بدون شك قانون شرع و احكام فقهي، هدف نيست بلكه دين از ابتدا احكام شرعي را به عنوان چارچوبي براي حفظ نظام جامعه و تنظيم روابط انساني تعريف كرده و آنچه اصل و اساس است همان اخلاق است. اما از سوي ديگر به دليل همان حكمت تشريع اگر تنها به مسايل اخلاقي و انساني توجه و تمركز كنيم به مرور نظام اجتماع از هم خواهد گسست و اندك اندك تشخيص هاي فردي و برداشت هاي شخصي در تطبيق اخلاق و تنظيم روابط اجتماعي آسيب هاي فراوان ايجاد خواهد كرد و در همين حال هم اگر از مقصد و هدف اصلي غفلت كنيم به مرور قالبي خشك و بي روح از دين به جاي خواهد ماند كه هيچ رغبت و شوقي براي كسي ايجاد نمي كند.
به نظر مي رسد روايتي كه در اين باره از امام ششم عليه السلام نقل شده اين نسبت را بسيار ساده و دقيق روشن ساخته است. ايشان با تعبير "الفقه عماد الدين" فقاهت و احكام شرعي و قوانين اسلامي را به ستون فقرات دين تشبيه مي فرمايند كه بسيار تشبيه دقيق و راهگشايي است. تصور كنيد اگر در بدن كسي ستون فقرات نباشد يا داراي اختلال و آسيب شود، قطعا سلامت و زيبايي تمام بدن او هم به درد نخواهد خورد! از طرف ديگر نيز همين شخص اگر بهترين و سالمترين ستون فقرات را داشته باشد ولي بقيه اجزاي بدن او سالم و زيبا نباشد باز هم فايده اي نخواهد داشت و حتى نمي شود به او نگاه كرد!
بدن يك انسان زماني شكل صحيح و كامل دارد و كارايي و فايده و اثر و ارزش خواهد داشت كه پوست و گوشت و اجزاي مختلف آن به سلامت و زيبايي بر اساس ستون فقرات و پيرامون اسكلت گردآمده باشند.
نقش فقه و احكام و رساله توضيح المسايل هم در دين انسان همين طور است.
اگر كسي بيشترين التزام و دقت را در مورد احكام شرعي و تقيدات مذهبي به كار ببرد اما اخلاق انساني نداشته باشد مثل يك اسكلت برهنه يا بدن استخواني بدقواره است كه حتى نمي شود لحظه اي تحملش كرد و متقابلا اگر كسي هم بهترين اخلاق و رفتار را داشت اما اهل قيد و بند شرع و قانون و نظام دين نبود مثل كسي است كه گوشت و پوست و ماهيچه اش خوب است اما لحظه اي هم نمي تواند سرپا بايستد! وقتي روي تحت افتاده عيب و نقصي در او معلوم نيست و چه بسا زيبا و مطلوب و طبيعي به نظر برسد ولي به محض آن كه بخواهد بلند شود و بايستد تازه ديگران مي فهمند كه فقدان استخوان بندي محكم و اساسي چه خلأ و كمبود مهمي است!
در بزنگاهها و نقاط عطف زندگي است كه با بروز مشكلات و نابساماني هاي روحي تازه جاي خالي يك چارچوب شرعي و قانونمند براي زندگي فردي و اجتماعي آشكار مي شود.
نظر شما