شرکت آی.بی.ام ساخت برنامه‌ای رایانه‌ای جدید خود را که می‌تواند در مسابقات اطلاعات عمومی شرکت کند، رسما اعلام کرد. اگر این برنامه بتواند از رقبای دیگر پیشی بگیرد و در این رقابت برنده شود، هوش مصنوعی گام بلندی به جلو برخواهد داشت.
پیش از این، دانشمندان آی.بی.ام برنامه‌ای برای بازی شطرنج اختراع کرده بودند که از ابررایانه دیپ‌بلو برای اجرای آن استفاده می‌شد. این برنامه توانست گری کاسپارف، قهرمان شطرنج جهان را در سال 1997 / 1376 و در جدالی بحث‌برانگیز شکست دهد. هرچند که کاسپارف، این مسابقه را ناعادلانه خواند و خواستار انجام بازی‌های بعدی با نسخه‌های جدیدتر این برنامه شد.
شطرنج یک بازی با محدودیت‌های بسیار است و شامل مهره‌هایی است که قدرت و حرکت هر یک از آنها به دقت تعریف شده است. اما مسابقه جوپاردی نیاز به برنامه‌ای انعطاف‌پذیر دارد تا بتواند با سبک سنگین کردن طیف وسیعی از ارتباطات و انجام مقایسه‌های هوشمندانه، به تفسیر درست و در نتیجه جواب صحیح برسد. این نرم‌افزار علاوه بر اطلاعات گسترده، باید سرعت پردازش بالایی نیز داشته باشد تا بتواند با انسان به رقابت بپردازد.
به یاد واتسون بزرگ
آی.بی.ام به یاد توماس.جی.واتسون بزرگ، بنیان‌گذار این شرکت، این نرم‌افزار را واتسون نامیده است. البته سازندگان واتسون گفته‌اند که هنوز مطمئن نیستند سیستم آنها توان رقابت موفقیت‌آمیزی را در مسابقه‌ای داشته باشد که برندگان آن به طور متوسط 85 درصد از سئوالات را به درستی پاسخ می‌دهند.
دیوید فراچی، محقق هوش مصنوعی شرکت آی.بی.ام و رهبر گروه کاری واتسون می‌گوید: «هدف نهایی ما ساخت رایانه‌هایی است که قادر باشند به زبان انسان صحبت کنند و ما هنوز به آن مرحله نرسیده‌ایم».
هدف این گروه ساخت یک ماشین متفکر واقعی نیست! آنها می‌خواهند سطح جدیدی از نرم‌افزارها را خلق کنند، نرم‌افزارهایی که بتوانند سؤالات انسان بفهمند و به آنها پاسخ صحیح بدهند. چنین برنامه‌ای مطمئنا برای آی.بی.ام ارزش اقتصادی هنگفتی خواهد داشت.
با اینکه بیشتر از چهار دهه است دانشمندان روی هوش مصنوعی کار می‌کنند، موفقیت‌های بسیار اندکی در زمینه ساخت ماشین‌هایی بدست آورده‌اند که بتوانند زبان محاوره را بفهمند و در مقابل آن عکس‌العمل صحیح انجام بدهند.
اما آی.بی.ام می‌خواهد با ارائه یک مسابقه باشکوه، مانند پیشنهاد اجرای این مسابقه یا بازی شطرنج، ، توان محققانش را در ایجاد پیشرفت‌های تکنیکی معنی‌دار در حیطه هوش مصنوعی به اثبات برساند. این پیشنهاد تازه مبتنی بر سه سال تلاش تیمی بی‌وقفه، متشکل از 20 کارشناس در زمینه‌های پردازش زبان محاوره‌ای، فراگیری ماشین و بازیابی اطلاعات است.
قوانین مسابقه
بر اساس قوانین این مسابقه که از سوی تهیه‌کنندگان جوپاردی به شرکت آی.بی.ام انتقال یافته، کامپیوتر مجبور نیست تمام رفتارهای انسانی را تقلید کند. واتسون قرار است سئوالات را به صورت متن الکترونیکی دریافت کند، در حالی‌که رقیب او که انسان است، هم امکان دیدن متن سؤالات را خواهند داشت و هم می‌تواند به آنها که توسط آلکس تربک، مجری این برنامه قرائت می‌شوند، گوش دهد.
کامپیوتر با یک صدای مصنوعی ترکیبی به سئوالات پاسخ خواهد داد و موضوعات مورد پرسش را انتخاب خواهد کرد. محققان آی.بی.ام می‌گویند، قصد دارند ابررایانه بلو-ژن را برای شرکت در این رقابت به لس‌آنجلس بیاورند. برای اینکه فرد شرکت‌کننده و ماشین رقیب شانس تقریبا برابری برای پاسخ به سئوالات داشته باشند، کامپیوتر به اینترنت وصل نخواهد شد؛ اما پاسخ‌هایش را از میان متونی که پیش از مسابقه خوانده است (همان اطلاعاتی که در برنامه نرم‌افزاری‌اش پردازش و دسته‌بندی شده) انتخاب خواهد کرد.
اما پژوهشگران رایانه‌ای نسبت به این مساله به دیده شک و تردید می‌نگرند. به عنوان مثال، پیتر نورویگ، متخصص کامپیوتر و مدیر بخش تحقیقات گوگل می‌گوید: «برای من این برنامه بیشتر شبیه به یک نمایش است تا رقابتی فوق‌العاده. این رقابت می‌تواند بسیاری از توانایی‌های متفاوت ماشین را نشان دهد، اما نمی‌تواند مسیر فعلی تحقیقات را عوض کند».
محققان آی.بی.ام و سازندگان جوپاردی می‌گویند، تصویر این روبات در روز مسابقه ذهن آنها را مشغول کرده است. شاید از یک آواتار متحرک که روی صفحه کامپیوتر به نمایش در خواهد آمد، استفاده کنند.
تازه اول راهیم
هری فرایدمن ، مدیر تولید جوپاردی می‌گوید: «ما فقط صحبت در این مورد را آغاز کرده‌ایم، وگرنه همه ما به اینکه این ماشین، هیچ شباهتی به روبات‌های فیلم‌های علمی تخیلی نخواهد داشت، اذعان داریم. در مورد رقیب احتمالی واتسون هم فکر کرده‌ایم، احتمالا کن جنینگز را به این رقابت دعوت می‌کنیم، کسی که 74 بار متوالی این مسابقه را از رقبا برده و فقط 2.52 میلیون دلار در 5 سال پیش از این مسابقه جایزه دریافت کرد».
آی.بی.ام، حجم داده‌های بانک اطلاعات داخلی این ماشین را با صراحت اعلام نخواهد نکرد. میزان دقیق این اطلاعات می‌تواند بخش بزرگی از اطلاعات دسته‌بندی شده توسط گوگل باشد. اما محققان هوش مصنوعی معتقدند، دسترسی به اطلاعات بیشتر نمی‌تواند مهم‌ترین عامل کلیدی برای بهبود کارایی این ماشین باشد.
اریک نیبرگ، متخصص کامپیوتر دانشگاه کارنگی ملون، که در این تحقیق با آی.بی.ام همکاری می‌کند و بررسی سیستم‌های محاسبه‌ای پاسخ‌گویی بدون محدودیت موضوعی به سئوالات را به عهده دارد، می‌گوید: «قسمت سخت کار این نیست که از کامپیوتر بخواهیم یک بانک اطلاعاتی را جستجو کند، مسئله اصلی این است که به ماشین بفهمانیم باید دنبال چه چیزی بگردد».
برگ، میوه است!
این سیستم باید بتواند شباهت‌ها را درک کند، جناس‌ها، ابهام‌ها و روابطی مانند اندازه و مکان‌ها را هم بشناسد و همه نتایج را در زمانی بسیار کوتاه با هم ادغام کند و به جواب برسد.
در مسابقه‌ای نمایشی که اخیرا در آزمایشگاه آی.بی.ام با شرکت دو تن از محققان این شرکت در مقابل واتسون انجام شد، او رقیبی آگاه و توانا به نظر می‌رسید، اما اشتباهات سهوی مختلفی هم مرتکب می‌شد.
به عنوان مثال، وی در پاسخ به این پرسش: «کشوری کوچک، هم مرز با فلسطین و سوریه، که تنها 243 کیلومتر طول و 63 کیلومتر عرض دارد»؛ واتسون با عبارت « لبنان نیست؟»، پیش از رقبای انسانی به این سئوال جواب داد. اما لحظاتی بعد، برنامه دچار اشتباه شد و واتسون با اعتماد به نفس کامل تصمیم گرفت و اعلام کرد که برگ، یک میوه است.
دکتر فراچی می‌گوید: «راه‌حل چنین مسائلی، بهبود توانایی برنامه برای درک سرنخ‌هایی است که جوپاردی به شرکت‌کنندگان می‌دهد. پیچیدگی این مسابقه در معانی نهفته پشت جملات و ظرایف ادبی و کلامی به‌کار رفته است. کسی برنده است که معنی دقیق جمله به‌کار رفته را بفهمد. برای مثال، جمله «من هرگز نگفتم او پول من را دزدیده است»؛ بسته به تأکید روی تک‌تک کلمات می‌تواند هفت معنی متفاوت داشته باشد».
دکتر نیبرگ می‌گوید: «ما به این شکل جملات علاقه‌مندیم، این‌ها همان جملاتی هستند که ما بعد از کار روزانه، کنار هم می‌نشینیم و از آنها صحبت می‌کنیم».
نیویورک تایمز، 27 آوریل- ترجمه: محبوبه عمیدی
نظر شما