محمود خاقانی*

یک کارشناس سیاست خارجی و دیپلماسی با تجربه ترکیه ای به من گفت دیپلماسی یعنی گفتمان و ارتباط بین دوستان و بین دشمنان. خوبی داشتن ارتباط ، گفتمان و دیپلماسی در این می باشد که وقتی دوستان اختلاف منافع پیدا می کنند یکدیگر را از موضوع و مشکلی که پیش آمده است و نظری که دارند مطلع و سعی می کنند که کار به اختلاف جدی، جدائی و جنگ نکشد. زمانی هم که دشمنان قصد دارند در مواضع خودشان تغییری بدهند یکدیگر را از تصمیم شان و تغییر روش در دشمنی شان و یا حتی تصمیم به حل اختلاف وجلوگیری از جنگ وخونریزی وصلح پایدار براساس منافع مشترک (برد- برد) مطلع می کنند. وی معتقد بود متاسفانه دیپلماسی و گفتمان با جهان دردولت نهم و دهم از نقاط ضعف قابل توجه در سیاست خارجی ایران برخوردار بود.

دیپلمات های خارجی و شاید همه مردم ایران متوجه بودند و هستند که دردولت یازدهم به موضوع دیپلماسی فعال توجه شد ، ولی بنظر می رسد که تصمیم سازان و تصمیم گیران دولت دوازدهم دربرابر مخالفت های برخی که صاحب قدرت هم در جمهوری اسلامی ایران می باشند و بسادگی چوب لای چرخ دیپلماسی دولت دوازدهم می گذارند (نظیر اقدام وعملی که برای به شکست کشاندن برجام کردند وهنوز هم می کنند) سیاست تعریف شده و مشخصی ندارد.


شاید به همین دلیل پرزیدنت ترامپ فرصت را مناسب تشخیص داد که از برجام خارج شود. چون دید برای نا کامی برجام در داخل ایران نه تنها متحدانی دارد بلکه کاسبان تحریم های اقتصادی نیز کمک لازم را به دولت ترامپ برای تشدید فشار بیشتر اقتصادی برمردم ایران خواهند کرد. درواقع می بینیم درحال حاضر با احتکار کالا ، قاچاق فرآورده های نفتی ، بازی با نرخ برابری ریال در برابر ارزها خارجی و...موافقان شکست برجام در داخل کشور درراستای اهداف پرزیدنت ترامپ اقدام و عمل می کنند.

ناظران معتقدند درصورتیکه ایران مصمم به تعریف و پیگیری یک دیپلماسی فعال و در راس آن دیپلماسی انرژی فعال با محوریت نفت ، گاز و انرژی های تجدید پذیر باشد و بتواند برای کاهش تاثیر تحریم های جدید آمریکا با همکاری و یاری مجلس شورای اسلامی قیمت فرآورده های نفتی و بطور کلی حامل های انرژی را در داخل کشور افزایش بدهد (جلوی قاچاق را بگیرد) و به ازاء آن مالیات ها و عوارض های مختلف را کاهش دهد (به تولید ملی و حمایت از ایجاد استغال کمک کند) ، می توان امیدوار بود که برنامه جدید دولت آمریکا برای افزایش فشارهای اقتصاد ی بر دولت ومردم ایران ناکام بماند. زیرا، انرژی یعنی ارز خارجی و بهینه مصرف کردن و کاهش واردات فرآورده های نفتی و افزایش صادرات فرآورده های نفتی همراه با کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمد های نفتی یعنی افزایش درآمدهای ارزی کشور در راستای اقتصاد مقاومتی (تاب آور).


ناظران براین باورند که ایران با توجه به موقعیت ژئو انرژی اش بین دریای خزر و خلیج فارس دربرابر دیپلماسی انرژی آمریکا که در تاریخ 29 ژوئن سال 2017 اعلام کرد و پرزیدنت ترامپ گفت قصد دارد بر بازار های جهانی انرژی تسلط داشته باشد به راحتی می تواند مقاومت کند. درواقع دولت ترامپ در راستای کم رنگ کردن موقعیت ژئو انرژی ایران قصد دارد ایران را منزوی و با روسیه توافق و تفاهمات لازم را بعمل آورد و از همین رو فشار و تحریم های اقتصادی جدید و بقول آقای ترامپ شدید ترین را علیه مردم ایران تعریف کرده است . شاید با چین هم مذاکراتی در پنهان در این راستا در جریان باشد و باید منتظر بود و دید که وفاداری چین ، روسیه و اتحادیه اروپا به برجام چقدر طول می کشد. زیرا، آنها هم به این مهم توجه دارند که اصحاب ثروت و قدرت با نفوذی درایران مایل به شکست برجام هستند و شاید دولت دوازدهم توان مقابله و مقاومت دربرابر آنها را نداشته باشد. ناظران می گویند برای برقراری تعادل و موفقیت علیه توطئه های جدید، دولت دوازدهم می تواند مبتکر یک انقلاب انرژی با اجرائی کردن ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقاء نظام مالی کشور باشد. کره شمالی این کار را کرد. چگونه؟

دیپلماسی کره‌شمالی
از مصادیق بارز نظریه کارشناس سیاست خارجی و دیپلماسی بشرح توضیح بالا مواضع و روابط ترکیه با غرب و به ویژه دیپلماسی فعلی ترکیه با روسیه و ایران در ارتباط با سیاست های ترکیه در سوریه و عراق می باشد. از سوی دیگر کشورهائی که باهم اختلاف دارند وحتی دشمنی جدی با هم دارند ، سفارت خانه های فعالی در پایتخت های کشورشان دارند. از مصادیق دیگر می توان به سخنرانی های دونالد ترامپ علیه رهبر کره شمالی و بعد تغییر مواضع دولت آمریکا و کره شمالی در روابط با یکدیگر اشاره کرد. 


اخیراً رسانه ملی کره شمالی یک برنامه تلویزیونی مستند پخش کرده است که در آن صحنه هائی از کره جنوبی را نشان داده و به بیننده تفهیم کرده است که رهبر کره شمالی برای این منظور با دونالد ترامپ دیدار کرد، چون قصد دارد کره شمالی در مسیر بهتری حرکت کند. یک دیپلمات ایرانی که سالها در کره شمالی زندگی و کار کرده است به من گفت متاسفانه در ایران مردم در باره کره شمالی خیلی اطلاعات ندارند و تصور می کنند که این کشور خیلی فقیر ، ویران و با مشکلات عدیده ای دست به گریبان است. حتی برخی معتقدند بدلیل مشکلات اقتصادی ، گرسنگی و یا تحریم های دولت آمریکا کره شمالی تصمیم به تعامل با آمریکا گرفت. او که درگذشته با مقامات بلند پایه ایرانی و کره شمالی درتماس بوده است از این واقعیت اظهار تاسف می کرد که برخی در ایران درنظر پردازی های اشتباه کره شمالی را نوکر آمریکا می دانستد و این کشور را خیلی جدی نمی گرفتند. درحالی که اصلاً این‌طور نبود و نیست.

آقای کیم جون اونگ رهبر کره شمالی دارای تحصیلات عالی است و در سوئیس دانشگاه رفته و فردی است که می داند چه می کند و درباره فرهنگ ، اقتصاد و رفتار سیاسی دولتمردان آمریکائی و اروپائی مطالعات زیادی دارد. این دیپلمات ایرانی می گفت مردم کره شمالی مردمی منظم ، باسواد و فهمیده هستند و به کشورشان اعتقاد دارند. درواقع رهبر کره شمالی با شناخت و بررسی بسیار دقیق می دانست که ترامپ در آمریکا با بحران شخصی و اتهاماتی روبروست و چون تلاش و سعی دارد نشان بدهد بارک - حسین - اوباما رئیس جمهور خوبی نبوده و با خانم هیلاری کلینکتون هم مسئله دارد می خواهد راه نجاتی پیدا کند وبه مردم آمریکا بگوید که او توانسته است مسائل مهمی را حل کند. بنابراین ، دیدار با رهبر کره شمالی برای دونالد ترامپ کمکی محسوب می شد تا دونالد ترامپ بتواند مشکلاتش را حل کند. رهبر کره شمالی در بررسی هایش این نکته را هم مورد توجه قرار داد که ترامپ یک تاجر و قمارباز است و بقول خودش اهل معامله می باشد، پس می تواند از او امتیاز بگیرد. رهبران کره جنوبی هم نمی خواستند تجربه جنگ در شبه جزیره کره تکرار شود. ژاپن ، روسیه ، چین و بقیه دول هم همین نظر را حمایت می کردند.

بنابراین ، هم چین وهم بقیه توانستند بعنوان واسطه اجلاس سنگاپور از آمریکا امتیاز بگیرند. درمورد چین قبل از اجلاس سنگاپور شرکت های بزرگ الکترونیکی چینی به بازار آمریکا برگشتند. یک واسطه بازرگانی به من گفت که فریب این خبرها که جنگ تجاری بین آمریکا و چین و یا اروپا شروع شده را نباید خورد. این گرد و خاک ها برای سرپوش گذاشتن به برخی از توافقات سری است. مثلا" خوب فکر کنید که در یمن چه کشتار وسیعی در جریان است و همه در باره آن سکوت کرده اند. از سوی دیگر به تصمیم کانادا برای متوقف کردن مذاکرات برای عادی سازی روابط با تهران هم می توان اشاره کرد. بنابراین ، برنده واقعی اجلاس سنگاپور دیپلماسی کره شمالی ، چین ، روسیه ژاپن و حتی اروپا بودند.

چرا؟ ببنید ترامپ چه گفت
"راستش بخواهید من فکر می کنم او (منظور رهبر کره شمالی) به قول خود وفادار خواهد بود. من ممکن است شش ماه دیگر به شما بگویم ، هی ! من اشتباه می کردم. البته نمیدونم که من هیچوقت این حرف را خواهم زد یا نه. اما، بالاخره من بهانه ای به این منظور پیدا خواهم کرد." دونالد ترامپ بعد از امضاء توافق نامه با رهبر کره شمالی این حرفها را به خبرنگاران گفت. ترامپ از هوش و ذکاوت رهبر کره شمالی و میهن پرستی او هم سخن گفت. ناظران معتقدند که ترامپ قبل از این دیدار با توجه به مشکلاتی که در آمریکا با آنها روبروست به این نتیجه رسید که زیر تعهدات دولت آمریکا در برجام بزند و به جای آن با چین و روسیه معامله کند و به اجلاس سنگاپور برود. خطری که ترامپ با آن ربروست اختلاف در درون کابینه اش در باره منافع آمریکا در شبه جزیره کره می باشد. درحالیکه رهبر کره شمالی با هیچ مشکلی درگیر نیست و می تواند به مردم کره شمالی بگوید که او تلاش کرد که جنگی دوباره در منطقه رخ ندهد ، ولی با آمریکائی طرف هستند که به هیچ توافق بین المللی نطیر برجام پایبند نبوده است.

چرا اجلاس در سنگاپور؟
رسانه های کره شمالی برنامه های تصویری مفصلی از سنگاپور به مردم کره شمالی ارائه کردند. سنگاپور را بعنوان کشوری با مردم متفکر و ثروتمند نشان دادند که کره شمالی به راحتی می تواند در صورت توافق برای یک صلح پایدار درشبه جزیره کره نظیر آن بشود و یا حتی از آن هم پیشی بگیرد. با این حال رسانه های رسمی در کره شمالی متوجه بودند که موفقیت رهبری کره شمالی برای اجلاس سنگاپور را مدیون دست آورد های هسته ای ، صبر ، تحمل و مقاومت مردم کره شمالی یاد آوری کنند. درواقع در اجلاس سنگاپور کره شمالی به هیچ وجه تعهدی مرتبط با خلع سلاح هسته ای کره شمالی به دونالد ترامپ نداد. اما آقای کیم با استناد به موافقت نامه های قبلی که در سال 1992 توافق شده بود گفت برای غیرهسته ای شدن شبه جزیره کره تلاش می کند.

چه کسی بیشترین امتیاز را در سنگاپور داد؟
تقریبا" اکثر ناظران موافق هستند که بیشترین امتیاز را در اجلاس سنگاپور دونالد ترامپ از دست داد و رهبر کره شمالی بیشترین امتیاز را بدست آورد. بطور مثال دونالد ترامپ گفت مایل است که مانورهای نظامی مشترک بین آمریکا و کره جنوبی را متوقف کند و متذکر شد که علاوه براینکه مانورهای نظامی تحریک کننده هستند ، توقف آنها مبالغ زیادی برای آمریکا صرفه جوئی در برخواهد داشت. این تعهد آمریکا بنظر بسیاری یک امتیاز بزرگ است که آمریکا به کره شمالی داد. یک کارشناس آگاه به مسائل امنیتی کره شمالی می گوید نکته ای که باید در مورد کره شمالی مد نظر داشت این است که کره شمالی با حضور در اجلاس سنگاپور نه تنها از آمریکا بلکه درواقع از ناتو ، چین و روسیه هم امتیاز گرفت. ضمنا" این واقعیت را مورد توجه قرار بدهید که غیر از خود کره شمالی ها تا کنون هیچ سازمان جاسوسی نتوانسته است بفهمد که قدرت واقعی و هسته ای کره شمالی از نظر نظامی چیست و کجاست. مردم کره شمالی علی رغم مشکلاتی که باآن دسته و پنجه نرم می کنند به کشورشان و به اعتقادات سیاسی شان پای بند هستند. کره جنوبی ها هم می دانند در صورت بروز جنگ این کره جنوبی ها خواهند بود که بازنده نهائی معرفی می شوند و به همین دلیل دربرابر رجز خوانی های دونالد ترامپ علیه کره شمالی مقاومت کردند و زمینه اجلاس سنگاپور را آماده کردند.

عقب‌نشینی ترامپ؟
جالب توجه است که دونالد ترامپ موضوعی که همواره سیاست مداران آمریکائی صحبت در باره آنرا یک تابو می پنداشتند را به زبان آورد و درباره بیرون کشیدن بخشی از سی هزار نیروی نظامی مستقر آمریکا در کره جنوبی سخن گفت و آنرا بعید ندانست. وی گفت: " من می خوام سربازان مان را بیرون ببرم. من می خوام سربازان مان را به خانه های شان برگردانم." این درحالی است که ژنرال متیس وزیر دفاع آمریکا گفته بود: " من تصور نمی کنم که موضوع نظامیان آمریکا قابل مذاکره باشد."

نتیجه گیری اینکه دونالد ترامپ با اجلاس سنگاپور و خروج از برجام و سایر پیمان نامه های بین المللی این پیام را به کشورهای متحد خود داد و می دهد که او با شعار آمریکا الویت دارد (آمریکا اول است) سرکار آمده و به همین دلیل اول منافع آمریکا را درهر مذاکره ای مد نظر دارد. ناظران معتقدند که با افزایش فشارهای داخلی در آمریکا برای اثبات اینکه موفقیت دونالد ترامپ در انتخابات 2016 بدلیل کمک روسیه بوده است ، روسیه وچین و حتی اروپا سعی دارند کمک کنند تا مشکلات دونالد ترامپ بعنوان رئیس جمهوری آمریکا درداخل آمریکا با موفقیت های او در سیاست خارجی متعادل شود و گسترش پیدا نکند تا او بتواند مدعی شود که رئیس جمهور موفقی بوده است. ولی این موفقیت او نه در استفاده از نیروی های نظامی و براندازی نظام حکومتی در سایر کشورها بلکه برای توسعه صلح پایدار در مناطق حساس و مملو از مناقشه نظیر خاورمیانه وشبه جزیره کره می باشد. جمهوری اسلامی ایران بدلیل موقعیت ژئو انرژی اش بین دریای خزر و خلیج فارس بعنوان دروازه طلائی تامین امنیت عرضه انرژی به جهان جایگاه ویژه ای دارد.

ایران با طرح و اجرای معاوضه انرژی درحوزه دریای خزر (معاوضه نفت خام دریای خزر با نفت خام در خلیج فارس، گاز با برق ارمنستان و...) مطالعه وتاسیس بورس بین المللی نفت ایران در جزیره کیش مقدمات یک انقلاب انرژی را فراهم آورد که متاسفانه بدلیل سهل انگاری و بی توجهی در دولت نهم و دهم به ثمر رسیدن انقلاب انرژی مورد نظر دولت های قبل ازدولت نهم و دهم معطل ماند. اما ، ماهی را هروقت از آب بگیرند تازه است. ایران نیازی به سلاح هسته ای نداشته و ندارد. ایران می تواند با پشتوانه ذخائر عظیم نفت ، گاز ، انرژی های تجدید پذیر و موقعیت ژئو انرژی اش در منطقه نقش عمده ای در تبدیل گاز به برق و تامین امنیت عرضه انرژی به کشورهای همسایه ، اروپا ، حوزه خلیج فارس و شرق ایفا نماید. علاوه برآن ایران می تواند برای تجارت انرژی در چارچوب طرح شبکه انرژی خزر مطالعه وتعریف ارز جدیدی با همکاری دبیرخانه اکو و دبیرخانه مجمع کشورهای صادر کننده گاز و دبیرخانه منشور انرژی رابرای یک انقلاب فراگیرتر انرژی پیشنهاد کند. ارزی نه مجازی بلکه واقعی نظیر سکه گازی یا سکه انرژی (GasCoin or EnergyCoin).

برخی از ناظران معتقدند که پرزیدنت دونالد ترامپ علاقه مند و امیدوار است که بتواند با ایران وارد مذاکره مستقیم شود. بدیهی است درصورتیکه ایران با این فرضیه نظر مثبت داشته باشد، می تواند با آمریکا برسر این موضوع وارد مذاکره شود که شعار" آمریکا اول است" و سیاست دولت ترامپ برای تسلط بر بازار های انرژی جهان ( روز 29 ژوئن 2017 اعلام شد) برای اقتصاد انرژی و رشد اقتصادی جهان مشکل آفرین و خطرناک می باشد . بنابراین ، خوبست اجلاسی در باره اینکه هیچ کشوری اول نیست بلکه " انرژی اول است" مد نظر قرارداده شود.

* کارشناس بین‌المللی انرژی

2323

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 784217

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
9 + 8 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 2
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بی نام A1 ۲۱:۱۵ - ۱۳۹۷/۰۳/۲۷
    0 0
    شما هم مذاکزه کنید و امریکا رو همیظور ببرید
  • بی نام A1 ۰۳:۳۴ - ۱۳۹۷/۰۳/۲۸
    0 1
    نتیجه تحلیلهای آبکی کارشناسان محترم نتیجه اش این شده که در ایران می بینیم. بله... الان دیگه کره شمالی با این همه تحریم در اوج رفاه بوده، مردمی تحصیل کرده داره و عاشق کشورشان و رهبرشان هستند و هیچ اجبار و زوری نیز در کار نیست ما هم همین راه را بریم