فیلسوفی با آرامش درونی؛ به‌یاد دکتر داریوش‌ شایگان

زندگی خوب یعنی این که به آنچه دوست داری برسی و به گمانم دکتر شایگان که عاشق و دوستدار مطالعه و هنر و فرهنگ بود، در تمامی زندگی‌اش در همین مسیر گام زد و آنچه را که می‌‌خواست به معنی دقیق کلمه به دست آورد. او این بختیاری را داشت که در خانواده‌ای با رفاه نسبی بالا متولد شود و همین به او فرصت داد که مسیر فرهنگی خود را بی‌دغدغه معیشتی طی کند.

سال‌های دهه هفتاد و هفته‌ها و جلساتی را که در نشر فرزان روز برگزار می‌کردند و خود او از بانیان این جلسات بود با جمعی اندک از فرهیختگان از جمله خاطرات به یاد ماندنی من از دوران خبرنگاری حوزه فرهنگ است.

آخرین مطلبی که از او خواندم تحریر شده سخنرانی‌ای بود که برای مراسم بزرگداشت استاد داریوش طلایی ایراد کرد که استاد طلایی برایم ارسال کرد و با کسب اجازه از ایشان در ویژه‌نامه‌‌ای در روزنامه آسمان آبی منتشرش کردم.

در همین سخنرانی کوتاه [استاد در نوازندگی و صاحب صلاحیت در عرصه نظر] می‌توانید عمق مطالعه و نگاه او به حوزه فرهنگ را ببینید. نوعی نگاه تبارشناسانه به تمامی حوزه‌‌های هنر داشت که نشان می‌داد تا چه اندازه در هر هنری که بویی از هویت فرهنگی در آن است غور و تامل کرده بود.کتاب زیر آسمان‌های جهان(گفت وگوی بلند رامین جهانبلگو با او با ترجمه خوب خانم نازی عظیما) تصویری دقیق از دنیای درونی و بیرونی او به دست می‌دهد.

او فیلسوف تجویزی نبود و به گفته استاد ملکیان کمتر اهل توصیه بود و تقریبا در حوزه سیاست هم چندان اظهار نظری نمی‌کرد، اما در سال‌های اخیر و به نوشته دوست روزنامه‌نگارم، محمود صدری، در چند حوزه به اظهار نظر پرداخته بود که از جمله آنها این بود که «یکی از الزامات امروزی ایران، را برقراری رابطه با آمریکا می‌دانست.» به نوشته آقای صدری«این سخن، سراسر از جنس سیاست و دیپلماسی است و ظاهرا ربطی به پژوهش های فلسفی شایگان ندارد، اما وقتی بر زبان فیلسوفی مانند او جاری می‌شود، سخنی می‌شود در حوزه فلسفه سیاسی. یعنی همه انسانها به اقتضای اینکه "زیر آسمان‌های جهان" زندگی می‌کنند، ناگزیر به همنشینی‌اند، خواه همزیستی داوطلبانه و خوشایند، خواه تحمل ناگزیر و تلخ یکدیگر. از این حیث، شایگان صدای صدیق گفتگوی تمدن‌ها بود.»

او فیلسوف و متفکری بود که نگاهی انتقادی به فرهنگ ایران داشت که در لابلای گفت وگوها و مطالبش می‌توانستیم این گونه انتقادات را بیابیم.

مرد سفر بود و فرهنگ‌های مختلف را به خوبی درک و دریافت کرده و به نگاهی مقایسه‌ای و تطبیقی در این زمینه دست یافته بود.
به قطع و یقین نام داریوش شایگان در عرصه فرهنگ و هنر و فکر ایران ماندگار خواهد بود. روانش شاد و خدایش بیامرزد.