سدهای تشنه لب فارس

«خبرجنوب» نوشت: اوضاع زیاد خوب نیست؛ میان این همه قطعی برق و کمبود آب، مخزن سدها هم از آنچه پیش از این بوده، خالی تر شده اند. هرچه بیشتر در دل تابستان فرو می رویم، بحران آب هم شدیدتر می شود. تازه ترین خبر هم این که شرکت آب منطقه ای فارس اعلام کرده «70 درصد حجم مخزن سدهای فارس خالی است»؛ خالی است یا به عبارت دیگر، خالی شده.

اوضاع از این هم پیچیده تر است؛ بخشی از آب مصرفی مردم فارس از آب های سطحی می آمد که تقریبا همه رودها و دریاچه های استان خشکیده اند. به منابع آب زیرزمینی هم دل نبندید. کشاورزی بی رویه در فارس در دهه های متمادی، آن هم برای محصول پرآب بر و کم بازده گندم، چیزی از منابع آب زیرزمینی باقی نگذاشته. این طور که رئیس پیشین سازمان محیط زیست می گفت، 85 درصد همه سفره های زیرزمینی در فارس از آب خالی شده اند.
این، گزارش معاون بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای فارس از وضع کنونی سدها: «حجم ذخیره آب ۹ سد در حال بهره برداری فارس بیش از ۳ میلیارد متر مکعب آب است که هم اکنون به یک میلیارد و ۱۸ صدم درصد یعنی حدود ۳۰ درصد رسیده است».
به گفته وی وقوع خشکسالی‌های مستمر از سال ۱۳۸۶ تاکنون، تغییر اقلیم، تغییر الگوی بارش‌ها و برداشت بی رویه آب، از جمله دلایل عمده کاهش جریانات ورودی به سد‌ها بوده است.
صالح جهرمی شهروندان را به صرفه جویی و رعایت الگوی مصرف آب دعوت می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد همچنان صرفه جویی در مصرف آب را در زندگی خود سرلوحه قرار دهند و آن را به عنوان یک فرهنگ به فرزندان خود منتقل کنند.
به هنگام تنظيم گفت و گو با يكي از كارشناسان عمران آب و وقتي كه مي خواستيم از قول وي بنويسيم: «آب از نان شب هم براي ما واجب تر است»، با قطعي برق روزنامه روبه رو شديم و وقتي همه سيستم ها و رايانه هاي دور و بر خود را خاموش ديديم، پيش خود فكر كرديم هر طوري كه حساب كنيم تحمل بي برقي از نبود آب اگرچه كمي تا قسمتي بستگي به كار و نوع شغل خود، آسان تر است اما بايد قبول كنيم و بپذيريم كه بحران بي آبي خيلي بيشتر از نبود برق و قطع آن است چون قسمتي از نيروي برق از همين توربين هاي آبي تامين مي شود كه با خشكيدن رودخانه ها، اين مولدهاي برق از رده خارج شده است.
سيد محي الدين غازي معتقد است ايران، كشور ما در منطقه خشك و نيمه خشك جهان واقع شده و متاسفانه وقوع خشكسالي هاي پياپي باعث افت شديد بارندگي ساليانه حدود 250 ميلي ليتر كه حدوداً 500 ميلي ليتر از متوسط جهان پايين تر مي باشد، شده است.
عضو شوراي مركزي سازمان نظام كارداني كشور تصريح كرد: با اين حال مصرف روزانه آب هر ايراني بين 190 تا 201 ليتر است و به جز قسمت اندكي از مساحت كشور شامل شمال و بخشي از شمال غرب و قسمتي در غرب و ناحيه كوچكي در شمال شرق كشور حدود 15 درصد در مناطق مرطوب و نيمه مربوط هستند و حدود 85 درصد مساحت كشور در مناطق خشك و بياباني با وضع بسيار بدي از نظر آب و كمبود آن واقع شده و به دليل دو سلسله جبال البرز و زاگرس كه خود مزيد بر علت شده اند، مانع عبور رطوبت مي شود و متاسفانه نوسان های بارندگي در كشور و تنظيم آبرساني به تمام نقاط كشور مشكلاتي را ايجاد مي كند. مثلا در گيلان ساليانه يك هزار و 940 ميلي ليتر بارندگي داريم و در يزد فقط 60 ميلي ليتر در سال بارندگي مي شود.
وی با بيان اينكه چنانچه بين 5 تا 10 سال آينده، الگوي مصرف آب رعايت نشود با جنگ آب حتي در بين استان ها و شهرها مواجه خواهيم بود، تصريح كرد: طبق گزارش ها در سال 2025 كشورهاي زيادي با كمبود فيزيكي آب روبه رو خواهند بود كه متاسفانه كشور ما نيز جزو همين كشورهاست.
غازي در مقايسه مصرف آب در كشورها با درآمدهاي مختلف و ايران، گفت: در كشورهايي با درآمد كم تا متوسط، مصارف صنعتي 10 درصد، مصارف كشاورزي 80 درصد و مصارف شرب 10 درصد است. در كشورهايي با درآمد بالا، مصارف صنعتي 60 درصد، مصارف كشاورزي 30 درصد و مصارف شرب 10 درصد و دركشور ما مصارف صنعتي 2 درصد، مصارف كشاورزي 92 درصد و مصارف شرب 6 درصد است. همچنين ميانگين سرانه آب شرب در ايران شامل تجاري، صنعتي، خانگي، فضاي سبز و غيره حدود 201 ليتر در روز است و در مقايسه با كشورهاي اروپايي مثل اسپانيا 200 ليتر در روز، پرتغال 194 ليتر در روز، يونان 175 ليتر در روز، سوئد 164 ليتر در روز، دانمارك 159 ليتر در روز، انگلستان 153 ليتر در روز و لهستان 98 ليتر در روز.
وي اضافه كرد: با توجه به آمار و ارقام و مطالب فوق، كشور ما به طور كلي دچار كمبود شديد آب است و در صورت ادامه وضعيت و روند فعلي يعني ميزان تقاضاي آب به افزايش جمعيت، توسعه كشاورزي، صنعتي و اجتماعي، منابع آب برعكس كاهش يافته و تغيير اقليمي و بروز خشكسالي و كاهش منابع آب، منجر به كاهش سرانه آب شده و در نتيجه باعث بروز و تشديد اختلافات اجتماعي، مهاجرت، محدوديت هاي كم آبي، تنش هاي آبي و بروز بحران خواهد شد.
رئيس سازمان نظام كارداني ساختمان استان فارس در ادامه به مديريت تهيه منابع آب اشاره كرد و افزود: در زمينه آب بايد گفت كه از نان شب هم براي ما واجب تر است و در اين مورد و كمبود آن بايد مردم را آگاه كرد و هر روز و هر ساعت اطلاع رساني نمود. همچنين موارد زير بايد رعايت شود؛ از طرح هاي توسعه منابع آب و ساخت سد در حال حاضر خودداري شود، مهار آب هاي خروجي از كشور، تزريق روان آب ها به سفره هاي زيرزميني (همان آب هايي كه سيل مي شود و به هدر مي رود)، مديريت عرضه نشت يابي لوله هاي آب شهري، كاهش بيلان منفي مخازن زيرزميني، اولويت بندي مصارف آب كه مصارف شرب اولين گام آن است، كاهش آلودگي منابع آب، تصفيه پسماندها و...
غازي بيان كرد: طبق اعلام سازمان ملل متحد، هر انسان روزانه به 50 ليتر آب جهت نوشيدن، تهيه غذا و نيازهاي بهداشتي احتياج دارد كه اين ميزان آب توسط سازمان جهاني بهداشت به طور متوسط 150 ليتر در روز تعيين شده است، ضمن اينكه در اغلب كشورهاي جهان، آب شرب و آب مصارف بهداشتي از هم تفكيك شده است.
اين مقام همچنين پيشنهاد كرد كولرهاي گازي با انرژي خورشيدي جايگزين كولرهاي آبي شود، در صنعت از آب تصفيه مجدد استفاده شود، كانال آبياري كشاورزي همه به صورت سيماني يا لوله كشي درآيد، ممنوعيت كشت كليه غلاتي كه آب زياد مصرف مي كنند مانند برنج، گندم، جو و ذرت و جايگزين آنها مي تواند زعفران، گل و گياهان دارويي و آبياري آنها به صورت آبپاشي يا باراني، اصلاح الگوي كشت باغ هاي ميوه و درختان پرآب به كاشت درختان كم آب مثل انار، بادام، انجير و...، ممنوعيت كشت تره بار پرآب مثل هندوانه، خيار، طالبي، ممنوعيت كاشت چمن، تصفيه آب هاي پسماند جهت كشاورزي، احياي قنوات كشور، پلمپ كردن چاه هاي غيرمجاز و...