مهدی درستی: هنرهای تجسمی با تاروپود ما ایرانیان درهم تنیده شده است و کم و بیش در خانوادههایمان هنرمندی حضور دارد که دستی توانگر در خلق آثاری ماندگار داشته باشد و معجزه کند.
با این حال امروزه وضعیت هنرهای تجسمی، هنر آبا و اجدادی ایرانیان آنطور که باید خوب نیست، شاید علت عمدهاش محدود شدن دایره دنبال کنندگانش در سالهای اخیر باشد ولی با این حال در چند ماه اخیر شاهد کم رونقی نسبتا کم سابقه این حوزه بودهایم.
از ماههای پایانی سال 96 تا به امروز برنامه گالریگردی هفتگی که یکی از مهمترین مصداقهای هنرهای تجسمی به شمار میآید کم رونقترین روزهایش را سپری کرده است. اگر به مقایسه تعداد افتتاحیههای امسال با سال گذشته همین موقع بپردازیم شاهد افت محسوس افتتاحیههای نمایشگاههای هنری خواهیم بود.
در این چند ماه که (البته باید گفت پیش از آن هم اوضاع چندان تعریفی نبوده است)، کمتر از انگشتان یک دست هفتهای بوده است که تعداد افتتاحیههایش به بیش از 40 تا 50 نمایشگاه برسد در حالیکه سال گذشته به ندرت هفتهای میگذشت و افتتاح کمتر از 45، 50 نمایشگاه را به خود میدید.
این کم رونقی دلایل گوناگونی میتواند داشته باشد، از شرایط بد اقتصادی تا کمتنوعی گونههای هنری مورد استفاده هنرمندان. به همین دلیل با سه تن از مدیران گالریهای مطرح که عبارتند از نادر سیحون مدیر گالری سیحون، شیرین پرتوی مدیر گالری شیرین و لی لا ثمری مدیر گالری هفت ثمر که دستی بر آتش دارند در این باره گفتوگو کردهایم و نظرشان را در این باره جویا شدیم.
ضرر شرایط بد اقتصادی برای دنیای هنر
امروزه وضعیت نامطلوب اقتصادی بر تمامی حوزهها و همچنین اقشار مختلف تاثیر گذاشته است و شرایط سختی را برایشان ایجاد کرده است. هنرهای تجسمی و به صورت مخصوص گالریگردی هم از این شرایط سخت در امان نبوده است.
لیلا ثمری مدیر گالری هفت ثمر در این باره میگوید: «مشکلات زیادی باعث کاهش افتتاحیههای نمایشگاههای هنرهای تجسمی شدهاند که از آن جمله میتوان به مشکلات اقتصادی اشاره کرد. همچنین جوانان امروزه دیگر علاقه کمتری به آثار هنری دارند و برای تماشای آثار به گالریها مراجعه نمیکنند.»
او اضافه میکند: «وقتی که از نظر اقتصادی شرایط خوب نباشد طبیعی است که نمایشگاههای کمتری برگزار میشوند و رونق هنر کم میشود. مسئله ترافیک هم در این زمینه بی تاثیر نبوده است.»
شیرین پرتوی مدیر گالری شیرین هم با اشاره به حجم بالای ایونتها توضیح میدهد: «به نظرم دلیل اول حجم بالای ایونتهایی است که برگزار میشود و هیچکس فرصت حضور در آن ها را پیدا نمیکند.»
این گالریدار میافزاید: «نکته دیگر به نمایشگاه برمیگردد، اگر نمایشگاهی را خود گالریدار جمع کرده و برای به ثمر رسیدن آن سختیهای زیادی را متحمل شده باشد مدت زمان بیشتری را به آن اختصاص میدهد تا بیشتر مورد بازدید قرار بگیرد و به نوعی دلش نمیآید تا خیلی زود آن نمایشگاه را تمام کند. به عنوان مثال من خودم یک نمایشگاه آبرنگ بود که خیلی برای برپاییاش زحمت کشیده بودم و به مدت دو هفته برگزارش کردم.»
پرتوی همچنین میگوید: «استقبال مخاطبان هم خیلی کم شده است، نمایشگاههای خیلی شلوغ بیشتری سالهای گذشته داشتیم. امسال حتی بهترین نمایشگاههایمان هم که فکر میکردیم خیلی مورد استقبال قرار بگیرد کم جمعیت بودند.»
نادر سیحون مدیر گالری سیحون هم بیان میکند: «بدون شک مسئله اقتصادی در این زمینه بی تاثیر نیست، شرایط بد اقتصادی هنر را از رونق میاندازد.»
نقش تنوع گونههای هنری در جذب مخاطبان
یکی از مهمترین عواملی که بر رونق گالریگردی تاثیر مستقیم میگذارد، گونههای هنری مورد استفاده هنرمندان است و هر چه میزان تنوع بیشتر باشد مطمئنا دایره گستردهتری از مخاطبان را میتوان جذب کرد.
در ماههای اخیر نقاشی و عکاسی دو گونه هنری بودند که بیشترین نمایشگاه را داشتند و از هنرهای تازهای مانند پرفورمنس، ویدئوآرت، چیدمان و ... خبری نبود.
مدیر گالری شیرین در این باره میگوید: «گالری جدای از تمامی ویژگیهای هنری، مکانی اقتصادی است و مدیران گالریها به مسئله مخاطب پسند بودن و سودآوری آثار هم توجه میکنند و بیشتر به سراغ نمایشگاههایی می روند که به سلیقه مخاطبانشان نزدیک باشد. البته ما در گالری سعی کردیم مسئله فروش و سودآوری را روی نمایشگاه متمرکز نکنیم و از فعالیتهای دیگری به این مهم برسیم.
مخاطب هم با گونههای هنری جدید مانند پرفورمنس و ویدئوآرت بسیار ارتباط برقرار کرده و از آنها استقبال می کند، متاسفانه در ایران این گونههای هنری خریدار ندارد و هنرمند هم فضایی برای ارائه آن پیدا نمیکند. به همین دلیل این گونهها درآمدزایی ندارند و گالریداران از برپایی چنین نمایشگاههایی خودداری میکنند.»
مدیر گالری سیحون با اشاره به مقوله سودآور بودن نمایشگاه، توضیح میدهد: «هر گالری نمیتواند گونههای هنری جدید را به دلیل امکانات ساپورت کند، ولی به نظرم فضای شهری امروز ما برای نمایش این گونههای هنری خیلی مناسب است. ممکن است که فضاهای موجود کم باشد ولی برای شروع مناسب است.»
این هنرمند همچنین میگوید: «نکته دیگر این است که این گونههای هنری از نظر سودآوری و مسایل اقتصادی هم ممکن است برای گالریدار جذاب نباشد و دست و پایش را ببندند.»
مدیر گالری هفت ثمر هم با اشاره به اینکه جوانان نیازمند حمایت هستد، میگوید: «مسئله سودآوری عامل مهمی است که باعث میشود تا مدیر گالری به سراغ گونههای هنری جدید نرود، جوانانی که ریسک کرده و آثار تازهای را خلق میکنند باید مورد حمایت سرمایهگذاران قرار بگیرند و از نظر اقتصادی تامین شوند تا بتوانند آثاری مانند ویدئوآرت یا پرفورمنس را تهیه کرده و نمایشگاه برگزار کنند.
نبود سرمایهگذار باعث میشود جوانان در ایران کمتر به سراغ این هنرها بروند و این مسئله نقش بسزایی در کمرونقی این گونههای هنری دارد. مخاطبان این گونه های هنری هم خلاف انتظار زیاد هستند و از آثار خلق شده استقبال میکنند.»
روی خوش یا ناخوش هنرمندان به نوآوری و خلاقیت
هنرمند، دیگر عنصری است که بر رونق گالریگردی و نمایشگاههای آثار هنری تاثیر میگذارد، همواره خلاقیت و نوآوری یک هنرمند سبب جذب مخاطبان و سرزبان افتادن نامش میشود. در تاریخ شاهد نمونههای اینچنینی بسیاری بودیم ولی نظر مدیران گالریها درباره تاثیر این مسئله بر کم رونقی گالریگردی چیست؟
پرتوی در این باره میگوید: «نمیتوان گفت که آرتیستها کم کاری میکنند ولی دیگر آثار آن ویژگیهای گذشته را ندارند که شاید به مشکلات اقتصادی هنرمندان بازمیگردد و باعث میشود در ساخت آثار تامل بیشتری کنند.»
او میافزاید: «تنوع کاری بسیار کم شده است، یک زمانی نمونه کار به دست من میرسید از نوآوریاش شگفتزده میشدم اما امروز خیلی این نگاه نو و تازه کم شده و کارها به ندرت آدم را شگفتزده میکند.
ثمری هم مشکل را به جای هنرمند نبود بازار هدف میداند و بیان می کند: «نبود بازار هدف برای این گونههای هنری مشکل اساسی است، حتی اگر هنرمندان جوان بتوانند آثار را تهیه کرده و به نمایش بگذارند خیلی سخت میتوانند آن را به فروش بگذارند در حالیکه در خارج از کشور طالبان هنرهایی چون ویدئوآرت بسیار هستند و از افراد حاضر در ویدئوها برای تئاتر و آثار نمایشی و تصویری استفاده میکنند.»
سیحون با اشاره به حضور کمرنگ مجسمهسازان توضیح میدهد: «امسال شاهد حضور کمرنگ مجسمهسازان بودیم که آن هم به دلیل سختی حرفهشان و هزینهها است، ولی هنرمندان سایر رشتههای هنری حضور نسبتا خوب و نوآورانهای داشتند. به عنوان مثال گالری محسن که فعالیت گستردهای در زمینه پرفورمنس دارد و نمایشگاههای زیادی از این گونه هنری برگزار میکند.»
آسیب محدودیت فضای مجازی به رونق گالریها
وضعیت تبلیغات آثار هنری در ایران آنطور که باید عادلانه و متوازن نیست، همواره شاهد تبلیغ فیلمهای سینمایی و کنسرتهای موسیقی در تلویزیون و سطح شهر هستیم اما در این میان هنرهای تجسمی و نمایشگاههای هنرمندان این حوزه مورد غفلت واقع شده است.
تلگرام، یکی از مهمترین راههای ارتباطی گالریداران و هنرمندانشان با مخاطبان بود که پس از فیلترینگ این راه ارتباطی هم قطع شد و در حال حاضر فعالان حوزه تجسمی با مشکل تبلیغات روبه رو هستند.
مدیر گالری شیرین در این باره توضیح میدهد: «محدودیت فضای مجازی در کاهش افتتاحیهها خیلی نقش داشته است، امروزه عصر شبکههای مجازی است، مخاطبان هنرهای تجسمی قشر محدودی هستند و ما برای ارتباط ناچار به استفاده از فضای مجازی هستیم. محدودیت مخاطبان هنرهای تجسمی باعث می شود تا حضور نداشتن آنها در گالریها کاهش استقبال را بیشتر نشان دهد.»
مدیر گالری سیحون هم ضمن گلایه از فیلترینگ تلگرام بیان می کند: «در حال حاضر کار گالریداران بسیار سخت شده است، گالریها برای آنکه برنامههایشان را به اطلاع مردم برسانند از فضای مجازی و به طور محسوس تلگرام استفاده میکردند. وقتی به صورت ناگهانی تلگرام فیلتر شد روی کار گالریها و بخش تبلیغات فعالیتهایشان تاثیر منفی زیادی گذاشت.»
مدیر گالری هفت ثمر از شبکههای جایگزین نام میبرد و توضیح میدهد: «محدودیت فضای مجازی بر فعالیت گالری داران تاثیر منفی زیادی داشته است، ما پس از فیلتر تلگرام به عنوان اصلیترین راه ارتباطیمان با مخاطبان از طریق ایمیل و همچنین صفحه اینستاگرام سعی در حفظ ارتباط با مخاطبان داریم.»
58243
نظر شما