گیلان روزگاری به دریا و جنگلش معروف بود؛ دریا و جنگلی كه سال‌هاست بی‌محابا توسط مردم و مسئولان درحال تخریب است. یكی از متهمان اصلی پرونده تخریب دریا و جنگل در این استان پسماند یا بحران در مدیریت پسماند است. همین چند هفته پیش بود كه در جایگاه دفن زباله سراوان، زمین ۵۰۰متر رانش كرد؛ این رانش زمین یك تلنگر یا هشداری است كه اگر به آن توجه‌ای نشود، در آینده شاهد فجایعی خواهیم بود و فرصت جبران آن از دست رفته است.
تغییركاربری شالیزارها و جنگل به مسكونی، چالش دیگر گیلان است؛ به‌گفته کارشناسان یکی از آفت‌های شالیزار، باغ و جنگل‌های گیلان طرح‌های هادی روستایی است. روستاهایی که هر روز حریم آن‌ها بیشتر میشود و پیشروی عجیبی به‌سوی شالیزار، جنگل و باغ‌‌ها دارند.
این رشد بادکنکی روستاها بر اشتغال و اقتصاد آن‌ها تاثیر مطلوبی نگذاشته است. نکته دیگر این است که این ویلاها به‌صورت غیرمجاز ساخته می‌شوند و از شهرداری یا دهیاری برای آن‌ها مجوزی صادر نمی‌شود.
هنگامی که مجوزی صادر نشود، عوارضی نیز دریافت نمی‌شود. علاوه‌بر تخریب اراضی کشاورزی، هزینه ساخت این ویلا نیز به‌جای بیت‌المال به جیب دلالان ویلاسازی واریز میشود. ویلاسازی غیرمجاز یک بازی دو سر باخت برای گیلان و اهالی آن است. این روزها فاضلاب نیز بلای جان مردم گیلان شده است. فاضلابی كه به‌راحتی به‌دلیل نبود سیستم فاضلاب شهری از طریق چاه‌های جذبی وارد سفره‌های زیرزمینی میشود؛ این مساله موجب افزایش بیماری‌های بسیاری از جمله سرطان دستگاه گوارش در این استان شده است.
دریا، جنگل، تالاب و آثار تاریخی بی‌نظیر، بدون شك از هر منطقه‌ای بهشتی برای ساكنانش می‌سازد اما ماجرا در گیلان كمی متفاوت است. گیلان با وجود تمامی این امكانات با مشكل بیكاری به‌ویژه جوانان تحصیلكرده و معضلات زیست محیطی مواجه است. با مصطفی سالاری، استاندار گیلان درباره چالش‌های زیست‌محیطی، راهكارهای توسعه گردشگری و فرصت‌های سرمایه‌گذاری این استان به‌گفت‌وگو پرداخته‌ایم كه با یكدیگر می‌خوانیم.
به‌جرات می‌توان گفت، معضلات محیط‌زیستی مهم‌ترین چالش استان‌های شمالی كشور است. مسائلی مانند پسماند، فاضلاب و تخریب جنگل‌ها؛ گیلان نیز مانند دیگر استان‌های شمالی با این مشكلات دست و پنجه نرم می‌كند و شاید در بخشی از این مشكلات پیشتاز بوده است. چندی پیش رانش ۵۰۰ متری كوه زباله در مركز دپوی زباله سراوان خبرساز شده بود. باتوجه به فاجعه‌های زیست محیطی این استان، برنامه استانداری برای حل این مشكلات چیست؟
در بحث پسماند سال‌هاست برنامه‌هایی برای حل معضل پسماند شهری، روستایی، صنعتی و بیمارستانی تدوین شده است. مدیریت پسماند در استان‌های شمالی به‌ویژه گیلان از حساسیت بالایی برخوردار است.
طرح‌هایی مانند واحدهای كمپوست و كارخانه‌های زباله‌سوز درحال اجرا هستند. گیلان دو تا برنامه برای بحث پسماند اجرایی كرده است. نخست طرحی در استان تدوین كرده‌ایم. این طرح قرار است با رعایت صرفه‌جویی سه واحد زباله‌سوز برای محدوده شرقی، میانی و غربی استان اجرا شود. جانمایی و ظرفیت زباله‌سوزها مشخص شده است. مناقصه یكی از این زباله‌سوزها، برگزار و پیمانكار مشخص شده است. در قراردادی منعقد شده، شروع به كار منوط به پرداخت ۳۰ میلیارد تومان شده است.
سال‌هاست كه گیلان منتظر یا معطل سرمایه‌گذاری مانده است كه در بحث زباله‌سوز ورود پیدا كرده و از زباله برق تولید كند و از محل فروش برق، سرمایه‌اش بازگردد. این درحالی است كه بررسی‌ها نشان می‌دهد، این صنعت صرفه اقتصادی چندانی در بحث تولید و فروش برق ندارد. به همین دلیل دولت باید در بخش پسماند سرمایه‌گذاری انجام دهد. این سرمایه‌گذاری می‌تواند به‌صورت مشاركت با بخش خصوصی نیز باشد:
دولت دو میلیارد دلار برای بحث پسماند از صندوق توسعه ملی پیش‌بینی كرده بود و اولویت آن با استان‌های شمالی است. اما این بند از بودجه توسط نمایندگان مجلس از لایحه بودجه حذف شد. دولت در سال آینده راهكارهای متفاوتی برای بحث پسماند پیشنهاد داده كه با این وجود به اعتقاد من نمی‌تواند جایگزین این دومیلیارد دلار باشد.
دولت چه منابع جایگزین دیگری را برای بحث مدیریت پسماند پیش‌بینی كرده است؟
هزار میلیارد تومان برای سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های كشور پیش‌بینی شده و باتوجه به حجم بالای پروژه‌های مختلف این اعتبار پاسخگوی نیاز فعلی مدیریت پسماند كشور نیست.
رییس سازمان محیط‌زیست به دولت پیشنهاد داده بود كه در صورت عدم اختصاص دو میلیارد دلار، فعالان محیط‌زیست برای احیای آن پیگیر شوند و اگر این راه نیز به نتیجه نرسید،دولت می‌تواند از محل صندوق توسعه ملی، تسهیلات بدون بهره به سرمایه‌گذاران بخش پسماند واگذار كند.
به اعتقاد من این اقدام برای سرمایه‌گذار توجیهی ندارد؛ چراكه درآمد كم است و میزان هزینه بازگشت نسبت به سرمایه تناسبی ندارد. دولت می‌تواند بخشی از هزینه را پرداخت كند و بخش دیگر را به سرمایه‌گذار تسهیلات بدون سودپرداخت كنیم. تعرفه فروش برق به وزارت نیرو را نیز افزایش دهیم كه برای سرمایه‌گذار صرفه اقتصادی داشته باشد. البته افزایش بالای تعرفه برق به‌آن معناست كه دولت هزینه ساماندهی پسماند را به دوش وزارت نیرو انداخته است.
فاضلاب این روزها بلای جان مردم گیلان شده است، آمارهای نگران‌كننده‌ای از افزایش بیماری سرطان گوارش در استان‌های شمالی كشور منتشر میشود. از آنجایی‌كه فاضلاب به‌صورت مستقیم سلامت مردم را نشانه رفته است، برای حل آن چه برنامه‌هایی دارید؟
ساماندهی فاضلاب نیازمند اعتبار بالایی است. البته فاضلاب نسبت به مشكل پسماند وضعیت بهتری دارد.
سیستم فاضلاب شهرك‌های صنعتی حدود ۷۰درصد پیشرفت فیزیكی داشته است و با اختصاص بودجه پنج میلیارد تومان می‌توانیم آن را ساماندهی كنیم. اما معضل اصلی ما در بحث فاضلاب بیشتر در بخش شهری است. برای ساماندهی فاضلاب ردیف بودجه‌ای وجود دارد كه البته اعتبار پیش‌بینی شده برای آن بسیار اندك است و برخی شهرها نیز ردیف بودجه‌ای ندارند. مساله این است كه یك منبع بودجه‌ای قابل توجه كه بتوانیم بحث فاضلاب را در كوتاه مدت و بلند مدت حل كنیم، وجود ندارد.
شهر رشت را در اولویت قرار دادیم. تلفیقی از اعتبارات ملی به‌همراه استانی را در یك برنامه زمان‌بندی قرار دادیم كه توان تامین آن را داشته باشیم.
برای حاشیه دو رودخانه گوهررود و زرجوب، مطالعات كارشناسی با همراهی دستگاه‌های مختلف انجام شده است. بحث فاضلاب، زیباسازی و ساماندهی آن در اولویت قرار دارد. زرجوب هفت كیلومتر و گوهررود ۱۰ كیلومتر در طول شهر امتداد دارند. به دلایل مختلف برای شروع كار رودخانه زرجوب انتخاب شده است. امیدواریم تا سال آینده یك سوم بحث فاضلاب آن را حل كنیم. بحث زیباسازی دو كرانه اطراف را نیز در دستور كار قرار داده‌ایم. برای ساماندهی هر دو رودخانه نیازمند اعتبار بالایی هستیم كه به‌تدریج تامین خواهد شد.
تالاب انزلی این سال‌ها زخمی بی‌توجهی مردم و مسئولان شده است. عدم لای‌روبی،تالاب‌خواری، ورود فاضلاب، سنبل آبی و ... مشكل این روزهای این تالاب است. برای نجات تالاب انزلی چه اقداماتی صورت گرفته است؟
بحث سنبل آبی درحال حاضر كنترل شده است و دغدغه‌‌ای در این‌باره وجود ندارد. در خصوص تالاب‌خواری من این اعتقاد را دارم چنین مساله‌ای در آنجا رخ نداده است. نكته قابل توجه اینجاست كه كنوانسیون رامسر، در آن زمان محدوده مشخصی را برای تالاب پیشنهاد و مصوب می‌كند. پس از آن آب دریا حدود ۱۵ سانتی‌متر بالا می‌آید و برای مدت زمان اندكی آب گرفتگی بیش از محدوده اصلی تالاب انجام میشود. برخی دستگاه‌ها و نهادها محدوده آبگرفتگی را نیز جزو تالاب محسوب می‌كنند و اختلاف نظر روی این مساله است. همچین امكان دارد كه تخلفات جزیی در بحث تالاب‌خواری رخ داده باشد اما این تصرفات گسترده نیست.
چندی پیش گزارشی درباره تالاب‌خواری برادر یكی از مسئولان استان گیلان در انزلی منتشر شد. از آنجایی‌كه در بحث زمین‌خواری این اتفاق از سوی افرادی كه رانت قدرت یا اطلاعات در دولت دارند، رخ می‌دهد، در بسیاری موارد پرونده آن‌ها راه به‌جایی نمی‌برد. در بحث زمین‌خواری‌های گیلان آیا به‌عنوان استاندار عزم و اراده‌ای برای برخورد قاطع با متخلفان دارید؟
در برخورد با تخلفات ملاحظه‌ای نداریم امابعضی وقت‌ها یك موضوع به اشتباه روایت و اعلام میشود اما اگر به صورت فراگیر تجاوز به محدوده تالاب شده باشد، برخورد قاطعی انجام می‌دهیم.
اما جدا از بحث مبارزه با زمین‌خواران، من معتقدم كه ساكنان روستاهای پیرامون تالاب باید بیش از همه حافظ تالاب باشند. برای این كار راهكارهایی وجود دارد. امروز اینكه ما حكم كنیم، مردم از تالاب محافظت كنید، چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. راه عقلانی وجود دارد كه معیشت مردم با تالاب پیوند بخورد.
استفاده از تالاب و حذف محدودیت‌های غیر‌ضروری پیرامون تالاب می‌تواند راهگشای این مساله باشد. بحث اكوتوریسم راه‌حل وابستگی معیشت روستاییان به تالاب است. در چند روز گذشته با یك شركت ژاپنی كه تجارب بسیار خوبی دربحث اكوتوریسم دارد، رایزنی‌هایی انجام شده است.
یك‌سری سازههای چوبی در مقیاس كوچك احداث می‌شوند. این سازههای چوبی به محیط‌زیست تالاب آسیبی وارد نمی‌كنند. با الگوی سازههای چوبی و سازگار با محیط‌زیست و شرایط تالاب انزلی می‌توانیم پیاده‌راه، اسكله قایقرانی، رستوران‌هاو اقامتگاه‌های شناور احداث كنیم. بودجه ۱۳ میلیارد تومانی برای احداث زیرساخت‌های این طرح پیش‌بینی كرده‌ایم و برای احداث دیگر اماكن آماده واگذاری به بخش خصوصی هستیم.
ویلاسازی آسیب بسیار جدی به شالیزارها و جنگل‌های گیلان وارد كرده است. ویلاهایی كه ساخته می‌شوند و در بسیاری موارد در كمیسیون‌های مربوطه تنها جریمه می‌شوند. جریمه‌های تعیین شده نیز به‌اندازه‌ای ناچیز است كه به‌هیچ وجه ابزار بازدارنده‌ای برای دلالان ساخت و ساز نیست. برای كنترل ساخت وساز و جلوگیری از تغییركاربری غیرمجاز چه برنامه‌هایی دارید؟
به‌اعتقاد من در این بحث نیز انتفاع مردمی از جنگل و شالیزارها مطرح است. باید برنامه‌هایی برای انتفاع مالی بومیان از جنگل و شالیزار اجرا كنیم. اجازه دهیم سرمایه‌گذاران برای احداث تاسیسات گردشگری سازگار با محیط زیست به این عرصه ورود كنند. در این طرح تمامی درخت‌هایی كه اطراف آن تاسیسات واقع شده‌اند، كدگذاری و پلاك كوبی می‌شوند و تصاویر آن‌ها نیز ثبت میشود. این كار به‌دلیل جلوگیری از تخریب محیط زیست و قطع درختان انجام میشود. براساس ماده ۳ قانون، می‌توانیم حق بهره‌برداری را واگذار كنیم. این كار علاوه‌بر حفظ جنگل‌ها توسعه زیرساخت‌های گردشگری و اشتغالزایی را نیز درپی دارد.
درخصوص شالیزارها چاره‌اندیشی شده است. براساس مطالعات و برنامه‌ریزی‌ها برای ویلاسازی درقالب طرح بوم‌گردی مجوز صادر خواهد شد اما باید این خانه در محدوده طرح هادی روستا احداث شود. برای حمایت نیز تسهیلاتی با سود بسیار كم واگذار میشود اما در خارج از محدوده روستا به‌هیچ‌وجه اجازه ساخت داده نمی‌شود. گردشگری درحال حاضر نه‌تنها برای مردم گیلان منافع خاصی ندارد بلكه مشكلاتی مانند ساخت وساز غیرمجاز، نابودی جنگل و شالیزار، معضل پسماند و ... را نیز به دنبال داشته است.
طرح بوم‌گردی علاوه‌بر جلوگیری از تخریب محیط زیست، رونق اقتصاد و اشتغالزایی را نیز درپی دارد.
براساس قانون علاوه‌بر جلوگیری از ساخت و ساز غیرمجاز و برخورد با متخلفان، باید منطقه تخریب شده طبق قانون به حالت اولیه خود بازگردد. این درحالی است كه هیچ‌گاه شاهد اجرای این بند از قانون نبوده‌ایم. برای اجرای كامل قانون احیای جنگل‌ها، چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
در دوره‌ای كه گیلان هستم برای ویلاسازی و تغییركاربری به‌هیچ وجه مجوزی صادر نمی‌شود. ساخت و سازهای غیرمجاز كه متوقف هستند و تلاش می‌كنیم با آن‌ها برخورد قاطعی شود. البته در بحث ساخت و ساز غیرمجاز اتفاق‌هایی كه در استانی مانند مازندران رخ داده، در گیلان نیفتاده است. باید قبل از حاد شدن مساله جلوی آن را گرفت. طرح احداث پنج هزار اقامتگاه بوم‌گردی می‌تواند جلوی ساخت و ساز غیرمجاز را بگیرد.
این اقامتگاه‌های بوم‌گردی سازه‌هایی گیلكی، هماهنگ با سازه‌ها و معماری بومی از جنس چوب و گل بوده و از مصالح مدرن در نمای آن استفاده نشده است. البته داخل اقامتگاه‌ها مدرن و برای اجرای آن هدف‌گذاری ۱۸ ماهه انجام شده است.
احداث پنج هزار اقامتگاه بوم‌گردی، انقلابی در صنعت گردشگری گیلان محسوب میشود اما از آنجایی‌كه گیلان نیز مانند دیگر استان‌های كشور از سایت جامع گردشگری برخوردار نیست، برای حل این مشكل نیازمند اقدامات كارشناسی هستید. نظر شما در این‌باره چیست؟
به‌دنبال تهیه و تدوین اپلیكیشنی هستیم كه امكان نصب آن روی تلفن همراه وجود داشته باشد. در این برنامه شما می‌توانید به هر طریقی با هواپیما، قطار، اتوبوس یا خودرو شخصی به گیلان سفر كنید. می‌توانید به آدرس تمامی اقامتگاه‌های بوم‌گردی دسترسی داشته باشید یا از طریق این اپلیكیشن اقدام به رزرو اتاق كنید. همچنین در این اپلیكیشن تمامی مناطق گردشگری استان نیز معرفی میشود.
پتانسیلی به نام منطقه آزاد در گیلان وجود دارد، پتانسیلی كه می‌تواند اقتصاد استان را شكوفا كند. اسكله‌هایی كه می‌تواند ترانزیت آسیا میانه را تحت تاثیر قرار دهد. چرا تاكنون این اتفاق برای گیلان رخ نداده است؟
در منطقه آزاد در بندر كاسپین اسكله كوچكی پیش‌بینی شده كه درحال احداث است و تا پایان خرداد به بهره‌برداری خواهد رسید. در این اسكله می‌توانیم از مزیت منطقه آزاد استفاده كرده و طرح‌های گردشگری را اجرا كنیم. به‌عنوان نمونه افرادی كه تمایل به خرید قایق تفریحی دارند، می‌توانند بدون پرداخت عوارض گمرك، قایق تفریحی خریداری كرده و از معافیت‌های مالیاتی منطقه آزاد استفاده كنند. تنها به سرمایه‌گذار اسكله برای نگهداری ماهیانه شارژی پرداخت می‌كنند. دامنه تردد آن‌ها تمامی آب‌های روبه‌روی استان است كه این مساله را مصوب كرده‌ایم.
همچنین اسكله شماره دو انزلی خارج از محدوده منطقه آزاد اما به عنوان اسكله ضمیمه وجود داشته باشد. در این اسكله ضمیمه نیز تمامی آن معافیت‌ها لحاظ شود. این طرح موجب توسعه گردشگری و اشتغالزایی خواهد شد.
چه فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در گیلان وجود دارد و نكته مهم اینجاست كه چه مشوق‌هایی برای جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در استان در نظر گرفته‌اید؟
در بخش كشاورزی، تولید محصولاتی مانند برنج، چای، زیتون، فندق و ابریشم و صنایع بسته‌بندی و تبدیلی نیز فرصت دیگر سرمایه‌گذاری استان است.
از سرمایه‌گذاران در حوزه گردشگری برای احداث هتل، مجتمع‌های‌گردشگری،دهكده‌های گردشگری پیرامون تالاب‌ها و با رعایت الزامات زیست‌محیطی دعوت می‌كنم.
۱۱ منطقه برای احداث تله‌كابین پیش‌بینی شده كه فرصت جذابی برای سرمایه‌گذاری است. جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در گیلان، واگذاری زمین در برخی پروژه‌ها و تسریع در صدور مجوزهاست.
48
نظر شما