۰ نفر
۲ اردیبهشت ۱۳۹۶ - ۰۴:۱۲
پوپولیست‌های اقتصادی را بشناسید

در آستانه برگزاری دوازدهمین دوره رقابت های انتخابات ریاست جمهوری مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی مبسوط سیاست‌های پوپولیستی* در عرصه اقتصاد را تشریح کرد .

به گزارش خبرآنلاین، در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با استناد به وضعیت کشورهایی که مورد تهدید سیاستگذاران پوپولیست و تبلیغات وسیع این دسته قرار  گرفته اند، شرایطی از موقعیت این کشورها را ترسیم کرده است . در این میان هوگو چاوز در ونزوئلا به عنوان نمونه ای از سیاستمدار پوپولیست نفتی مورد اشاره قرار گرفته است .

 تمرکز بر نارضایتی توده‌های مردم از وضعیت اقتصادی و تاکید بر اینکه شرایط در این حوزه می تواند بهتر از انچه هست باشد ، فصل مشترک سیاستگذارانی است که با تکیه بر شعارهای پوپولیستی در صدد کسب قدرت هستند .

 در این میان اقتصاد نیز در ایران یکی از مهمترین نقاط مانور کاندیداها در عرصه رقابت های انتخاباتی است و سر دادن شعارهای کلی در این زمینه از طریق بالا بردن سطح مطالبات مردمی در بسیاری از دوره ها اتفاق افتاده است. شعارهایی که بر اعطای یارانه های بالاتر از رقم یارانه فعلی در ایران دلالت دارد را می توان در دسته شعارهای پوپولیستی تقسیم بندی کرد؛ به طوری که بسیاری از کارشناسان با تعلق به نگرش های متفاوت فکری در مکتب اقتصاد، تا کنون نگرانی خود را از تاثیرات مخرب این دسته از شعارها تشریح کرده اند .

 پیش از این محمد خوش چهره ، کارشناس اقتصادی که به لحاظ ایدئولوژی نزدیک به پایگاه اصولگرایان است  و مرتضی ایمانی راد ، تحلیلگر اقتصادی در تحلیل هایی نگرانی خود را در تاثیرگذاری شعارهایی با محور پوپولیستی هشدار داده بودند.

 از سوی دیگر برخی نگرانی ها از بازگشت دوباره سیاست های پوپولیستی به عرصه اقتصاد را یکی از مهمترین خطراتی می دانند که در سال های پیش رو می تواند مسیر حرکت اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار دهد. مرکز پژوهش‌های مجلس به عنوان بازوی کارشناسی مجلس فارغ از جناح بندی های سیاسی به معرفی ویژگی های پوپولیست ها پرداخته و شکل عملکرد و نگرش این دسته از سیاستگذاران پرداخته است.

پوپولیست ها چگونه می اندیشند ؟

در این گزارش تاکید شده است، اهداف سياستگذاران پوپوليست عموماً شبيه به یكدیگر است، همه آنها بهبود وضعيت توزیع درآمد و حمایت از طبقه فرودست را در دستور كار قرار می دهند. در این میان تاکید بر این نکته ضروری است که از این منظر تفاوت چنداني بين سياستگذاران پوپوليست و سایر سياستگذاران محافظه كار غيرپوپوليستي نباشد، چرا که بهبود وضعیت طبقات فرودست جامعه و همچنین وضعیت توزیع درآمد هدف اصلی تمامی کسانی است که در رقابت های انتخاباتی حضور می یابند .

آنچه در این زمینه قابل توجه است تفاوت در شيوه دستيابي به اهداف است. مرکز پژوهشهای مجلس با تاکید بر اینکه سياستگذار پوپوليست بدون در نظر گرفتن محدودیت‌هاي ذاتي اقتصاد دست به تبلیغ می زند، تاکید کرده است:«این دسته بدون توجه به محدودیت های سياستهاي پولي و مالي انبساطي و در نتيجه كسري بودجه و غيره قصد دارد تا به اهداف تعيين شده دست یابد.»

مرکز پژوهش‌های در این گزارش در خصوص شرایط اولیه ظهور پوپولیست ها تاکید کرده است:« سياستگذار پوپوليستي و همچنين سطح وسيعي از مردم  از عملكرد اقتصادي راضي نيستند و این اعتقاد به طور جدي وجود دارد كه شرایط مي تواند بهتر از این شود. تجربه نشان داده است در کشورهای مستعد ظهور پوپولیست ها نوعاً شرایط اقتصاد به گونه اي بوده كه پيش از آن رشد اقتصادي پایين را تجربه كرده و یا یك دوره ركود را گذرانده اند. در برخي موارد این وضعیت ناشي از اجراي یك سياست تعدیل بر اثر برنامه هاي اجرایي IMF (صندوق بین المللی پول )بوده و نارضایتي عمومي را به همراه داشته است.»

از سوی دیگر سياست‌هاي تثبيت پس از سياست تعدیل، عموماً منجر به بهبود كسري بودجه و ترازپرداخت هاي خارجي شده و بنابراین منابع كافي را براي سياستگذار پوپوليست،براي اجراي این دسته از سياست ها فراهم آورده است. كشورهاي پوپوليستي آمریكاي لاتين ازجمله كشورهایي هستند كه سياست های پوپوليستي در آنها پس از یك دوره اصلاحات و تعدیلات ساختاري ظهور پيدا كرد.

مشخصه بارز این دسته از سیاستگذاران ان است که به قيود اقتصادی در سياستگذاری پاینبد نیستند و  به طور معمول رویكرد محافظه كارانه را رد كرده و هرگونه قيود اقتصادي را نادیده مي گيرند. از دیدگاه این سياستگذار ظرفيت‌هاي اقتصادي راهي براي توسعه و انبساط بيشتر هستند. دارایي هاي خارجي موجود و توانایي براي نرخ گذاري ارز، راه حلي براي توسعه و انبساط بيشتر بدون در نظر گرفتن ریسك و محدودیت هاي خارجي، استفاده مي شود.

در این گزارش عنوان شده است از نظر سياستگذار پوپوليست انبساط هاي ایجاد شده، تورم زا نيستند، زیرا همواره این امكان وجود دارد كه با كنترل هاي قيمتي و فشار هزینه اي، قيمتها را كنترل كرد.

بر اساس این گزارش  با توجه به شرایط اوليه كه در بالا توضيح داده شد، برنامه هاي پوپوليستي به سه نكته تأكيد دارند: باز فعال‌سازي اقتصادي،بازتوزیع درآمد و بازسازي اقتصادي. به طوري كه " باز فعال‌سازي از طریق توزیع مجدد درآمد " ، فصل مشترك در همه نسخه هاي سياستي پيشنهادي آنهاست .

 نتایج روی کار آمدن پوپولیست ها

آنطور که مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده،كشورهایی که با روی کار امدن این دسته از سیاستگذاران روبرو می شوند ،  در چهار مرحله به فروپاشي اقتصادي و سياسي خواهند رسيد:

در مرحله اول، سياستگذار پوپوليست با افزایش مخارج و اجراي سياستهاي یارانه‌اي سعي بر افزایش محبوبيت و دستيابي به رشد اقتصادي كوتاه مدت دارد. در این مرحله منابع ارزي به علت افزایش واردات به شدت رو به كاهش مي رود.

در مرحله دوم، محدودیت هاي منابعي اقتصاد تحميل شده و تورم و كاهش ذخایر خارجي خود را به اقتصاد تحميل كرده و نرخ تورم رو به افزایش مي گذارد.

در مرحله سوم، فروپاشي اقتصادي رخ مي دهد،در چنین شرایطی بازار ارز به یك باره فرو مي پاشد و محدودیت منابع ارزي منجر به افزایش شدید نرخ ارز مي شود. دولت با محدودیت منابع مواجه شده و مجبور به كاهش هزینه ها و یارانه ها مي شود.

در مرحله چهارم، نیز بار دیگر سياستهاي ارتودوكسي و یا اصلاحات IMF به اجرا گذاشته مي شود و در نتیجه  نارضایتي شدید اجتماعي و به خصوص طبقه فرودست، منجر به فروپاشي نظام سياسي شده و در برخی موارد دولت با خشونت بركنار مي شود. این تجربه كه در بيشتر كشورهاي پوپوليستي مشاهده شده ناشي از افزایش شدید هزینه ها در ابتداي دوره سياستگذاري است.

 در بخش آخر گزارش مرکزپژوهش‌های مجلس از این مطالعه به بررسي پوپوليست نفتي پرداخته شده است.

در این بخش عنوان شد كه سياستگذاري پوپوليستي در كشورهاي نفتي نيز به طور ویژه ظهور پيدا مي كند به طوري كه شاید بتوان گفت موضوع بيماري هلندي تا حد زیادي جنبه رفتار اقتصادي سياستگذار پوپوليست را نشان داده و از طرف دیگر رفتار سياسي دولتهاي نفتي نيز تا حدود زیادي شبيه به یكدیگر و از نوع پوپوليستي بوده است. همچنين از آنجایي كه كشورهاي نفتي به هنگام رونق، با اثر ثروت بزرگتري نسبت به سایر كشورها مواجه مي شوند، پيامد سياستهاي اقتصادي و سياسي پوپوليستي در این كشورها بزرگتر است.
در این گزارش مصداق بارز این امر، هوگو چاوز در ونزوئلا بوده است. به عبارت دیگر ناسيوناليسم تهاجمي و ایدئولوژيهاي چپگرایي در آمریكاي لاتين به همراه سياستهاي اقتصادي اجرا شده ازسوي سياستگذاران در این كشورها، امروز پوپوليسم نفتي نيز نام دارند .

-------------------------------------------------------------

*پی‌وشت: پوپولیسم که با عوام‌گرایی هم تراز شناخته می شود به معنی حکومت توده وار، یا مردم باور است که ریشه این نوع تفکر در میان روشنفکران روسیه پدید آمد.  اندیشه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی که در قالب «پوپولیسم» شناخته می شوند، بسیار متفاوت بوده و در هر جامعه و کشوری شکل خاص خود را دارد.در ایران غالبا سیاست هایی که اهداف کوتاه مدت و عوام فریبانه و غیر کارشناسی را در بر می گیرد ، در غالب اندیشه پوپولیستی دسته بندی می شود . سیاستگذاران پوپولیست در ایران شعارهایی که خوشایند توده های مردم است را سر می دهند و سیاست های کوتاه مدت و زیان بار را در دستور کار قرار می دهند .

3535

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 657251

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
1 + 10 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 10
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بی نام A1 ۰۴:۴۴ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
    0 3
    همین هایی هستند که نزدیک انتخابات یارانه عده ای را سه برابر کرد
  • سامان A1 ۰۵:۱۷ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
    5 0
    چقدر جند پاراگراف آخر متن من یاد سال های سیاه 84 تا 92 در ایران انداخت ترکیبی از پوپولیسم عادی و پوپولیسم نفتی
  • بی نام A1 ۰۵:۵۴ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
    5 0
    یاد قالیباف افتادم. می گه درآمد کشور را در چهارسال دو و نیم برابر می کنم. حتما می خواد ایران رو بفروشه.
  • بی نام IR ۰۵:۵۵ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
    5 0
    دقیقا همان اتفاقی که در دولت احمدی نژاد افتاد . خاتمی 8 سال کشور را به رونق اقتصادی نزدیک کرد و احمدی نژاد در عرض چند سال صدها میلیارد دلار درآمد را حیف و میل کرد. و کشور را به فلاکت انداخت.
  • بی نام A1 ۰۵:۵۹ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
    0 4
    باشه بابا، فقط روحانی پوپولیست نیست...
  • بی نام IR ۰۶:۰۵ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
    0 3
    حالا 45 تومن یارانه میدن حدود یک بیستم درامد نفت میشه . چه عزایی گرفتن خونه های میلیاردی اقایون وزرا را ببنید حقوق های نجومی و فساد رو درست میکردید توی این 4سال
  • رضا A1 ۰۶:۲۵ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
    3 0
    اطلاع رسانی شما در این مقطع زمانی مهم قابل تحسین است. درود بر شما.
  • بی نام A1 ۰۶:۵۱ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
    1 0
    اخه مردم باید عاقل باشند. شما فکر کن یه خانواده در یک کشور توسعه یافته تصمیم میگیره از امروز تا پایان 4 سال اینده درامدشو دوبرابر کنه. اونجا در شرایط مناسب به همین راحتی نیست . چه برسه یه کشور 80 میلیونی با کلی عقب ماندگی و کلی خرج و داستان و بازی قدرت و سیاست داخلی و خارجی..... شدنیه؟ معلومه شدنی نیست مردم باید فقط یه ساعت منطقی به مسائل فکر کنند.
  • بی نام A1 ۰۷:۳۱ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
    2 0
    وقتی خوندم دیدم این خصیصه ها چقدر شبیه بعضی هاست
  • بی نام A1 ۰۷:۳۲ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
    0 0
    اوا فقط اسم طرف رو ننوشتین که