سیدافقهی: اردوغان در تنگنای عفرین گرفتار شده است

محمد اکبری: جنگ در عفرین، هر روز شکل تازه‌ای به خود می‌گیرد؛ کردها در شمال سوریه می گویند با دولت مرکزی به توافق رسیده اند، آنکارا می گوید در حال پیشروی در عفرین است و ضربات سنگینی به کردها وارد آورده، و در سویی دیگر اردوغان خبر از توافق با ایران می دهد. نبرد عفرین، کلاف پیچیدۀ سوریه را پیچیده تر کرده و به نظر میرسد سرنخ این کلاف در خارج از مرزهای سوریه قرار دارد. کارشناسان در تحلیل روند تحولات عفرین، رویایی نظامی میان سوریه و ترکیه را بعید ندانسته و بر این باورند ترکیه در مخمصۀ تازه‌ای گرفتار شده که رهایی از آن به سادگی میسر نیست. خبرگزاری خبرآنلاین در گفتگو با سیدهادی سید افقهی، کارشناس مسائل خاورمیانه آخرین تحولات عفرین را مورد بررسی قرار داده است که در ادامه می خوانید:

از آخرین تحولات میدانی در عفرین برایمان بگویید؟  

خبرهای شبه موثقی وجود دارد مبنی بر اینکه متعاقب مذاکرات میان نیروهای خلق کرد و دولت سوریه با وساطت روسیه، توافق شد نیروهای مردمی از ناحیه حلب، منطقه نبل و الزهرا وارد صحنه عفرین شوند، اما ارتش رسمی سوریه ورود نداشته باشد. اردوغان اعلام کرده بود اگر نیروهای ارتش سوری وارد شوند و کردها را خلأ سلاح نکنند، ارتش ترکیه آنها را مورد حمله قرار می دهد. اینکه بعد از این موضوع نیروهای مردمی وارد عفرین شدند یا پیش از آن، هنوز مسئله در هاله ای از ابهام است. فیلم‌ها و اخبار برخی از رسانه‌ها تایید کردند که نیروهای مردمی برای حمایت از مردم وارد عفرین شدند. اما این حضور یک حضور سمبلیک است، حضوری جدی است که می تواند برخورد جدی را بدنبال داشته باشد؛ همچنین این حضور می تواند مقدمه ای برای ورود ارتش سوریه باشد.

البته ایران و روسیه وساطت هایی کرده اند و توافقاتی نیز شکل گرفته است. اما نمی توان تایید کرد همه مسائل در صحنه میدانی به همان حالتی پیش برود که توافق میان بازیگران بیرونی صورت است. به نظر می رسد ایران و روسیه وساطت کردند که اگر ارتش سوریه وارد عفرین شود، عملیات ترکیه متوقف شود و از طرفی تروریست‌های مورد حمایت ترکیه مثل جبهه النصره و ارتش نوین سوریه و گردان‌های سلطان مراد و... نیز متوقف شوند. توافقات صورت گرفته که در ابتدای آغاز عملیات شائبه‌هایی را ایجاد کرده بود، این نبوده که دست ترکیه به شکل کامل باز باشد و هر اقدام تجاوزکارانه‌ای که دوست داشت، انجام دهد.

از توافق ارتش با کردها بگویید؟

توافق به این شکل بوده است که تفاهمی با نیروهای حمایت خلق کرد شکل گیرد، نیروهای مردمی یا نیروهای ارتش سوریه وارد عفرین شوند و پرچم سوریه برافراشته شود، از آن طرف هم ترکیه نباید به حملات ادامه بدهد، در حالی که ما شاهد تهاجم و گلوله‌باران مناطق عفرین، داخل عفرین و مسیری که نیروهای مردمی سوریه از کانال نبل و الزهرا می‌خواستند وارد عفرین شوند، هستیم. چندین بار ترکیه این مسیر را گلوله‌باران کرده است و لذا این روند صحنه بحران را مقدار زیادی پیچیده کرده است.

موضوع گفت و گوهای تلفنی روحانی، اردوغان و پوتین چه بوده است؟ ترکیه چراغ سبز ادامه حملات را گرفته است؟

آن‌چه که صحبت از تفاهمات یا مکالمات تلفنی بین آقای روحانی با اردوغان یا پوتین با آقای اردوغان شده، مهر تایید بر عملیات فعلی ترکیه نیست. این یک تجاوز آشکار است. در واقع ایران و روسیه می‌خواهند گره‌ای که می‌شود با انگشت باز کرد، آقای اردوغان با دندان باز نکند. خود او هم واقعا در عفرین مانده است، یعنی قرائن و شواهد عرصه میدانی می‌گوید که علی‌رغم تمام تجهیزات، هم ارتش ترکیه و هم نیروهای تروریستی مورد حمایت ترکیه که اسامی‌ آنها نام برده شد، هنوز نتوانسته‌اند به خود شهر عفرین وارد شوند، در اطراف عفرین هستند، یعنی اگر ترکیه بخواهد وارد عفرین شود، قطعا سوریه ساکت نخواهد شد و دیگر کردها ممکن است از مناطق دیگر به نیروهای کرد حمایت خلق کرد در عفرین ملحق شوند.

آیا احتمال رویایی میان ترکیه و سوریه وجود دارد؟

به اعتقاد من هم اکنون بهترین فرصت است که دولت سوریه خودش را به کردها نزدیک‌تر کند. آنها شهروند سوریه هستند و مطالباتی دارند. آنها مانند مسعود بارزانی تفکر جدایی‌طلبانه ندارند. اما وقتی فاصله ایجاد شود، دشمن سوءاستفاده می‌کند و این خلأ، فاصله، قهر و خشم بین دو طرف را پر می‌کند.

توجه داشته باشیم در صحنه میدانی دو بازیگر مهم هستند؛ ترکیه و آمریکا؛ در میان کردها با تمام انشعاباتشان اگر آنهایی که وابستگی دارند و به نوعی مزدورآمریکا هستند را فاکتور بگیریم، خیلی از کردها هستند که واقعا خودشان را اول سوری و بعد کرد می‌دانند. در سویی دیگر دولت سوریه، چندین بار اعلام کرده است که کردها را جزو شهروندان خود می‌داند و آنها از همان حقوق شهروندی برخوردارند که ما هم برخورداریم و اگر مطالباتی اعم از خودمختاری محدود و یا مسئلۀ دیگری هست، در چارچوب مدیریت داخلی است و باید به در داخل دربارۀ آن به نتیجه رسید. در واقع مسائل اساسی، اعم از نفت، انرژی، ارتش، بحث دولت، دولت مرکزی همۀ اینها وجود دارد و آنها می توانند مسائل حقوقی خودشان را خودشان مدیریت کنند و آن‌ها هم همین را می‌خواهند. به هر حال همه‌ آنها جدایی‌طلب نیستند.

رویکرد ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ تا چه حدی با ترکیه همراهی خواهد کرد؟

تصور می‌کنم که راهبرد جمهوری اسلامی ایران در این سمت و سو قرار دارد که اولا تا آن‌جایی که می‌شود اولا دولت با کردها تفاهم کند، آنها به هر جهت سوری هستند؛ همچنین با ترکیه باید به تعامل ادامه دهیم و به نوعی روند تندروی آنها را آرام کنیم تا با تعامل و تفاهم بقیه مسیر را پیش بروند. اما باید یادآوری کرد در این‌ مسیر آمریکا موذی‌‌گری می‌کند و تلاش می کند مسئله را منحرف کند. به محض این‌که آمریکا احساس کرد که ما و روسیه می توانیم اردوغان را متقاعد کنیم که اولا عملیات را فریز و متوقف کند که آمادگی برای آستانه نهم شکل گیرد، بلافاصله آقای تیلرسون به آنکارا آمد و فضای جدیدی را شکل داد، دوباره آقای اردوغان را در این باره تحریک کرد و به نوعی القا شد که ترکیه و امریکا مشکلی در این رابطه ندارند، حتی اعلام شد که سر مسئله منبج به تفاهم می‌رسیم و حتی حاضر هستیم به ترکیه کمک کنیم منطقه پرواز ممنوع و منطقه امن ایجاد کند. امریکا به نوعی تمام قواعد بازی را به هم زد. لذا من تصور می‌کنم که باید صبر کنیم و ببینیم با توجه به ورود تازه‌نفس نیروهای مردمی سوری به عفرین، آقای اردوغان چه روندی را می‌خواهد ادامه دهد و آیا اصرار دارد که عفرین را بگیرد یا نه، یا فرصت را به گفت‌وگوهای سیاسی و وساطت‌های ایران هم بدهد.

52312