مغزهای کوچک زنگ‌زده، بهترین فیلم هومن سیدی است

کافه سینما نوشت: داستان خانواده‌ حاشیه‌نشین این فیلم، در ابتدا یادآور ابد یک روز است. اما دقایقی که می‌گذرد، متوجه می‌شویم که در فیلم سیدی، خانواده معنا و مفهوم خودش را از دست داده و جای آن را شبکه‌ای از روابط خشن گرفته که بیشتر شبیه رابطه گوسفندها با چوپان است. این‌جا با جهانی تاریک‌ و آدم‌های مخوفی طرف هستیم که شخصیت‌های ابد یک روز در برابرشان یک مشت بچه مزلف به حساب می‌آیند! به هر ترتیب مغزهای کوچک زنگ زده نسبت به ابد و یک روز خشن‌تر، سینمایی‌تر و در نهایت اثر بسیار بهتری هم هست.

در این‌جا خبری از تصاویر کلیپ‌طور، شخصیت‌های تخت و مفاهیم در سطح مانده فیلم‌های قبلی سیدی نیست و ما با یک رویکرد بصری با هویت، جهان معنایی چند وجهی و البته شخصیت‌های پیچیده‌ای طرف هستیم که به شکل ترسناکی روزگار می‌گذرانند. جامعه‌ای بی‌رحم که آدم‌هایش مدام درگیر زور و تحقیرند و زندگی‌شان شبیه به یک بازی بقا. از این رو، مغزهای کوچک زنگ زده جدا از ویژگی‌های تکنیکی، جنبه‌های سیاسی و اجتماعی قابل تاملی نیز دارد. با یک ضد قهرمان غریب که نوید محمدزاده نقش او را با قدرت و متفاوت از تجربه‌های گذشته‌اش، ایفا می‌کند.

سیدی در خلق موقعیت‌های داستانی درگیرکننده و اتمسفری رعب‌آور و تیره و تار موفق است و با کارگردانی حساب شده‌اش، لحن را در کنترل گرفته و ریتم را تا انتها حفظ می‌کند. دو مشکل بزرگ فیلم‌های قبلی او در این‌جا وجود ندارند. یکی عدم تعادل میان ایده‌های بصری فیلمساز و داستانی که می‌خواهد به تصویر بکشد و دیگری یکدست نبودن و عدم حفظ انسجام فیلم از ابتدا تا پایان.

بنابراین مغزهای کوچک زنگ زده بهترین فیلم سیدی است. کارگردانی که انگار این‌بار کمتر از قبل ذوق‌زده بوده و با پختگی، تکنیک را در جهت خلق فضای مملو از وحشت و خشونت فیلم‌اش به کار برده است. فیلمی که می‌توانست به راحتی به ورطه مطرح کردن مضامین اجتماعی، مانند فقر و اعتیاد، به شیوه‌ای کاملا رو و آشکار بی‌افتد و از ایده‌هایی چون ناموس و غیرتی‌بازی سوءاستفاده کرده و احساسات مخاطب را به شیوه‌ای سطحی درگیر کند. اما این اتفاق رخ نمی‌دهد و مغزهای کوچک زنگ زده بدون نیاز به تحمیل کردن تلخی، واقعیت تلخ و زننده‌ای را از تار و پود داستان‌ زندگی شخصیت‌هایش بیرون می‌کشد. به همین دلیل نیز فیلم از سطح آن آثاری که صرفا یکسری معضلات و مشکلات اجتماعی و یا فرهنگی را در ویترین‌شان نشان می‌دهند فراتر رفته و با به کار بردن خشونتی عریان و دراماتیک، به یک جهان‌بینی می‌رسد.

فقط کاش فیلم خودش را از یک پایان‌بندی کوبنده که مخاطب را شوکه کند، محروم نمی‌کرد. همه چیز آماده بود که تنش و انرژی جمع شده در طول فیلم، در نهایت تخلیه شود و ضد قهرمانِ داستان را به مرحله تازه‌ای از درک محیط اطراف‌اش برساند.