معاون سازمان توسعه تجارت در رابطه با قیمت خودرو های صادراتی توضیح می دهد/ چگونه با صادرات زعفران به صورت فله ای مقابله شد

محمد هیراد حاتمی:
قرار بر این بود که کیومرث فتح اله کرمانشاهی معاون کمک های تجاری سازمان توسعه تجارت پیش از تعطیلات عید نوروز در کافه خبر حضور پیدا کند. قرار گفت و گویی که به دلیل مشغله های کاری روزهای واپسین سال به نخستین ماه سال 91 موکول شد. کرمانشاهی وقتی می خواهد خودش را معرفی کند می گوید: « برای اینکه من را بشناسید باید بگویم که من سیاسی نیستم، جنجالی نیستم، سعی می کنم در حاشیه نرم و در متن کار کنم. عمر خدمت من به اندازه عمر انقلاب است. اصالتا صنایع دفاعی هستم، سال 73 معاون مرکز توسعه صادرات بودم و پس از 17 سال معاون سازمان توسعه تجارت هستم. »
او در یکی از روز های بهاری سال جاری مهمان کافه خبر شد و در رابطه با اختلاف آماری بین قیمت فروش خودرویی که در سایت گمرک اعلام می شود و آنچه که یک کارخانه خودروسازی ادعا می کند توضیح داد. او اعتقاد دارد تا به حال یک مورد تماس از سوی معاونت های صادرات شرکت های خودرو سازی مبنی بر اینکه قیمت فروش در کشوری بیشتر از آن چیزی که در آمار گمرک منتشر می شود با او برقرار نشده است. بررسی تراز تجاری ایران نیز از دیگر موضوعاتی بود که کرمانشاهی در رابطه با آن توضیح داد. متن کامل گفت و گو با کیومرث فتح اله کرمانشاهی معاون کمک های تجاری سازمان توسعه تجارت را در ادامه می خوانید:

یک موضوعی که طی ماه های اخیر همواره محل سوال بوده و در سوالاتی هم که کاربران خبرآنلاین مطرح کرده اند در میان تکراری ترین پرسش ها قرار گرفته تفاوت قیمتی در صادرات خودرو است. چرا خودرو های صادراتی ایران در کشور های دیگر با قیمتی کم تر از آنچه در داخل فروخته می شود، به فروش می رود؟
از آنجایی که به شخصه متخصص خودرو نیستم سعی می کنم پاسخ سوال شما را به عنوان یکی از مسئولان سازمان توسعه و تجارت بدهم چرا که همیشه یاد گرفته ام در حوزه کاری خودم پاسخگو باشم.
پس بگذارید یک شرح مختصری مطرح کنم تا اینکه روشن شود که این موضوع در دایره حوزه کاری شما قرار می گیرد. بررسی فروش خودرو های یکی از شرکت های خودرو سازی حکایت از این دارد قیمت اعلامی که از سوی کمیته قیمت گذاری سازمان توسعه تجارت مطرح می شود و مبنای محاسبات گمرک نیز هست با آنچه در واقع اتفاق می افتد، تفاوت دارد. به طور مثال خودرویی در کشور همسایه بر اساس اعلام کمیته قیمت گذاری 5 میلیون تومان است و همین رقم هم در آمار گمرک درج شده اما مسئولان شرکت خودروسازی اعتقاد دارند با قیمتی بیشتر از این رقم به فروش می رود. این تناقص آماری را چگونه توجیه می کنید؟
پس بگذارید من به تفکیک صحبت کنم. اول اینکه کمیته ای که به آن اشاره کردید، قیمت گذاری کالا های صادراتی است که حدود 20 سال است در سازمان توسعه تجارت استقرار دارد. در رابطه واردات به طور معمول قیمت کالاهای وارداتی را گمرک مطابق یک دفتر ارزشی که دارد و قیمت ها را اعلام می کند. این اعلام قیمت هم بر اساس آخرین کالا هایی است که وارد شده و کیفیت آن هم در نظر گرفته می شود. یعنی شما به عنوان یک وارد کننده وقتی کالایی را وارد کنید در « ارزش » کسی که با شما سر و کار دارد « گمرک» است. در موضوع صادرات هم « گمرک » است اما گمرک مصوبه کمیته نرخ گذاری را نگاه می کند که همانگونه که اشاره شد حدود بیست سال است در سازمان توسعه تجارت تشکیل شده است. البته بر اساس قانون جدید امور گمرکی که ابلاغ شد، این کمیته هم باید به گمرک برود.
این کمیته مشغول به چه کاری است؟
این کمیته قیمت های جهانی را مورد بررسی قرار می دهد و راجع به کالاهایی که به طور مثال قیمت بورس دارد، قیمت های جهانی را نگاه می کند و از این قیمت های جهانی تبعیت می کند. بر اساس قیمت های جهانی سر ماه قیمت ها بازنگری می شود. هر روز هم اگر قیمت ها بخواهد تغییر پیدا کند برای صادرکننده و وارد کننده مشکل به وجود می آید.
برگردیم به همان سوالی که مطرح شد. تفاوت آماری که شما در آمار گمرک اعلام می کنید و ادعای یک شرکت خودرو سازی مبنی بر اینکه خودروی تولید شده خود را گران تر از رقمی که در آمار گمرک وجود دارد در کشور های دیگر به فروش می رسانند، به چه شکلی است؟
اگر قیمت خودرویی را یک شرکت خودرو سازی رقمی اعلام کرده است، این رقم بر اساس آخرین جلسه ای است که شرکت تولید کننده خودرو به عنوان متقاضی آمده در کمیته نرخ گذاری و دفاع کرده تا آن مصوب شود. سازمان توسعه و تجارت، گمرک و وزارت صنعت، معدن و تجارت هم این موضوع را بررسی کردند و قیمت را اعلام کردند. اگر اعلام کردند قیمت پایه ای که کمیته نرخ گذاری عنوان کرده، از قیمت فروش شان در کشور های دیگر پایین تر است چرا نمی آیند قیمت را اصلاح کنند. من همین جا اعلام می کنم بیایند در کمیته نرخ گذاری و قیمتی که ادعا می کنند خودروی تولید شده را در کشور های دیگر به فروش می رسانند را به تصویب برسانند. ما دنبال این هستیم که بر اساس واقعیت ها اطلاعات منتشر شود. البته در رابطه با شرکت های تولید کننده خودرو باید به این نکته اشاره کرد که از آنجاییکه درحوزره خودرو به شدت بحث برند مطرح است، اگر شرکتی سابقه حضور در بازار نداشته باشد برای اینکه وارد بازارها شوند، معمولا شرکت ها با قیمت پایین وارد می شوند. در مذاکرات بعدی این شرکت ها اگر در بازار موفق بودند به تدریج قیمت هایشان را افزایش می دهند.
بنابراین اینکه گفته می شود قیمت فروش کارخانه خودروسازی در کشوری با آنچه در آمار گمرک انتشار پیدا می کند تفاوت دارد، اشتباه است؟
اینکه گفته شود که قیمت فروش ما بسیار بالاتر از آن چیزی است که در آمار گمرک آورده شده ، چرا نمی آیند قیمت را در کمیته نرخ گذاری اصلاح کنند.
قاعدتا در این موارد یک ادعایی شکل می گیرد مبنی بر اینکه تذکر های لازم توسط شرکت خودروسازی داده شده است اما اصلاحی صورت نگرفته است. این را چه قدر قبول دارید؟
این ادعا را به طور رسمی هم به شما و هم به ما مطرح کنند. ما قول می دهیم که به سرعت پیگیری کنیم. مگر در یک صورت و آنهم اینکه امکان دارد در ترافیک کار یک هفته تا ده روز تاخیر به روز رسانی وجود داشته باشد. من مرتب از مجموعه همکاران مان آمار می گیرم و اطلاع دارم کمیتته قیمت گذاری به روز است. پرونده ای هم که متراکم باشد و در نوبت باشد بسیار کم وجود دارد. شما می توانید با معاون صادراتی شرکتی که همچین ادعایی دارد صحبت کنید و از قول من به ایشان بگویید در نخستین جلسه کمیته نرخ گذاری حضور پیدا کنند و اگر واقعا همچین ادعایی دارند قیمت شان را اصلاح خواهیم کرد. آخرین قیمت را می توانید در سایت ارز مشاهده کنید. همه چیز شفاف است و قرار نیست پنهان کاری داشته باشیم. در حال حاضر عموم کار هایی که در سازمان توسعه و تجارت انجام می دهیم بر روی خروجی سایت های مان هست. سایت ارزش که برای قیمت گذاری است و به آن اشاره کردم. همچنین می توان به سایت های دیگر در رابطه ثبت سفارش، جوایز صادراتی و غیره هم اشاره کرد. طی سال های گذشته نرم افزار های جدی برای بخش های متفاوت تجارت نوشته شده و در نهایت به دنبال آن هستیم که این سایت ها به یکدیگر وصل شوند تا آن بحث تسهیل تجارت و پنجره واحد شکل گیرد. در فاز اول ثبت سفارش با سیستم ارزش گمرک و سیستم ارزی بانک مرکزی لینک شدند.
در کمیته قیمت گذاری به صورت عام نرخ گذاری می شود یا اینکه به شکل تفکیکی این اقدام صورت می پذیرد؟
ما عموما در کمیته قیمت گذاری تلاش می کنیم قیمت عام بدهیم. این قیمت برای همه جا و همه محموله ها ست اما این امکان وجود دارد بر اساس خواسته متقاضی هم صورت بپذیرد. ممکن است متقاضی بیاید و خواهان یک قیمت محموله ای باشد. به طور مثال یک خودرو ساز بیاید و بگوید برای 2000 دستگاه خودرو برای بازار عراق به دلایلی پیشنهادم این قیمت است. این هم قیمت خاص می شود.
در آمار گمرک کدام قیمت مد نظر است؟
قیمتی که در اظهارنامه صادراتی ثبت شده است. آمار گمرک بر اساس اظهار صادراتی است. یعنی عددی که در اظهار نامه صادراتی است.
یعنی اگر به طور مثال گمرک آمار می دهد خودرویی با قیمت x تومان صادر می شود، ملاک همین است؟
بله. دقیقا همینطور است. توصیه من هم این است که با دفتر ارزش گمرک صحبت کنید. چرا که تمام فعل و انفعالات صادرات در گمرک است. چرا تا به حال یک مورد تماس از سوی معاونت های صادرات شرکت های خودرو سازی مبنی بر اینکه قیمت فروش در کشوری بیشتر از آن چیزی است که در آمار گمرک منتشر می شود با من گرفته نشده است؟
از موضوع قیمت گذاری خودروی صادراتی که بگذریم موضوع دیگری که وجود دارد بحث بر سر آمار های صادراتی است. با توجه به اینکه سال جاری به نام حمایت از تولید ملی نامگذاری شده است برآورد شما به عنوان معاون سازمان توسعه و تجارت از چشم انداز صادراتی در سال 91 چیست؟
اعتقاد من بر این است که اگر می خواهیم کشور بیشتر از آن چیزی که در حال حاضر هست، به سر و سامان برسد حتما باید نگاه مان و استراتژی مان در حوزه اقتصاد به توسعه صادرات غیر نفتی باشد. ما از مرحله خودکفایی عبور کردیم و به جایگزینی واردات رسیدیم. از مرحله جایگزینی واردات هم فاصله گرفتیم و در سال های اخیر موضوع توسعه صادرات غیر نفتی مطرح است. سرمایه و سرمایه گذاری باید در خدمت تولید باشد. تولید هم باید در خدمت صادرات باشد. واردات مدیریت شود. در خدمت تولید و صادرات هم باشد. امروز که ما در خدمت شما هستیم با دو سند ملی مشغول به کار هستیم. کل صادراتی در روزهای نخست انقلاب 300 میلیون دلار بوده است. سال 83 صادرات به8/6 میلیارد دلار رسید و امروز که با شما صحبت می کنم صادرات کالا در سال 90 به رقم 43 میلیارد و 800 میلیون دلار رسیده است. 2/4 صادرات در بخش خدمات فنی و مهندسی بوده که معادل 48 میلیارد دلار می شود. از این 48 میلیارد دلار، 10 میلیارد دلار آن میعانات گازی است و مابقی صادرات بخش صنعت، معدن و کشاورزی است.
سال جاری چه رقمی برای صاردات غیر نفتی پیش بینی شده است؟
برای سال جاری طبق برنامه پنجم و سند ملی عدد 61 میلیارد دلار با احتساب میعانات گازی پیش بینی شده است. این رقم بدون میعانات گازی 51 میلیارد دلار است.بر اساس تصمیم کارگروه در جلسه ای که در حضور معاون اول رییس جمهور بوده است این رقم 75 میلیارد دلار است. این سه رقم هم برش کالایی و خدماتی دارند و هم برش استانی دارند.

چند درصد از صادراتی که صورت می گیرد هنوز مواد خام است؟

در اوایل انقلاب اصلا چیزی به نام پتروشیمی نداشتیم. در حال حاضر نزدیک به 15 میلیارد دلار از صادرات ما به پتروشیمی ارتباط پیدا می کند.اگر به سمت نفت و آن مشتقات نفت برویم ارزش افزوده خواهد بود. یعنی اگر به سوی پتروشیمی رفتیم و بعد پلیمر شد و به تدریج به سمت صنایع پایین دستی با ارزش افزوده بالا رفتیم، روش درستی است. اگر ما پتروشیمی را نداشتیم ما هنوز باید نفت صادر می کردیم. ما در همان جوایز صادراتی  و ضرایب آن اگر نگاه کنید هر چه قدر ارزش افزوده بیشتر بوده ما همان جایزه کم را به ارزش افزوده دادیم و بیشتر شده است. هر جا هم خام فروشی مانند صادرات سنگ خام بوده است 70 درصد عوارض دارد. ما سنگ را چرا باید به صورت کوه صادر کنیم؟ مخالف این موضوع هستیم. منابع باید داخل کشور بیایید و ارزش و افزوده و اشتغال ایجاد کند.

قدم خوبی برداشته شده است اما این نگرانی وجود دارد که این حرکت با کندی همراه باشد. در این رابطه توضیح می فرمایید؟

خود ذی نفعان هم باید همراهی کنند. به طور مثال زعفران ایران سالیان است که به صورت فله به اسپانیا صادر می شود. ما آمدیم و مصوبه ای گذاشتیم. صادر کنندگان زعفران به دو گروه تقسیم شدند و بر اساس آن گروهی صادر کننده فله زعفران و گروهی دیگر صادر کننده زعفران به شکل بسته بندی شدند. اعلام کردیم صادرات بالای 30 گرم زعفران فله به حساب می آید. بین 10 تا 30 گرم نه عوارض و نه جایزه تعلق می گیرد. بالای 30 گرم صادرات زعفران هم عوارض دارد. پیشنهاد ما 40 درصد بود که به کمیسیون  ماده یک رفت و به 5 درصد رسید. برای صادرات زعفران  زیر 10 گرم و به شکل بسته بندی ریز جایزه از یک گرم تا ده درصد تعلق می گیرد. 

3939