت ايشان از ظرفيت ها و محدوديت هاي نظامي افزود.پس از پيروزي انقلاب اسلامي، ايشان از جمله كساني بود كه در تاسيس سپاه پاسداران انقلاب اسلامي نقش داشت و با سران ارتش ارتباط نزديك تري پيدا كرد.
با حمله نظامي عراق به ايران و حضور بيشتر ايشان در جبهه هادر مقاطعمختلف جنگ ، بر آشنايي آقاي هاشمي با تاكتيك هاي عملياتي و چگونگي بكارگيري جنگ افزارها در ميدان نبرد افزوده شد و آرام آرام ايشان با تمامي ابعاد مسائل نظامي و عملياتي آشنا شد، بگونه اي كه در جلسات با فرماندهان در قرارگاه هاي عملياتي به بحث و تبادل نظر در باره مناطق عملياتي مي پرداخت. شايد بتوان ايشان را به عنوان يكي از برجسته ترين سران كشور در فهم و درك مسائل نظامي در دوران دفاع مقدس تلقي كرد كه هم با انواع جنگ افزارها آشنا شده بود و هم از تاكتيك بكارگيري آنها سر در مي آورد.
در روزهاي اول پس از پيروزي انقلاب اسلامي، ايشان به همراه شهيد آيت الله دكتر بهشتي از جمله افرادي در شوراي انقلاب بودند كه با پيشنهاد دكتر ابراهيم يزدي وزير امور خارجه دولت موقت براي پس دادن هواپيماهاي پيشرفته F14 به آمريكا مخالفت كردند و باعث شدند تا اين هواپيماها و ساير جنگ افزارها و تسليحات نظامي در كشور باقي بمانند و نقش مهمي را در دوران جنگ در دفاع از آسمان ايران به ويژه جزيره خارك ايفا كنند.البته بايد به ياد داشت كه در آخرين روزهاي حكومت پهلوي و در دوران چند روزه نخست وزيري شاپور بختيار، آمريكايي ها توانستند با حضور ژنرال هايزر در ايران تعدادي از قراردادهاي خريد تسليحات و جنگ افزارهاي نظامي از جمله هواپيماهاي F16 را لغو كنند و باعث تضعيف بنيه نظامي ايران شوند.
هاشمي رفسنجاني در ايام دفاع مقدس مقبولاكثر فرماندهان ارتش و سپاه بود و سران ارتش و سپاه، بسياري از مشكلات خود را از طريق ايشان حل مي كردند. شايد به همين دليل بود كه امام خميني ايشان را كه رئيس مجلس شوراي اسلامي بود براي هماهنگي بيشتر بين ارتش و سپاه انتخاب كردو از سال 1362، ايشان حضور مستقيم تري در جبهه ها پيدا كرد و سرانجام در روزهاي پاياني جنگ، اماموي رابراي جانشيني فرماندهي كل قوا برگزيد.
در سال هاي آخر جنگ، آقاي هاشمي رفسنجاني به اين نتيجه رسيده بود كه "حضور نظامي آمريكا در خليج فارس"، "بكارگيري جنگ افزارهاي شيميايي" توسط ارتش عراق و "حمله گسترده عراق به مناطق مسكوني" ، "جنگ نفتكش ها" و "سكوت جامعه جهاني" در برابر جنايات صدام، بيانگر آن است كه قدرت هاي بزرگ "نمي خواهند"و "نمي گذارند"جمهوري اسلامي ايران "برنده جنگ" و پيروز نهايي صحنه عمليات باشد. بنابراين ايشان به دنبال راه حلي براي پايان دادن به جنگ با حفظ حقوق ايران بود. راه حل ايشان تصرف منطقه اي مهم و استراتژيك از دشمن و سپس مذاكره براي وادار كردن دولت عراق جهت پذيرش خواسته هاي ايران بود. از ديد ايشان، استفاده از تلاش هاي ديپلماتيك و توجه به ظرفيت شوراي امنيت سازمان ملل نيز مي توانست در اين راستا به كمك آيد. عمليات هاي والفجر8 و كربلاي 4 و 5 به عنوان عمليات هاي سرنوشت ساز بر همين مبنا انجام شد و رزمندگان اسلام با اجراي اين عمليات ها توانستند تمامي اروند رود را به تصرف خود درآورند و صورت مسئله بهانه صدام براي جنگ را پاك كنند.تدوين قطعنامه 598 كه پس از پيروزي هاي بزرگ ايران در قطع ارتباط عراق با درياي آزاد و خليج فارس انجام شد و براي اولين بار آتش بس و عقب نشيني نيروهاي طرفين مخاصمه به مرزها را در بند اول خود جاي داده بود و حرف از تعيين آغازگر جنگ زده بود مي توانست در شرايطي مورد توجه ايران قرار گيرد كه آقاي هاشمي رفسنجاني اين فرصت را از دست نداد.
در چهار ماه آخر جنگ با حمايت قدرت هاي جهاني و كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس از صدام حسين، اوضاع به نفع ارتش عراق در جبهه ها تغيير يافت. در حالی که پس از حملة عراق به فاو و شلمچه،منافقین به مهران حمله کرده بودند و احتمال حملة ارتش عراق به جزایر مجنون وجود داشت، آقای هاشمی رفسنجانی در روز سه شنبه 31/3/1367 به کرمانشاه سفر کرد و در محل قرارگاه رمضان مستقر شد. ایشان در همان شب پس از دریافت گزارش وضعیت جبهه ها،به فرماندة كل سپاه گفتند: " قبل از این سفر به اتفاق رئیس جمهور و احمدآقا در روز جمعه 27/3/1367 خدمت امام رفتیم. وضع جبهه ها،نیروها،امکانات کشور و اوضاع دشمن را برای امام تشریح کردیم و دو راه "بسیج نیروها و امکانات برای جنگ" یا "پذیرش ختم جنگ" را برای امام مطرح کردیم. ديدگاه آقاي هاشمي رفسنجاني اين بود كه جنگ را با پذیرش قطعنامة 598 تمام کنیم. سرانجام امام خميني با پذيرش آتش بس و قبول قطعنامه 598 در 27 تير ماه 1367 به جنگ 8 ساله پايان دادند و نهايتا در دوران رياست جمهوري آقاي هاشمي رفسنجاني، صدام حسين تسليم خواسته هاي ايران شد و دوباره معاهده 1975 الجزاير را پذيرفت و جنگ به صورت واقعي خاتمه يافت.
در مجموع زندگي پر از حادثه آيت الله هاشمي رفسنجاني با غروب ناگهاني ايشان در سالگرد قيام مردم قم در 19 دي ماه توانست يك درس به ياد ماندني براي علاقمندان به صلح و سازندگي باشد. در بازگشت از مراسم ختم آيت الله هاشمي رفسنجاني كه با خودروي سردار مصطفي ايزدي از حسينه امام خميني بيرون مي آمديم،در كوچه همجوار بيت رهبري آقاي دكتر عباس شيباني از مبارزين عليه طاغوت و از اعضاي شوراي انقلاب و عضو فعليشوراي شهر تهرانرا ديديم كه عازم منزل بود. ايشان را سوار كرديم تا برسانيم. سردار ايزدي از وي خواست سخن و نكته اي را براي ما بگويد. ايشان شعر ذيل را براي ما خواند:
با همه خَلق جهان گرچه از آن بيشتر گمراه و كمتر بِرَهند
آنچنان زيْ كه چو مُردي بِرَهي نه چنان زيْ كه چو مُردي برَهند
به هر حال مي توان گفت: آيت الله هاشمي رفسنجاني با رحلت خود از رنج هاي دوران پايان عمر كه بر خود و خانواده اش رفت رهيد.
نظر شما