۰ نفر
۸ اسفند ۱۳۹۶ - ۲۱:۰۶

محمد خوشنام*

در چند هفته اخیر مسئولان اقتصادی و بعضا اقتصاددانان علت های عدیده ای برای افزایش نرخ ارز برشمرده اند و راهکارهای مختلفی ارائه کرده اند اما برای بررسی چرایی آنچه در بازار ارز ایران رخ داده است باید تصمیمات دولت و شرایط چند ماه گذشته واکاوی شود. افزایش نرخ ارز در حالی اتفاق افتاده است که اقتصاد ایران شرایط متفاوتی در چند ماه اخیر نسبت به چند سال گذشته نبوده و آنچه اتفاق افتاده، ناشی از تصمیماتی است که در این مقطع زمانی اتخاذ شده است.

1 - دلار چندی پیش در حالی در چند قدمی 5 هزار تومان ایستاده که سد مقاومت 5 هزار تومان را نیز پیش از این شکسته است. وقتی قیمت دلار از 4600 تومان بالاتر رفت، نمایندگان مجلس و منتقدان سیاست های اقتصادی دولت وارد عمل شده و دولت را تحت فشار قرار دادند تا با ورود به بازار ارز و افزایش عرضه مانع کاهش بیش از پیش ارزش پول ملی شود. تصمیمات اتخاذ شده به دلیل عدم شناخت واقعیات اقتصادی نه تنها نمی تواند گره کنونی را باز کند بلکه گره کار را از دست به دندان حواله می دهد . گام اول برای مهیا شدن شرایط کنونی به شهریور ماه سال جاری باز می گردد . وقتی دولت بر آن شد با کاهش نرخ سود سپرده های بانکی ، هزینه تمام شده پول در اقتصاد را به نفع تولید کاهش دهد،به دلیل نبود مکانیزمی مشخص در سوق دادن سپرده ها به سمت تولید از یک سو و بی اعتمادی به فضای اقتصادی از سوی دیگر ، پول ها به جای اینکه سر از تولید درآورند از بازار دلار و سکه و ... سر برآوردند و فشاری مضاعف را بر تولید وارد کردند.

 هر چند نفس کاهش نرخ سود بانکی و پایین آوردن قیمت تمام شده پول، اقدامی مثبت است اما بی توجهی به واقعیات و لایه های پیچیده اقتصادی می تواند هر اقدام مثبتی را که در زمان مناسبش انجام نشود به عکس خودش تبدیل کند.نکته اینجاست که اقدامات اصلاحی از این دست در اقتصادهایی با شرایط نرمال جوابگوست اما در اقتصادی چون اقتصاد ایران که از ابتدا به دلیل جنگ هشت ساله و تحریم های طولانی، شکل گرفته و شرایط ویژه خودش را دارد، نمی توان انتظار عکس العمل درست در برابر تصمیمات منطقی بدون در نظر گرفتن سایر عوامل و زمان مناسب  را داشت.

قاطعانه می توان گفت کمتر کشوری را می توانید بیابید که مردم عادی در آن، به ارز و طلا به عنوان یک منبع سرمایه گذاری نگاه کنند.

اما در ایران  شرایط پیش گفته سبب شده است بازاری موازی با بازار رسمی و اصلی کشور شکل گیرد و پدیده دستفروشی ارز در کشور رویت شود.از دیگر سو متقاضیانی که از تامین تقاضایشان در مجاری رسمی و صرافی های قانونی به علت کمبود عرضه باز می مانند، در کنار خیابان ریسک کرده و ارز مورد نیازشان را خریداری می کنند.

این بازار موازی یا مجازی در کنار هر بازار حقیقی دیگری نیز در کشور رخ نمایی می کند.شاید بتوان تحریم ها را عامل اصلی شکل گیری این دست از بازارها دانست. به هر روی بازاری موازی برای انتقال ارز مورد نیاز ، چه برای بخش خصوصی و چه برای بخش دولتی سال ها شکل گرفته و اتفاقا دولت نیز از زمان شروع تحریم ها از  این ظرفیت برای انتقال بخشی از پول های کشور استفاده کرده است . بی تردید پرونده های مفتوحی چون پرونده بابک زنجانی که فروش نفت و انتقال ارز در دوره تحریم را هدف قرار داده بود دلیل این مدعاست . از این رو کاهش نرخ سود سپرده در فضا کنونی زمینه را برای ورود تقاضای سرمایه گذاران خرد به بازار ارز فراهم کرد اما این تمام ماجرا نبود.

2 - قیمت ارز در حالی افزایش می یابد که 5 سال پیش نیز بحران ارزی، شوکی سنگین را به اقتصاد و بخش خصوصی کشور وارد کرد. از سال 1395 کمبود ها در حوزه مالی و پولی خود را نشان داده بود. از دیگر سوی، به رغم نصویب برجام، به اذعان مقامات بانکی ، روابط بانکی ایران و بانک های بزرگ جهان به روال سابق بازنگشته بود و در نتیجه روزنه غیر رسمی برای انتقال پول ها به کشور همچنان در حوزه هایی فعال مانده بود. در این شرایط بود که یک تصمیم به ظاهر درست بازتابی نادرست برای اقتصاد به جا گذاشت. دولت اعلام کرد با هدف مقابله با فراریان مالیاتی نسبت به بررسی تراکنش های بانکی بالا اقدام می کند.

ذکر این نکته ضروری است که دفاع از شفافیت وظیفه اول هر فعال اقتصادی و کارشناس اقتصادی است اما در شرایطی که موقعیت نرمال و باثباتی وجود ندارد ،ارتباطات مالی- تجاری و شرکت های ایرانی با کمپانی های اقتصادی خارجی در وضعیت متعارفی نیست، تصمیمات به ضد خود بدل می شوند. نتیجه اتخاذ این تصمیم هر چند بنا بر گفته برخی مسئولان اقتصادی دریافت 6 تا 10 هزار میلیارد تومان مالیات از محل بررسی تراکنش ها بود اما عملیات ورود ارز به کشور از طریق شبکه مجازی شکل گرفته که همانند بانک های مجازی  در اختیار اقتصاد تحریم شده ایران قرار گرفته بود  را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار داد.

کسانی که تا پیش از این با توجه به ارتباطات خارجی به انتقال ارز صادراتی بخش خصوصی و دولتی از مجرای شکل گرفته غیر معمول کمک می کردند، با بررسی تراکنش ها عملیاتشان را متوقف کردند چرا که مجبور می شدند مالیات پولی را بپردازند که متعلق به خودشان نبود. بررسی تراکنش ها هر چند حدود 10 هزار میلیارد تومان برای کشور عایدی داشت اما دریچه ورود ارز بخش خصوصی به کشور را بست و در نتیجه بازار را با کمبودی آشکار روبرو نمود.  

3 - اتفاق مهم دیگر ابلاغ دستور العملی مبنی بر توقف ثبت سفارش بدون انتقال ارز از کشورهای چین، هند، کره جنوبی، ترکیه و روسیه است. همین تصمیم که با هدف فروش دلارهای دولت در این کشورها اتخاذ شد و راه انتقال و استفاده از دلارهای صادراتی بخش خصوصی را بست ، سبب بروز اختلال در تجارت بخش خصوصی با این کشورها شد و در نتیجه بازار ارز را از ناحیه ای دیگر در مضیقه قرار داد.

 بسیاری از تجار طرف حساب بازرگانان ایرانی در بانک های اعلامی دولت در این کشورها حسابی ندارند و در نتیجه مشکلاتی در این عرصه خودنمایی می کند.

 جان کلام اینجاست که با افزایش یک باره نرخ ارز، آنچه رخ می دهد بی ثباتی در اقتصاد ایران است. زیر سایه این بی ثباتی سرمایه گذار خارجی دیگر میلی به حضور در ایران ندارد و اتفاقا بسیاری از سرمایه گذاران خارجی در فکر بازگشت و عدم سرمایه گذاری در این فضا هستند. از سوی دیگر فاینانس برای شرکت ها و بنگاه های اقتصادی ایران ریسک بالایی را پیدا می کند چرا که کمتر کسی می تواند قیمت آتی ارز درآینده را برای پرداخت فاینانس محاسبه کند.

کلام آخر اینکه باید برای اتخاذ تصمیمات از اتاق های شیک و خلوت بیرون آمد و با درک واقعیات اقتصادی و شرایط پیچیده کشور تصمیمات را گرفت که در عمل نه تنها به ضد خود تبدیل نشوند بلکه به مانعی  برای اصلاحات ساختاری اقتصاد نیز بدل نگردند.

 *فعال اقتصادی

 

35223

 

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 758200

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 0 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 26
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بی نام EU ۲۱:۱۲ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۸
    23 3
    اصلا نخوندم. چون با حرف مشکل حل نمیشه. اینو به مقامات بالاتر هم بگید لطفا.
    • بی نام A1 ۱۵:۰۱ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
      10 0
      لنگرش در رفت چون دولت هر موقعه ای که بخواهد بالا برود با تزریق نکردن قیمت ان را بالا می برد بعد با تزریق مجدد ارز به بازار، کمی پایین می اورند تا قیمت دلخواهشان را به مردم بقبولانند.
  • بی نام IR ۰۵:۵۹ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    9 1
    تحلیل خوبی بودفقط نکته اینجاست مردم بایدبه سیستم مالی مملکت اطمینان کننداعتمادمقوله ای است که جلبش خیلی سخته
    • بی نام A1 ۱۱:۳۱ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
      2 3
      از اول پول ما بی ارزش بود
  • بی نام A1 ۱۱:۳۰ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    23 0
    دلار گران نمیشود حتی در دنیا ارزان هم شده است. این ریال است که بی ارزش میشود
  • بی نام A1 ۱۱:۳۱ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    15 0
    تنها راه حلش اینکه واحد پولی کشور دلار بشه و ما برای همیشه از دست ریال خلاص بشیم .
  • بی نام A1 ۱۱:۳۱ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    8 0
    وای خدا نابود شدم ازدیشب تابحال دوبارسکته قلبی کردم و یه بارهم سکته مغزی باکنترل نرخ ارز هرچه سوداگری کرده بودم بربادرفت قیمت دلارسقوط آزادکرد دلارشد ۱۰۰۰ تومان
  • بی نام A1 ۱۱:۳۲ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    16 0
    این تومان ماست که بی ارزش شده دلار سرجاشه
  • بی نام A1 ۱۱:۳۲ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    10 0
    دولت نباید سود سپرده بانکی را کم میکرد و به جای آن باید به تدریج نرخ ارز را بالا میبرد و آن را تک نرخی میکرد. اما به دلیل ملاحظات تا پایان دروه اول این کار را نکرد و حالا را مردم دارند میدهند
  • بی نام A1 ۱۱:۳۲ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    9 1
    3 ماه قبل من با یک شرکت خارجی جهت سرمایه گذاری در خصوص انرژی های نو وارد مذاکره شدم قرار شد در سال جدید جهت مذاکرات قراردادی به ایران بیاید. ولی الان منصرف شده و میگوید من با چه نهرخی باید سودم را از ایران خارج کنم. ؟ همه منتظر یک ثبات اقتصادی هستند.
  • بی نام A1 ۱۱:۳۳ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    8 0
    تا زمانی که اقتصاد درست نشه رشد دلار ادامه پیدا خواهد کرد پایین نگه داشتن مصنوعی ان فقط وضعیت اقتصادی را بدتر میکند
  • بی نام A1 ۱۱:۳۴ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    11 0
    شک نکنید برای ابراز وجود، دلار رو موقتا میارن پایین، ولی بعدش تا 5000 میره بالا
  • بی نام A1 ۱۱:۳۴ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    7 0
    ماشالله دلارارزان شد ۱۰۰۰ تومان
  • بی نام A1 ۱۱:۳۴ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    11 0
    1000 تومن گران کردند 100 تومن اوردند پایین بعد میگویند ارزان شد نزولی شد افت شدید دلار .تا کی دروغ .
  • بی نام A1 ۱۱:۴۹ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    8 1
    تا وقتی دلار برنگشته به هزار تومن رکود و تورم ادامه خواهد داشت و روز به روز هم بدتر میشه
  • بی نام A1 ۱۱:۵۰ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    5 1
    ارزش پول کشور توسط دولت تنظیم میشود دولتی که برای بک تعداد تاجر سرمایه دار رانت خوار بخواهد دلار را بالا ببر بزرگترین اشتباه را کرده دولت و حکومت باید مردم را در نظر داشته باشد و نقدینگی را کم کند
  • بی نام A1 ۱۱:۵۰ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    7 1
    روند صعودی قیمت ارزها دوباره شروع میشه
  • بی نام A1 ۱۱:۵۲ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    7 0
    دلار ۴۵۰۰ تومنی آرامش ایجاد کرده؟
  • بی نام A1 ۱۱:۵۳ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    5 0
    شاهنامه خوش اولش.صبر کنید بانک ها عرضه اوراق ۲۰ درصدی رو متوقف کنند بعد ببینید چی میشه.بانک مرکزی گفته تا دو هفته عرضه ادامه داره.بعدش چی؟آیا دلار ثابت میمونه؟زهی خیار باطل
  • بی نام A1 ۱۱:۵۳ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    6 0
    ارز از 3800 شده 5000 تومان حالا برگشته 4500 کلی هم دولتمردان خوشحالنزمانی که ما ایرلاین داشتیم کشورهای منطقه با اسب و شتر سفر میکردن.خ پیشرفت کردیم
  • بی نام A1 ۱۱:۵۳ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    4 0
    قیمت از 3700 رسانده شد به 4500 و میگه بازار متعادله
  • بی نام A1 ۱۱:۵۳ - ۱۳۹۶/۱۲/۰۹
    5 0
    قیمت از 3700 رسانده شد به 4500 و میگه بازار متعادله
  • بی نام US ۰۷:۳۹ - ۱۳۹۶/۱۲/۱۰
    3 0
    مطمعنم بالا خواهد رفت،قیمت واقعیش الان هفت هزارتومنه
  • بی نام US ۰۷:۴۰ - ۱۳۹۶/۱۲/۱۰
    4 0
    اقا دست به این سپرده ها نزنید مگه هزاربار نگفتیم اگه بیاریدش پایین همه میریزن تو بازار ارز و سکه بخدا دیگه یه بچه هم اینو میفهمه
  • بی نام DE ۰۹:۵۶ - ۱۳۹۶/۱۲/۱۰
    2 1
    اردیبهشت قیمت دلار واقعی میشه
  • مهم نیست A1 ۲۲:۰۸ - ۱۳۹۷/۰۲/۱۷
    1 0
    به نظر من دولت ما یعنی همون نظام رو میگم هیچ وقت با مردم شفاف نبوده معلوم نیست کی به کیه اگر این دست اتفاقات میفته چرا رهبری خودشون نمیان جلو و با مردم حرفی بزنن چرا محافظه کاری میکنن بالاخره این جریانات از ی جایی داره اب میخوره و حتما هدفیرو دنبال میکنن با این کاراشون مشکله کلان اقتصادی درست کردن برا مردم هنر نیستش که بیان اینارو شفاف سازی کنن و واقعیتارو بگن بالاخره در شان مردم ما نیستش این مدل زندگی