تاثیر عملکرد سامانه نیما بر التهابات ارزی چه بود؟

 از آغاز دهه 90، قیمت دلار در کشور ما از 1100تومان به حدود 4000تومان رسید. در دو ماه پایانی سال گذشته نیز قیمت ارز با رشد صعودی همراه شد و در روزهای ابتدایی سالجاری قیمت‌های باورنکردنی را تجربه کرد. این نوسانات دولت دوازدهم را بر آن داشت تا سیاست جدید ارزی را اعمال کند و به این ترتیب با یکسان‌سازی نرخ ارز، قیمت 4200تومان مبنای معاملات بازار ارز قرار گرفت و هرگونه معامله خارج از این نرخ، به عنوان قاچاق اعلام شد.

پس از این سیاست دولت بود که دلالان و سفته‌بازان در بازار ارز اخلال ایجاد کردند به‌گونه‌ای که دلار آمریکا در بازار غیررسمی به بیش از 7000تومان رسید. مجموعه این مشکلات موجب شد تا بانک مرکزی در سوم اردیبهشت‌ماه، از سامانه‌ نیما یا همان نظام یکپارچه معاملات ارزی رونمایی کند تا بتواند به صورت لحظه‌ای بازار را مدیریت کرده و امکان فعالیت شفاف را برای متقاضیان فراهم کند.

ساختار سامانه نیما

چهار بازیگر اصلی، ساختار سامانه نیما را تشکیل می‌دهد که در جدول زیر آمده است:

در این سامانه، واردکنندگان می‌توانند بانک یا صرافی مورد نیاز خود را انتخاب کرده و یا درخواست خود را به مناقصه بگذارند؛ مشابه همین فرآیند برای صادرکنندگان وجود دارد که با هدف فروش ارز به بهترین قیمت صورت می‌گیرد. بازرگانان برای استفاده از خدمات رایگان سامانه نیما کافی است به سامانا جامع تجارت مراجعه کرده و درخواست خرید با فروش ارز را ثبت کنند.

سامانه نیما از نگاه دولتی‌ها

به گفته اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور، سامانه نیما می‌تواند این امکان را فراهم کند تا واردات کالا و خدمات به کانال‌های رسمی واگذار شود چراکه تا پیش از این، حتی اطلاعات دقیقی وجود نداشته که ارز خریداری شده به چه منظوری است؛ یعنی به خانه می‌رود یا با آن قاچاق کالا انجام می‌شود.

محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت نیز عنوان می‌کند که سامانه نیما برای راه‌اندازی بازار ارز است و امکان قاچاق را کم کرده و ساختار شفافی را برای ورود و خروج بازار ارز مشخص می‌کند.

ولی‌اله سیف، رئیس بانک مرکزی نیز سامانه نیما را ابزاری برای بانک‌مرکزی و حاکمیت می‌داند که می‌تواند با پیش‌بینی پیش از وقوع نیازمندی‌ها و منابع ارزی و با توجه به سیاست‌های کلان کشور، کنترل مصارف ارزی کشور را به صورت سیستماتیک در دست داشته باشد و در نهایت ضمانت اجرایی نیما در آن است که هیچ واردات رسمی و قانونی بدون رصد و تایید بانک مرکزی در خصوص جنبه‌های ارزی آن قابل انجام نیست.

سامانه نیما، از نگاه نمایندگان مجلس شورای اسلامی

 محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، سامانه نیما، با تعیین منابع و مصارف دولت در بخش ارز توانسته تا حدودی تنش‌های ارزی را کاهش دهد و اگر این سامانه در سال‌های قبل ایجاد می‌شد، ظرفیت کنترل بازار را داشت.

سیدحسن حسینی شاهرودی، دیگر عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز سه هدف این سامانه را «ثبت معاملات ارزی»، «شفافیت نظام ارزی»، و «بازگشت ارز حاصل از صادرات» می‌داند و معتقد است که در پیش از استقرار سامانه نیما، نقشه ارزی مشخصی در کشور وجود نداشته است اما سامانه نیما در مدت کوتاه استقرارش توانسته که در کنترل بازار تقاضا و شناسایی متقاضیان واقعی ارز موثر و مثبت عمل کند.

همچنین عزت‌اله یوسفیان‌ملا، عضو کمیسیون برنامه و بودجه عنوان می‌کند که اگرچه این سامانه در مدت کوتاهی استقرار داشته اما برای فرونشاندن التهاب بازار ارز موثر بوده و دولت با استقرار این سامانه، در جهت شفافیت نظام ارزی کشور گام مهمی برداشته است.

تأثیر مثبت سامانه نیما بر بازگشت نیمی از منابع ارزی کشور

بنا بر این گزارش، ارز ناشی از صادرات طی سال‌های مختلف، حدود نیمی از منابع ارزی کشور را به خود اختصاص داده و این در حالی است که متاسفانه یکی از عمده‌ترین راه‌های فرار سرمایه از کشور، صادرات کالا و عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه تجارت رسمی کشور است اما سامانه نیما و سامانه‌های مکمل این ظرفیت را دارند که به چهار طریق «فروش به بانک‌ها یا صرافی‌ها»، «فروش به واردکنندگان قانونی»، «سپرده‌گذاری ارزی در نظام بانکی» و «واردات» این ارز به کشور بازگرداند؛ نکته مهم آنجاست که نتایج مطرح شده زمانی امکان‌پذیر است که همه صادرکنندگان ملزم به ارائه ارز خود از این مسیر باشند.

35224