موضوع محیط زیست که شامل مسایلی حیاتی مانند آلودگی هوا، کمبود آب، و فرسایش خاک می‌شود، مهم‌ترین موضوع کشور ما ست. شاید به نظر رسد گرانی، بیکاری، تحریم اقتصادی، و افزایش فقر، مشکلات مهم‌تری هستند، اما این‌ها چون موضوع‌هایی دم‌دستی هستند که هرروزه به چشم دیده می‌شوند، برجسته‌تر به نظر می‌آیند... اما حل آن‌ها نیز در گروی رفع مصایب محیط زیستی است. فقط اشاره می‌کنم که گرفتاری‌های معیشتی، هم تا حد زیادی نتیجه‌ٔ تخریب محیط زیست است (برای نمونه: نابود شدن جنگل‌ها و مراتع که سبب آسیب دیدن منابع آب و درنتیجه موجب بیکاری کشاورزان و دامداران می‌شود) و هم از آن‌جا که به مسایل اقتصادی هم‌چون بدمدیریتی مربوط می‌شود زمینه‌ساز تجاوز به جنگل و مرتع و ساحل و آب‌های زیرزمینی و روزمینی برای زمین‌خواری و «شستن» ثروت‌های حاصل از اختلاس است۲.
گام برداشتن در جهت کاهش فاجعه‌های محیط زیستی، با تغییر ریشه ای ساختارها و رفتارهای اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی‌مان ممکن خواهد بود. یکی از تغییرهایی که باید رخ دهد، این است که همگان (از بالاترین مقام‌های کشور تا ساده‌ترین شهروندان) یاد بگیریم که انتقادپذیر باشیم، و بالاتر از این، خوشحال شویم که کسی ما را مورد نقد یا انتقاد قرار دهد. به نظر من حتی لازم است در موضوع محیط زیست که تقریباً هیچ فعالِ حوزه‌ٔ آن سود شخصی از انتقاد و افشاگری نمی‌برد، نوعی مصونیت قضایی برای کنشگران تعریف شود تا ملاحظه‌کاری‌های متداول، جلوی بیان حقیقت را نگیرد.
عابدی گفته است: «بر خود فرض دانستم در پاسخ به حسن نیتِ [منتقد] و احترام به افکار عمومی و نگرانی‌هایی که طی این مدت در فضای رسانه‌ای و مجازی مطرح گردید، از شکایت خود صرف‌نظر نمایم تا فصل جدیدی از تعامل سازنده را در نقدها و موضع‌گیری‌ها شاهد» باشیم. با این سخن، عابدی گام شایسته‌ٔ تقدیر (و کم‌و‌بیش نامعمولی در سپهر سیاسی ایران) درجهت احترام به مخالف برداشته است.
می‌دانیم که اختلاف بر سر آب در گوشه‌وکنار ایران و در تاریخ چند هزار ساله‌ی این سرزمین موضوعی غیرعادی نبوده، اما از چند سال پیش به این سو، موضوع آب به چالشی سترگ در سطح ملی بدل شده تا حدی که می‌تواند وحدت و امنیت ملی کشور را به خطر اندازد. راه حل پیشگیری از این خطر، قطعاً بستن دهان مخالف و منتقد (که طبیعتاً گاه ممکن است از دایره‌ی ادبِ معمول یا چارچوب‌های رسمی هم بیرون رود) نیست. برعکس، امروز مدیران کشور نیازمند این هستند که باحوصله به سخنان منتقدان گوش بسپارند و از اعتراف به خطاهایی که مرتکب شده‌اند، نهراسند، ملت صلح‌دوست ایران، قطعاً خطاکارانی را که صادقانه اشتباه خود را بپذیرند و در حد امکان در جهت جبران آن بکوشند یا راه را برای مصلحانِ دیگر باز کنند، برخورد سختی نخواهد داشت.
گفت‌وگوی انتقادی و مفاهمه‌آمیز میان یک فعال اهل چهارمحال‌وبختیاری و یک مسوول اهل اصفهان، نمونه‌ٔ خوبی از آن روحیه‌ٔ مداراجویانه‌ٔ ایرانی است که در چند هزار سال گذشته، مردمان وابسته به تمدن ایرانی را در یک حوزه نگاه داشته است. هم‌چنین این گفت‌وگو می‌تواند سبب‌ساز شکل‌گیری تبادل نظر میان سازمان‌های مردم‌نهاد و دیگر گروه‌های اجتماعی استان چهارمحال‌وبختیاری، خوزستان، و اصفهان در موضوع آب باشد.
پی‌نوشت
۱) پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر حیدرعلی عابدی، نماینده‌ی مردم اصفهان، 30/5/1397
۲) من در چند جا به موضوع اثرات اختلاس بر محیط زیست پرداخته‌ام، ازجمله در: «محیط زیست و اختلاس» سبزپرس و گرین بلاگ ۱۳۹۰.۹.۸ و در «کاهش ارزش پول ملی، عامل تباهی سرزمین»، خبرآنلاین ۱۳۹۷.۴.۱۹
نظر شما