هر ساله بيش از ٤ و نيم ميليون تن نفت در درياها و اقياتوس ها وارد مي شود. شرکت های بزرگ نفتی برای دستیابی به حوزه های نفتی و گازی جدید هر روز به سمت مناطق عمیق و عمیق تر و بکر اقيانوس ها می‌روند.این امر هر چند امینت بیشتر عرضه انرژی را برای جوامع انسانی بهمراه می آورد اما صدمات و هزینه های گزافی برای محیط زیست و اکوسیتم این مناطق به همراه دارد.
این صدمات نام های گوناگونی دارد که اصلي ترين آن، لکه های نفتی است.لکه های نفتی بر اثر نشت نفت حاصل از حوزه های نفتی، اسکله ها، لوله های انتقال، قدیمی بودن تانکر عظیم حمل نفت و البته سوانح دریایی که برای ما ایرانیان یاداور حادثه دردناک سانچی است، بوجود می اید.بنا به تحقیقات منتشر شده مقدار نشت نفت درهر سال به بیشتر از 4.5 میلون تن می رسد که این نه تنها بر اکوسیستم جانداران و پرندگان دریایی تاثیر می‌گذارد بلکه مناطق توریستی و گردشگری ، مزارع صید ماهی ، صدف و مرجان ها را هم به سمت نابودی می کشاند.
یکی از راه کارهایی اساسی برای مدیریت بهنگام این عامل مخرب استفاده از عکس های ماهواره ایی است که می تواند برای تصیم گیری، مدیریت، تشخیص، موقعیت یابی، کمک به کنترل و پیش بینی مسیر حرکت لکه های نفتی با در نظر گرفتن میزان و جهت وزش باد استفاده شود. با تجزیه و تحلیل این عکس ها و با استفاده از نرم افزارهای بروز دنیا که توسط شرکت های بزرگ در این زمینه عرضه می گردد، می توان به بررسی این لکه ها پرداخت.
ماهوار های گوناگونی توسط سازمان های همچون ناسا وسازمان فضایی اروپا در مدار زمین قرار گرفته که بسیاری از انها اطلاعات بسیار ارزشمندی در زمینه محیط زیست و تغییرات اقلیمی در اختیار محققان می گذارد.برای این امر باید پارامترهای گوناگونی همچون مقدار، نوع نفت (سبک و سنگین) ومشتقات، عمق اب ،جهت باد و امواج دریا و .....را در نظر گرفت. ماه های گذشته نشت نفت در سواحل کشور کویت در خلیج فارس در حوزه نفتی الخفجی که یک منطقه بزرگ نفتی بین کشورهای کویت و عربستان است، باعث نگرانی هایی شد اما از انجایی که ابهای این مناطق دارای عمق کم و جهت وزش باد در این مناطق به سمت سواحل عربی است این لکه نفتی همان طور که انتظار میرفت به سواحل این کشور ها رسید، همان طور که گزارش رویت لکه های نفتی کشتی سانچی توسط گارد ساحلی کشور ژاپن به برخی از جزایر انها انتشار یافته است.
لکه های نفتی را می توان پس از تشخیص و ره گیری توسط برخی دیگر از نرم افزار ها مورد برسی قرار دارد زیرا مقدار این لکه ها و شکل انها در طول زمان عمر خود تغییر می کند .بخشی از مقدار لکه های نفتی بخار می‌شود، بخشی از ان با توجه به دمای اب به عمق اب می رود و تنها مقداری از آن بر روی آب می ماند.آن مقدار از نفت که به زیر آب می رود باتوجه به دمای أب منطقه که ارتباط با فصل سال دارد به زیر آب می رود و در مناطق دور تر با تغییر دمای آب و عمق به یکباره سر از آب بیرون می آورد.خوشبختانه در سواحل دریای خزر این اتفاق بسیار کمتر از سواحل خلیج فارس و دریای عمان اتفاق می افتد که دلیل ان را می توان مناطق و اسکله های نفتی بی شمار کشورهای حوزه خلیج فارس دانست که بیش از 63 درصد ذخایر نفتی دنیا را در اختیار دارند.
حجم بسیار عظیمی از نفت استخراجی از این کشورها از خیلج فارس و تنگه هرمز عبور می کند .باعث خوشحالی است که مدیریت بحران سازمان های مربوطه در کشورمان استفاده از عکس های ماهواره ایی و این قبیل نرم افزارهای شبیه ساز را برای اقدام به موفق در دستور کار خود گنجانده اند، اما با توجه به این حجم عظیم انتقال نفت و مشتقات ان هر از گاهی به دلیل فرسوده بودن لوله های انتقال و فرسوده بودن برخی از تانکر های عظیم نفتی شاهد این لکه ها در آبهای همیشگی خلیج فارس هستیم.
* دانشجوی دکتری انرژی و محیط زیست دانشگاه ساپینزا رم
3535
نظر شما