برای پاسخ به سوال فوق باید به سی سال قبل برگشت، تیرماه ۱۳۶۷ که رونالد ریگان با استراتژی شبیه دونالد ترامپ امروز، به مقابله با دیپلماسی در شرف موفقیت ایران در مجامع بین‌المللی برآمد و نه در جایگاه تهدیدات توئیتری که در عرصه جنگ رودرو به ماجراجویی عملی در خلیج فارس دست زد و از هیچ جنایتی حتی حمله به هواپیمای مسافربری ایرانی سرباز نزد.
سوال اصلی این است که ما آن روز در مقابل آمریکا و رئیس‌جمهور رادیکال آنها چه کردیم؟ آیا به توصیه آن فرمانده نظامی به امام درباره راه انداختن حمام خون در خلیج فارس عمل کردیم یا به خواست مرحوم آیت‌ا... منتظری، حکم جهاد علیه منافع آمریکا در سراسر دنیا تن دادیم؟ هیچکدام. جمهوری اسلامی در سایه اعتدال و عقلانیت، به راه خود رفت، نه راهی که ریگان خواب آن را برای ما دیده بود.
آیت‌ا... هاشمی در آن مقطع تاریخی به اتکای راهبرد مصلحت اسلامی با سه تدبیر اصلی به مقابله با جنگ افروزی علنی رونالد ریگان رفت. اول؛ پرهیز از ورود به جنگ مستقیم با آمریکا و ایجاد ناامنی حداکثری در خلیج فارس(اشتباهی تاریخی که بعدها صدام در حمله به کویت، مرتکب آن شد). دوم؛ حفظ فضای تعامل و مذاکره با دنیا برای جلوگیری از اجماع علیه ایران و سوم؛ ایجاد فضای گفت‌وگو بین ایران و عربستان به عنوان پاشنه آشیل سیاست‌های آمریکا در منطقه.
هر چند که بررسی ابعاد و نتایج آن استراتژی خاص و مصلحت‌مدارانه، مجال دیگری می‌خواهد ولی آنچه مسلم است برنامه‌های جنگ افروزانه رونالد ریگان برای جمهوری اسلامی، در سد آن ناکام ماند. امروز پس از قریب سه دهه ما در موقعیت مشابه‌ای ایستاده‌ایم. با این تفاوت که هم در عرصه دیپلماسی و هم در عرصه نظامی در موقعیتی بسیار قوی‌تر از تیرماه ۱۳۶۷ قرار داریم. ولی نباید فراموش کنیم تئوری‌های منطقه‌ای آمریکایی‌ها در مبانی یکی است و از تز ریچارد نیکسون تا توئیت ترامپ بر مداری ثابت با عنوان «بی‌ثبات‌سازی خاورمیانه» می‌چرخد که تنها با هوشیاری حداکثری، مصلحت‌سنجی بهنگام و بازی‌خوانی دقیق می‌توان مقابل آن ایستاد، نظیر آنچه آیت‌ا... هاشمی سی سال قبل در مقابل رونالد ریگان انجام داد و امروز هم اگر زنده بود در مقابل ترامپ همان تدابیر را به‌کار می‌برد؛ بالاخص برای بازکردن راه گفت‌وگو با عربستان به عنوان پاشنه آشیل سیاست‌های کلان آمریکا در منطقه.
1717
نظر شما