موضوعی که در کنار بانکداری اخلاقی مطرح شده و مورد اهتمام
بسیاری از بانکهای توسعهای و تجاری نیز قرارگرفته است، مقوله بانکداری اجتماعی
است. بانکداری اخلاقی و اجتماعی دارای زمینههای نظری و اجرایی مشترکی بوده و
بسیاری از محورهای مورد تأکید در بانکداری اخلاقی در بانکداری اجتماعی نیز طرح و توصیه
میشود.
از بانکهای اجتماعی با صفاتی نظیر وجدانی، مسئولیتپذیر، پاسخگو و عدالت
محور یادشده و بانکداری اجتماعی بهعنوان یکی از الزامات و محرکهای توسعه پایدار
جوامع قلمداد میگردد. بههرروی در حال حاضر بانکداری اجتماعی كه با ویژگیهایی
مانند ثبات، شفافيت و مسئولیتپذیری معرفي میشود، توانسته بهعنوان یک روش و
استاندارد جدید مطرحشده و همچنين بانکها بر مبناي رويكرد و سیاستهای اجتماع
گرايانه آنها دستهبندی شوند.
با توجه به ظرفیتهای موجود در فرهنگ و نظام
اقتصادی کشور ما و همچنین اقدامات پیشین نهادهای ناظر و بانکها به نظر میرسد
بانکداری ایرانی میتواند نقش و حضوری پررنگي در بانکداری اجتماعی داشته باشد. در
همین زمینه توجه به برخی نکات اثربخش مینماید:
1- باید پذیرفت که در بعضي مقاطع، اهداف توسعه ملی با اهداف بنگاهی در بانکهای تجاری همسو نبوده و از همین رو مباحثی نظیر هدایت اعتباری و یا تبدیل ماهیت عمده بانکهای تجاری به توسعهای مطرح و پیشنهاد میشود. لیکن با توجه به اقتصاد بانک محور ايران و چارچوب واقعی بانکداری به نظر میتوان با بازآفرینی اجتماعی بانکها و تدوین الگوهای برد-برد نسبت به ایجاد موازنه رویکردهای اجتماعی کلی، مبانی توسعه ملی و برنامههای عملياتي بانکها رابطه مؤثرتری را برقرار نمود. در این صورت مشاركت بانکها در ارتقاء منافع جمعي قابليت تحقق بيشتري خواهد يافت.
2- یکی از اصول مورد تأکید در بانکداری اجتماعی توجه به شفافیت عملکرد در تجهیز و تخصیص منابع پولی است. به معنای دیگر بانکها میبایست از اجتماع ستیز نبودن منشان پول و مقصد مصرف تسهیلات اعطایی خود اطمینان لازم را كسب نمايند. این امر در پرتو تأکیدات بانک مرکزی و اقدامات بانکها در خصوص مبارزه با پولشویی تا حدی زیادی تحققیافته و منافذ ورود نقدينگي ناشي از اقدامات ضداجتماعی مسدود شده است. در همین راستا باید در نظر داشت که بانکهای اجتماعی که در خصوص مبدأ و مقصد منابع پولی حساسیت بیشتری داشتهاند کمترین آسیب را در بحرانهای مالی سال 2008 متحمل گردیدهاند و اين امر میتواند توجیهگر توجه مضاعف به اطمينان سنجي از سلامت شریانهای پولي با رويكرد جامعهگرایی میباشد.
3- دولت یازدهم و دوازدهم توانسته بستر پررنگی را جهت برخورداری از منافع اقتصاد دیجیتالی برداشته و بانکداری ایران نیز خیز بلندی را در راستاي حرکت از بانکداری الکترونیک به دیجیتال برداشته است. یکی از راهبردهایی که بانکداری اجتماعی را سهل و ناگزیر ساخته ایجاد بسترهای نوظهور ارتباطات نظیر شبکههای اجتماعی و وامدهیهای فردی مشروع است. در اين زمينه به نظر میرسد اقدامات گستردهتری توسط بانکها، كارآفرينان و ایده پردازان صورت گیرد چراکه علیرغم توسعه بانكداري بر مبناي شبکههای اجتماعي و همچنين توسعه فين تكهاي بر مبناي اعتبار دهي فردبهفرد؛ ضروري است اقدامات دامنهدارتری در اين راستا برداشتهشده و با ايجاد بستر قانوني و فني، از ظرفیتهای سرمايه اجتماعي در صنعت بانكداري بهرهبرداری بيشتري صورت گيرد.
4- یکی از رویکردهای پررنگ بانکهای بزرگ جهانی، حساسيت آنها نسبت به نیازهای اجتماعی آنی و بلندمدت و واکنش اثربخش در این راستا است. اگرچه در تاریخ بانکداری کشور تجربیات متعددی در خصوص پاسخگویی اجتماعی و مسئولیتپذیری اجتماعی وجود داشته است لیکن به نظر میرسد بانکها در ايجاد سرمایه اجتماعی مثبت و بهرهبرداری از آن كمتر توفيق داشتهاند و حتی بعضاً شاهد وجود سوگیریها و تفکرات قالبی منفی اجتماعی در خصوص اقدامات بانکها هستیم. لذا به نظر میرسد یکی از اقدامات ضروری و اساسی بانکها، توجه بیشتر به رسانهها و تبیین اقدامات برای عموم جامعه و همچنين اجراي برنامههای فراگير جهت ايجاد سرمايه اجتماعي مثبت در تعامل با بانکها خواهد بود.
5- یکی از اقدامات دامنهداری که توسط بانکهای پیشرو صورت میپذیرد توجه خاص به مدیریت دانش مشتریان و ترویج دانستنیهای بانکی بدون نگاه سوداگرانه است. در کشور ما نیز علاوه بر بانکها اقداماتی توسط برخي مؤسسات مردمنهاد در خصوص ارتقاء سواد مالی عمومی و توسعه آن صورت گرفته که نیازمند توسعه و دوام بیشتری است. یکی دیگر از مباحثی که در بانکداری اجتماعی میتوان به آن اشاره نمود تولید و طراحی سامانههای مدیریت مالی شخصیPFM) ) و تجزیه تحلیل رفتارهای مالی مشتریان و پیشبینی محصول و نوع تعامل بر مبناي الگوهاي رفتاري آنها است. اين دست اقدامات گذشته از بهبود مدیریت تجربه مشتریان میتواند ارزشافزوده فراوانی را برای بانکها و مشتریان ایجاد نماید.
در پایان باید در نظر داشت که با توجه به رویکرد اسلامی و اخلاقی بانکداری در کشور ما و سهم بالای بانکداری در توفیق طرحهای توسعهای؛ میتوان بانکداری ایرانی را بامطالعه تطبیقی لازم و تبيين و پیادهسازی چارچوبهای اجرایی و قانونی بهعنوان یکی از الگوهای موفق و ارزشآفرین بانکداری اجتماعی مطرح نمود.
*کارشناس بانكداری و توسعه
3535
نظر شما