قهرمان‌پور: انتخابات‌ دومرحله‌ای‌ شود وضع‌اردوغان‌ شکننده‌‌است

زهره نوروزپور: صبح امروز به وقت محلی، مصادف با 24 ژوئن میلادی انتخابات ترکیه در سرتاسر کشور آغاز شده است. این انتخابات در حالی برگزاری می شود که مهمترین فرق آن با انتخابات ادوار گذشته ترکیه مساله تغییر قانون اساسی و افزایش اختیارات رئیس جمهوری است. قانونی که شخص اردوغان آن را به پارلمان ارجاع داد و با جنجال بسیار بالاخره تصویب شد. در همین حال شرایط داخلی ترکیه از لحاظ اقتصادی و اجتماعی نابسامان است؛ سقوط ارزش لیر و همین طور پاکسازی نهادها و بازداشت فعالان و روزنامه‌نگاران از مواردی بود که پس از کودتای نظامی در ترکیه حاکم شد. شرایطی که اردوغان در این کشور بنا کرد، صدای فعالان سیاسی و حقوق بشری را درآورده است. برخی ناظران معتقدند که پای اردوغان روی لبه تیغ است و پیروزی او بسیار ضعیف!

خبرگزاری خبرآنلاین انتخابات امروز ترکیه را با دکتر رحمن قهرمان‌پور کارشناس ارشد و پژوهشگر مسائل ترکیه بررسی کرده است که از نظر می‌گذرانید:

وضعیت اقتصادی ترکیه در سراشیبی سقوط است، ارزش لیر ترکیه به شدت کاهش یافته، روزگذشته در سکوت انتخاباتی نیز ارزش لیر باز هم پایین سقوط کرد، این وضعیت اقتصادی چه تاثیری در آرای اردوغان خواهد گذاشت؟
ترجمان و معنای انتخاباتی وضعیت اقتصادی اینگونه است که به قول معروف تنها متغیر و عامل تاثیر گذار بر رأی مردم مساله اقتصادی نیست. زمانی که رهبر سیاسی یا یک حزب عملکرد اقتصادی خوبی نداشته باشند مردم باید متقاعد بشوند که دلیل بروز بحران عملکرد آن رهبر سیاسی یا ان حزب بوده است تا به او رای ندهند. ممکن است برداشت مردم اینگونه باشد که این حزب در ایجاد بحران اقتصادی نقش چندانی نداشته است و بحران اقتصادی در سایر کشورها هم وجود دارد. بنابراین صرف وجود مشکلات اقتصادی نمی تواند باعث شکست آن نامزد یا پیروزی رقیب شود.

نکته دوم اینکه وقتی که یک مشکل اقتصادی به وجود می آید مردم نگاه میکنند که چه کسی میتواند این مشکل را بهتر حل کند؟ از این زاویه دو رقیب اصلی وجود دارد یکی رجب طیب اردوغان و دیگری محرم اینجه، در اینجا پیروزی با اردوغان است که سابقه خوبی در حل بحران اقتصادی دارد کسی که توانست کشور را از بحران اقتصادی سال 2000 و 2001  نجات دهد، اردوغان بود.
به این خاطر اردوغان حساب ویژه ای روی ذهنیت و برداشت مردم نسبت به حل مشکلات  اقتصادی باز کرده است. سابقه عملکرد او باعث شده است امیدوار باشد که از این طریق مردم را راضی کند که به او رأی دهند. کمپین انتخاباتی خودش هم عمدتا مبتنی بر نمایش توانمندی اقتصادی و مدیریتی اردوغان است. باید دید در آینده مردم ترکیه قانع می شوند که این بحران را محرم اینجه میتواند حل کند؟ یا هم چنان معتقد باشند تنها کسی که می تواند این بحران را حل کند اردوغان است. انتخابات امروز نشان خواهد داد که کدام دیدگاه عملی خواهد شد.

یک دلیل دیگر که ناظران انتخابات ترکیه روی آن مانور می دهند مساله داخلی ترکیه است. پاکسازی های گسترده، سرکوب روزنامه نگاران، وجود تئوری توطئه که هرکس با من نیست با گولن است، باعث شده که دموکراسی و آزادی بیان به پایین ترین حد ممکن برسد، این مسائل چه تاثیری در شکست یا پیروزی اردوغان خواهد گذاشت؟ با توجه به اینکه در انتخابات پارلمانی حزب اردوغان با ارای کمی و با اختلاف کمی با رقیب پیروز شد.
باید ببینیم که در انتخابات آزادی اجتماعی و مدنی و محدود کردن آن برای چه قشری از مردم مهم است؟ این نوع آزادی ها برای طبقه متوسط خیلی مهم است. طبقه متوسط در ترکیه خیلی میانه خوبی با اردوغان از همان ابتدای قدرت گرفتن او نداشته است و جز در مقاطعی به او رای نداده است. این درست است که اردوغان از لحاظ سیاسی فضا را بسته و بسیاری از افراد را در طیف مخالفین خود قرار داده است، اما به نظر می رسد پایگاه و بلوک اصلی اردوغان خیلی دغدغه ازادی حاکمیت قانون و  زیر سوال بردن استقلا قوه قضائیه را ندارد. به این خاطر بود که محرم اینجه یک هفته گذشته روی اورد به شعارهای اقتصادی برای طبقه پایین و اقشار ضعیف جامعه که به حزب عدالت و توسعه اردوغان رای می دادند. او  از بسته پیشنهادی کمک های مالی و ... در دولت آینده خودش در صورت پیروزی و کمک به اقشار حقوق بگیران ،معلمان و کارگران، و افزایش حداقل دستمزدسخن گفت.

بنابراین با توجه به اینکه اردوغان طیف وسیعی را در ترکیه به نوعی ناراضی کرده است محرم اینجه و حزب جمهوری خلق روی این مساله حساب ویژه ای باز کردند. اما می دانند صرفا با اتکا به این اقشار سیاسی ناراضی نمی توانند برنده انتخابات شوند و بایستی بتوانند آرای شناور و بلاتکلیفی را که به اردوغان رای می دهند را به سمت خودشان جذب کنند. 

برای همین است که پیشبینی نتیجه انتخابات دشوار است.  10 درصد مردم اعلام نظر نکرده ا ند، خیلی ها معتقدند که این ده درصد کسانی هستند که از اردوغان میترسند و اگر بروند پای صندوق به محرم اینجه رأی خواهند داد و حزب جمهوری خلق هم امیدوار است که 10 درصد ارای شناور را از آن خود کند و انتخابات را به دور دوم بکشاند.

به نظر می رسد این حزب تا این لحظه موفق بوده و احتمالا انتخابات به  دور دوم بکشد. اگر به دوم بکشد با این خستگی فیزیکی که اردوغان دارد ممکن است که مخالفان جمع شوند و بتوانند برخی از آرای شناور و پایین را جذب کنند و اردوغان را شکست دهند. اما شکست دادن اردوغان بسیار سخت است چرا که پول و امکانات دارد. یک نوع فضایی را در داخل ترکیه ایجاد کرده است که اگر او نباشد امنیت نیست.

همانطور که می بینیم در حال حاضر به قندیل و پ ک ک حمله کرده است و می خواهد نشان دهد تنها اوست که می خواهد و می‌تواند امنیت ترکیه را تأمین کند. علیرغم موقعیت شکننده و متزلزل تر از انتخابات گذشته، اردوغان هنوز به استانه شکست در انتخابات نرسیده است و اگر انتخابات فردا به دور دوم کشیده شود باید دید اینجه می تواند از این فرصت برای پیروزی استفاده کند یا خیر؟

بعد از کودتای نظامی در ترکیه، اردوغان، عربستان، امارات و همدستی مصر با کشورهای خلیج را به همراه آمریکا مقصر اصلی این کودتا خواند، همین طور در اخباری که بر سر مساله سقوط ارزش لیر منتشر شد امارات متحده در این امر دخیل بوده است. اردوغان بارها در سخنرانی های خود به این مسائل اشاره کرده است. در انتخابات و پیروزی اردوغان در این دوره چقدر دخالت اعراب یا به طور کلی سیاست خارجی اردوغان در پیروزی یا شکست دخیل است؟
یک قاعده کلی در سیاست خارجی داریم و ان این است که دولت هایی که حاکمیت قوی تری دارند کمتر از تحولات خارجی تاثیر می‌پذیرند. ما در خاورمیانه سه کشور ترکیه، مصر و ایران را داریم که این سه کشور حاکمیت و دولتشان به لحاظ تاریخی و جغرافیایی قوی تر از دولت های دیگر منطقه است. به این دلیل میزان تاثیر پذیری آنها در تحولات منطقه ای و سایر کشورها به مراتب کمتر است.  ممکن است در دعوای انتخاباتی برای یکدیگر رجزخوانی کنند و بگویند که مخارج تامین انتخابات ان نامزد یا نامزد دیگر از خارج آمده است. اما واقعیت این است که به لحاظ علمی اثبات این قضیه دشوار است. در گذشته هم اردوغان مطرح کرد که یک کشور خارجی در منطقه خیلی دلش می خواست در ترکیه کودتا شود. ولی اینها را به حساب جنگ تبلیغاتی روانی باید گذاشت تا واقعیت موجود. نزاع ترکیه و امارات که هم بر سر موضوع یک خیابان به وجود امد در واقع موضوعی نیست که خیلی مهم باشد و امارات هم در حدی نیست که بتواند در مسائل داخلی آنهم در حد انتخابات ترکیه دخالت کند ضمن اینکه به دلیل ناسیونالیسم قوی که در این کشور وجود دارد، افکار عمومی ترکیه به شدت نسبت به هر نوع دخالت خارجی حساس هستند و اساسا این موضوع حساسی است و اگر نامزدی هم این مساله را مطرح کند و نتواند اثبات کند، اعتبار خودش را نزد رآی دهندگان خدشه دار میکند و در این شرایط حساس، هیچیک از کاندیداها نمی تواند موضوع را مطرح کند و تا به حال هم مطرح نشده است.

نتایج این انتخابات چه تاثیری برای ایران دارد؟ پیروزی کدامیک به منافع ایران نزدیکتر است؟
پیروزی انتخابات از جهاتی برای ما مفید است مثلا در قضیه فلسطین و همکاری کشورهای اسلامی و به لحاظ فرهنگی اهمیت دارد.

ولی پیروزی حزب جمهوری خلق از نظر سیاست خارجی مخصوصا در سوریه به نفع کشور ماست. اینجه، خواهان عدم مداخله در مسائل داخلی سوریه است. این موضع وی ممکن است در جاهایی به نفع ما باشد. ولی هر دو حزب پایبند یک سری اصول در سیاست خارجی هستند که در واقع می توان گفت برای ایران هم تهدید و هم فرصت است.

حقیقتا خیلی تفاوت زیادی بین برنده شدن اینجه و اردوغان برای ایران نمی بینم، علی رغم اختلاف نظرهایی که در کل سیاست خارجی دارند، حقیقت این است که هر دو حزب شصت، هفتاد درصد مشابه یکدیگر هستند. لذا خیلی برای ما فرقی نمی کند که چه کسی پیروز شود. کما اینکه این مساله داخلی ترکیه است.

52310