رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به نخستین مواجهه ایرانیان با نظریه تکامل داروین در عصر مشروطه گفت: عالمانه‌ترین نقد به فلسفه داروین در کتاب «نقد فلسفه داروین» آیت‌الله محمدرضا نجفی‌اصفهانی (مسجدشاهی) موجود است.
دکتر«رضا داوری اردکانی» رئیس فرهنگستان علوم در دهمین نشست از سلسله درس گفتارهای گروه فلسفه و دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اظهار داشت: مواجهه ایرانیان با نظریه تکامل داروین به دوره قاجار می‌رسد. برای نخستین‌بار میرزا تقی‌خان انصاری کاشانی گزارشی از مهمترین کتاب داروین یعنی اصل انواع بنا را بر انتخاب طبیعی در کتاب خود به نام «جانورنامه» ارائه داد.
وی افزود: این کتاب در سال 1287 یعنی یازده سال پس از انتشار «تطور انواع» داروین به چاپ رسید؛ از این اثر تا تألیف و ترجمه بعدی فاصله زمانی زیادی ایجاد شد. سال 1318 بخش‌هایی از فصل 6 و فصل 15 کتاب داروین ترجمه شد و پس از آن ترجمه کاملی از کتاب توسط «نورالدین فرهیخته» به عمل آمد.
رئیس فرهنگستان علوم با بیان اینکه دیدگاه عرب‌زبانان از جمله «شبلی شمیه» درباره نظریه تکامل ـ‌که عمده آنها این نظریه را پذیرفته بودند ـ واکنش‌هایی را در ایران ایجاد کرد، افزود: از جمله این منتقدان سیدجمال الدین اسدآبادی بود که یکی از نقدهای مهم بر نظریه تکامل که توسط ایرانیان نوشته شده به شمار می‌رود. وی در کتاب «نیچریه» با فرض اینکه داروین معتقد به میمون بودن انسان است، این نظریه را در زمره نظریات دهری و مطرح و رد می‌کند.
استاد داوری اردکانی ادامه داد: همین تصور در ادبیات فارسی وجود داشته است و در شعر میرزاده عشقی منعکس شده است و میرزاده عشقی خود را میمون‌زاده می‌دانست، البته مهمترین و عالمانه‌ترین نقد به فلسفه داروین در کتاب «نقد فلسفه داروین» به زبان عربی اثر آیت‌الله محمدرضا نجفی اصفهانی ملقب به «مسجدشاهی» است.
رئیس فرهنگستان علوم افزود: مسجدشاهی در کتاب دو جلدی خود ابتدا نظریه تکامل را بررسی و آن را از دو جنبه علمی و دینی نقد می‌کند. مواجهه او در این نقد با دلایل مهمی در وجود خداوند و رد ایرادات منکران خداوند است که متوجه پیروان ماتریالیسم دیالکتیک است که در این نظریه تحت تأثیر شمیل بوده‌اند.
رئیس فرهنگستان علوم گفت: مسجد شاهی به طرح سه دوره از شبهات در دوران اسلامی پرداخته و معتقد است که شبهات دوره اول مربوط به همان دوران نزول وحی است که ناشی از کم آگاهی مخالفان بود و شبهات دوم پس از ورود علوم یونانی آغاز شده و پس از آن جدی‌تر و نیرومندتر شد.
داوری اردکانی ادامه داد: مسجدشاهی معتقد است که دو موضوع در نظریه تکامل محور مباحث قرار گرفته است. نخست؛ مسئله باور به خداوند و رد آن و دوم؛ کیفیت آفرینش و به خصوص کیفیت خلقت انسان است. در جلد دوم کتاب مسجدشاهی با پذیرش آموزه‌های دینی به نقد و رد نظریه تکامل می‌پردازد.
این استاد فلسفه در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: یدالله سحابی در دوره جدید با نوشتن دو جلد کتاب یکی «قرآن و تکامل» و دیگری «خلقت انسان» به بررسی این نظریه و سازگاری آن با اندیشه دینی و قرآن می‌پردازد که با موافقت‌ها و مخالفت‌ها مواجه شده است.
/6262
نظر شما