این کاشی کاری های شگرف، آدم را یاد بهشت می اندازد و معماری یک دست و آجری آن، حسی از برابری القا می کند. در این کوتاه سخن، سر این نداریم که از ویژگی های معماری ایرانی بگوییم، چیزی که بحثمان بر سر آن است این که چرا این معماری پر بار به حاشیه رفته و جایش را معماری بی هویت و بی معنایی گرفته که بازتابش را در ساختمان های نوساز شهر می بینیم.
معماري ايرانی و زنده کردن آن در ساختمان هاي جديد اگرچه در حال حاضر چندان مورد توجه نيست و عواملي از جمله وضع قوانين شهرسازي باعث خلاقيت زدايي از معماران و ايجاد محدوديت در كار آن ها شده اما طبق نظر استادان و متخصصان، آشنايي بيشتر دانش آموختگان و دانشجويان با ارزش هاي معماري گذشته، شناسايي ارزش هاي معماري ايراني، انجام فعاليت هاي عملي به منظور احياي اين ارزش ها و سياستگذاري كلان در سطح ملي در زمينه احياي اين ارزش ها در معماري معاصر مي تواند نقش موثري داشته باشد.
****وضع قوانين شهرسازی خلاقيت را از معماران گرفته است
استاد دانشكده هنر و معماري دانشگاه شيراز در اين خصوص به «خبرجنوب» گفت: مهم ترين ويژگي معماري ايراني اسلامي روح آرامش حاكم بر آن است، معماري جلوه اي از هنر و دريچه اي براي ارتباط انسان با خداست.
دكتر امير حسين جمشيدي افزود: معماري گذشته ما در واقع بيانگر عرفان، معرفت و هويت بوده است. در جلوه هاي كالبدي، هويت را مي توان تجلي فرهنگ در معماري دانست، زيرا مكان ها از انسان معنا مي گيرند و انسان نيز مجموعه اي از باورها و انديشه ها است كه فرهنگ آن را شكل مي دهد و تجلي از فرهنگ انسان را در مكان و محيط مي توان مشاهده نمود.
****امروز معناي هويت در معماري كمتر مشاهده مي شود
مدير كل دفتر فني استانداري فارس گفت: امروز معناي هويت در معماري كمتر قابل مشاهده است. با ورود عناصر فرهنگي بيگانه فرهنگ هويت جامعه ايراني شامل تغييراتي شده به تبع معماري امروز ما فاقد ارزش ها و هويت گذشته مي باشد.
جمشيدي يادآور شد: به منظور دستيابي به والايي در معماري معاصر بايد با تكيه بر دانش، توانايي بومي، سطح فرهنگي تك تك عناصر موثر از طراح معمار تا سازنده، سياستگذاران صنعت ساختمان و مردم افزايش يابد.
وي گفت: علاوه بر مباحث فرهنگي يكي از عواملي كه باعث از دست رفتن هويت معماري شده وضع قوانين شهرسازي و تصويب قوانين مختلف در طرح هاي شهري است كه باعث گرفتن خلاقيت از معماران و ايجاد محدوديت در كار آن ها شده است.
اين استاد دانشگاه شيراز افزود: راهكارهايي كه به منظور بازگشت روح و هويت معماري ايراني اسلامي پيشنهاد مي شود به قرار زير است: آشنايي بيشتر دانش آموختگان و دانشجويان با ارزش هاي معماري گذشته، شناسايي ارزش هاي معماري ايراني و سعي در احياي اين ارزش ها در معماري معاصر، سياستگذاري كلان در سطح ملي به منظور احياي اين ارزش ها در معماري معاصر، سياستگذاري كلان در سطح ملي به منظور احياي معماري ايراني، تغيير قوانين دست و پاگير و محدود كننده شهرسازي و پيش قدمي ارگان هاي دولتي و حكومتي در احداث بناهاي اداري با رويكرد حفظ ارزش هاي معماري ايران.
****شهرسازي معاصر با تفكيك هاي عريض و طويل به معمار اجازه عرض اندام نمي دهد
عضو هيات علمي دانشكده هنر و معماري دانشگاه آزاد شيراز در اين مورد گفت: اصل و اساس تبلور معماري غني ايراني، در معماري جديد به نوع شهرسازي در عصر معاصر بر مي گردد و مساله بسيار مهمي است.
اصلان جنوبي افزود: در معماري قديم ارزش هاي معماري ايراني و خصوصياتي مثل بوم گرايي، محرميت، درون گرايي و انسان گرايي وجود داشته است. اينها ارزش هاي معماري قديم است كه امروز از آنها غافل شده ايم و علت تمامي معضلات ياد شده به نوع شهرسازي ما ربط دارد و همه اين موارد به جايگاه توده ساختمانی بر مي گردد.
اصلان جنوبي افزود: شهرسازي معاصر با تفكيك هاي عريض و طويل به معمار اجازه عرض اندام نمي دهد و اگر ما بخواهيم از معماري ايراني استفاده كنيم بايد ضابطه هاي شهرسازي را به گونه اي تدوين نماييم كه به اهداف موردنظر در اين خصوص برسيم.
عضو هيات مديره انجمن جهاني بام سبز گفت: ضابطه هاي موجود باعث شده معماري ايراني در شهر سازي معاصر رنگ ببازد. معمار با توجه به ضابطه هاي دست و پاگيري كه در حال حاضر در شهرسازي وجود دارد امكان بروز معماري ايراني را ندارد.
وي يادآور شد: بوم گرايي يعني استفاده از مصالح بوم آورد و مصالحي كه در طبيعت وجود دارد. در طرح تفضيلي ضوابط و مقررات نما و مصالح مربوط به آن بايد معماران ما را به سمت و سوي نماي هماهنگ ايراني ببرد.
جنوبي در ادامه گفت: اشتباه ما اين است كه تصور مي كنيم براي رعايت ملاک محرميت در ساختمان سازي پنجره ما به پنجره همسايه نبايد ديد داشته باشد در حالي كه محرميت بايد از توده ساختماني و پايه در نظر گرفته شود تا اين پنجره هاي غير استاندارد زندان گونه را در آپارتمان درست نكنيم.
وي افزود: ما الگوي توده ساختماني رديفي را از خارج كشور آورده ايم و حالا مي خواهيم به زور محرميت را در آن بگنجانيم در حالي كه اگر اصل شهرسازي را رعايت كرده بوديم با اين مشكلات رو به رو نمي شديم.
اين استاد دانشگاه گفت: تمامي مسایلي كه به ما اجازه نمي دهد از ارزش هاي معماري قديمي ايران استفاده كنيم به بحث مهم شهرسازي برمي گردد. شهرسازي به معناي زمين خواري، تفكيك بي مورد زمين ها، بزرگ كردن محدوده قانوني شهر نيست و برخي در شيراز به جاي بازسازي و توجه به بافت فرسوده محدوده قانوني شهر را به طور بي رويه اي گسترش داده اند.
****برخي معماران به دنبال پيشي گرفتن از هم به هر قيدي هستند
ديگر عضو هيات علمي دانشگاه شيراز نيز گفت: قبل از تبليغ معماري غير خودي يا بيگانه نخست بايد معماري اصيل خود را بشناسانيم.
دكتر محمد نيك كار افزود: در قالب آموزش ها بايد فضايي در زمينه شناخت اصول عميق معماري گذشته ايجاد شود به طوري كه دانشجو نه تنها با ظاهر و سيماي معماري ايراني آشنا شود بلكه ارزش ها را درك و كشف كند و به آن ها پي ببرد و بتواند آن ارزش ها را به زبان امروزي ترجمه و در معماري معاصر به كار گيرد.
دكتر محمد نيك كار يادآور شد: در اين خصوص معمار نبايد سيماي معماري گذشته را مونتاژ كند و بر روي نماي امروز بچسباند چرا كه اين يك وضعيت مصنوعي و پلاستيكي را به وجود مي آورد.
وي گفت: بخشي از مسایل ياد شده نيز به وجدان معمار و طراح برمي گردد كه آيا او اسير خواسته هاي كارفرما مي شود و يا نه؛ متاسفانه برخي معماران بيشتر به دنبال رقابت و پيشي گرفتن از هم به هر قيمتي هستند، اين در حالي است كه معماران قديم بيشتر دنبال آموختن بودند، آن ها تنها وقتي از خط مشي استادان خود پيروي نمي كردند كه خود فكر منطقي و مطلوب تري را در مسير بهبود و ساماندهي زندگي مردم ارايه مي دادند.
اين استاد دانشگاه شيراز افزود: برخي معماران امروز ما بيشتر به دنبال منيت هستند و در مورد حرفه خود بزرگوارانه برخورد نمي كنند. كار برخي از آن ها چون از دل بر نمي آيد، بر دل نمي نشيند و در اين خصوص بيشتر حرف رقابت است تا رفاقت، آدم ها به دنبال مد مي روند و اين باعث تاريخ مصرف دار شدن بناها مي شود و پس از مدتي گرد كهنگي بر روي آنها مي نشيند.
دكتر نيك كار يادآور شد: برخي بناها در كشور مانند باغ جهان نما، ميدان نقش جهان، مدرسه خان شيراز و مدرسه آقابزرگ كاشان به دليل رعايت عمق ارزش هاي معماري ايراني به دل مي نشيند و هر بار كه به آن جا بروي برايت جذابيت دارد، اين امر در مورد گردشگران هم صدق مي كند.
****هر معمار یک بار درباره غناي معماري ايران بخواند
ریيس بخش معماري دانشگاه شيراز هم به «خبرجنوب» گفت: غناي معماري ايران آن قدر بزرگ و غني است كه براي هر هنرمند و معماري حداقل يك بار الزام به بازخواني داشته باشد.
دكتر محمد علي آبادي افزود: متاسفانه در جامعه ما بيشتر بحث ها به نقد ديروز و امروز ختم مي شود و نقد تعاملي كه شامل بازنگري معاصر و گذشته باشد در معماري جايي ندارد.
وي يادآور شد: هيچ گاه معاصر از گذشته جدا نيست و به همين دليل تعامل اين دو مي تواند زمينه دستيابي به اهداف مطلوب را در معماري فراهم كند.
46
نظر شما