گرچه قنات های فارس به رغم قدمت ، اصالت و ویژگی های خاصی که دارند در نوع خود بی نظیرند و همچنان کاربری خود را حفظ کردهاند اما چنانچه بگوییم این سازه های تاریخی همچنان مغفول مانده اند و در آستانه فراموشی قرار دارند اغراق نکرده ایم . با نگاه به قنات های دیگر استان ها در می یابیم که بی توجهی ها چه آسیب هایی را به این آثار تاریخی فارس رسانده است به طوری که میتوان به عدم شناسایی این آثار ویا جای خالی آن ها در فهرست جهانی اشاره کرد. هرچند که به باور فعالین حوزه گردشگری قنات ها هم مانند دیگر بناهای تاریخی می توانند نقش بسزايي در رونق گردشگري فارس داشته باشد اما به نظر می رسد دست اندرکاران این حوزه اعتقادی به این موضوع ندارند.به گزارش خبرنگار سرویس گردشگری «خبر جنوب » در حال حاضر قنات هایی که در استان شناسایی و در فهرست ملی به ثبت رسیده اند در شهرستانهای شیراز ، داراب،اقلید ، پاسارگاد ،مهر و لار هستند و قدمتشان به دوره های مختلف تاریخی چون ساسانیان تا دوره قاجار بر می گردد اما شاخصترین این قنات ها که همچنان کاربری خود را حفظ کرده و هنوز در فهرست ملی جای ندارد چه رسد به ثبت آن در یونسکو قنات؛ سعدی است. ! این قنات یکی از مهم ترین قنات های فارس است که عمق مادرچاه آن كه در دامنه كوه بمو قرار دارد به 70 متر و طول آن به 3 كيلومتر می رسد و به گفته معاون اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري فارس پرونده ثبت ملي و جهاني آن نيز در دست تهيه است .
بنابر این گزارش این قنات يكي از با ارزش ترين قنات هاي ايراني است كه بايد حفظ شود چرا که از ویژگی های آن که می تواند نقش مهمی هم در پرونده جهانی آن داشته باشد جاری بودن آن طي هزار سال گذشته است . هرچند که به گفته برخی از فعالین حوزه گردشگری تهیه پرونده ثبت جهانی این اثر تاریخی با کندی همراه است و دیگر استان ها در این حوزه از فارس پیشی گرفتهاند اما آنطور که یکي از كارشناسان احيا و مرمت قنوات و سازه هاي آبي زيرزميني به خبرنگار « خبر جنوب » می گوید : پرونده ثبت ملی قنات سعدی به زودی تکمیل خواهد شد و به طور حتم امسال هم این پرونده ملی می شود.اما چندی قبل عبدالرضا نصيري معاون میراث فرهنگی فارس گفت: متاسفانه آثار تاريخي و ثبتي در فارس آنقدر زياد است كه نمي توانيم به همه آنها رسيدگي كنيم، هرچند كه تمامي تلاش ما در اين رابطه همچنان ادامه دارد.وی همچنین اضافه كرد: باتوجه به حساسيت هاي موجود و ارزشمندي قنات هاي تاريخي بي شك اين پروندهها نيز با اولويت تكميل خواهد شد، چرا كه برخي از قنات ها قابليت ثبت در فهرست جهاني را دارند.در این رابطه مجتبی زحمتکش مجري احيا و بازسازي قنات سعدي که یکی از كارشناسان احيا و مرمت قنوات و سازه هاي آبي زيرزميني است به خبرنگار ما گفت: مدارک و اطلاعات مورد نیاز برای تکمیل پرونده ثبتی این سازه تاریخی شیراز در حال تکمیل و80 در صد از این پرونده آماده شده است. به گفته وی تازمانی که تمامی مستندات تاریخی اثر تکمیل و جمعآوری نشود نمی توان تاریخ دقیق ساخت آن را عنوان کرد. اما با توجه به شواهد موجود قنات سعدی در دوره ساسانیان نیز جاری بوده است.زحمتکش در ادامه افزود: قنات سعدی یکی از بناهای حائز اهمیت و تاریخی در شهر شیراز است و بايد در فهرست جهانی قرار گیرد.
گفتنی است دو سال پیش 11 قنات از 6 استان خراسان رضوي و جنوبي، يزد و كرمان، مركزي و اصفهان در فهرست جهاني به ثبت رسيد و در همان سال هم عنوان شد كه ديگر قنات هاي تاريخي مي تواند به اين پرونده (قنات هاي ايران) ملحق شوند، اما هنوز از الحاق قناتهاي فارس خبري نيست.! بنا بر این گزارش بیش از ۱۲۰هزار قنات در کشور وجود دارد که ۳۷هزار آن فعال است.ساخت قنات در ایران از دوره هخامنشیان آغاز شد ، در دوره اشکانیان و ساسانیان تعداد قناتها افزایش یافت و در دوره اسلامی چون ایلخانیها نیز تعداد زیادی قنات وقف شده و این روند تا دوره معاصر ادامه داشته است.
46
نظر شما