به گزارش خبرآنلاین، نتایج تحقیقات تازه‌ای که هفته گذشته در گردهمایی «هفته نجوم و علوم فضایی اروپا» در لیورپول اعلام شد، نشان می‌دهد پراکندگی فسفر در کهکشان راه‌شیری، تصادفی‌تر از آنی است که تاکنون فکر می‌کردیم. این بررسی‌ها روی سحابی خرچنگ انجام شده است، یکی از مشهورترین سحابی‌های کهکشان راه‌شیری که از انفجار ابرنواختری ستاره بسیار سنگینی بر جامانده که منجمان چینی، درخشش انفجار آن را در سال ۱۰۵۴ میلادی (۴۳۳ شمسی) ثبت کرده‌اند. محققان می‌گویند که بعضی از نقاط کهکشان ما به دلیل فقر ذخایر فسفر، نمی‌توانند زادگاه حیات باشند؛ حتی اگر در مناطق زیست‌پذیر ستاره مرکزی خود واقع شده باشند که از نظر ستاره‌شناسان، امکان وجود آب مایع بر سطح آن‌ها و درنتیجه شرایط میزبانی از حیات فرازمینی وجود داشته باشد.
بخش عظیمی از عنصر فسفر در جهان طی آخرین لحظات عمر ستاره‌های بسیار بزرگ و در حین انفجار ابرنواختری خلق می‌شود. ردیابی فسفر کار ساده‌ای نیست؛ اولین‌بار ستاره‌شناسان در سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) موفق شدند رگه‌هایی از این عنصر را در «ذات‌الکرسی-آ»، یکی از مشهورترین پسماندهای ابرنواختری که قوی‌ترین منبع رادیویی صورت‌فلکی ذات‌الکرسی به شمار می‌رود، شناسایی کنند. نکته جالب‌توجه این بود که مقدار فسفر موجود در این پسماند ابرنواختری ۱۰۰ برابر بیشتر از میزانی بود که در دیگر نقاط کهکشان راه‌شیری رصد شده بود.
اما این یافته می‌تواند یک استثنا باشد. به‌تازگی «جین گریوز» و «فیل کیگان» از دانشگاه کاردیف در بریتانیا، از تلسکوپ ویلیام هرشل در جزایر قناری استفاده کرده‌اند تا پراکندگی عناصر سحابی خرچنگ را که ۶۵۰۰ سال‌نوری با ما فاصله دارد، بررسی کنند.
شرح عکس: نمایی از پسماند ابرنواختری سحابی خرچنگ. این تصویر ترکیبی که حاصل تصاویر ثبت‌شده در پرتو ایکس، مرئی و فروسرخ است، توده‌های ابر و جت‌های خروجی از تپ‌اختر مرکزی سحابی را به‌وضوح نشان می‌دهد. برای مشاهده عکس در ابعاد بزرگ، اینجا را کلیک کنید.
داده‌های اولیه که تنها دو هفته پیش اعلام شد، نشان می‌دهد که میزان فسفر موجود در این سحابی بیشتر از آنکه به مقادیر اندازه‌گیری‌شده در «ذات‌الکرسی آ» نزدیک باشد، شبیه به فراوانی آن در گازهای میان‌ستاره‌ای و غبار کهکشانی راه‌شیری بوده و بسیار اندک است.
کیگان می‌گوید: «این‌طور نیست که در هر نقطه دلخواه از کیهان با حجم قابل‌توجهی از فسفر مواجه شویم. به نظر می‌رسد پراکندگی این عنصر در جهان، شانسی و تصادفی است. بخشی از این شانس می‌تواند به بزرگی ستاره‌ای برگردد که منفجر شده است. به‌عنوان‌مثال ستاره تشکیل‌دهنده ذات‌الکرسی-آ تقریبا ۲ برابر بزرگ‌تر از ستاره‌ای بود که سحابی خرچنگ از انفجار آن به جا مانده است. شاید واکنش‌های متفاوتی در ستاره‌های بزرگ‌تر اتفاق می‌افتد که به تولید فسفر بیشتری منتهی می‌شود.»
محققان می‌گویند اگر فراوانی فسفر در کیهان متغیر باشد، زیست‌پذیری سیارات نیز متفاوت خواهد بود. در حقیقت سیاره‌ای که تمامی شرایط میزبانی حیات را داشته باشد اما به اندازه کافی ذخایر فسفر نداشته باشد، عاری از حیات خواهد بود.
بااینکه در حال حاضر در مراحل ابتدایی مشاهدات هستیم و اخترشناسان تنها موفق به بررسی بخش‌هایی از سحابی خرچنگ شده‌اند، کیگان با اطمینان می‌گوید که میزان فسفر در این سحابی بسیار کمتر از ذات‌الکرسی-آ است.
درنهایت ستاره‌شناسان باید به سراغ دیگر پسماندهای ابرنواختری در دیگر نقاط کهکشان و در صورت امکان، کهکشان‌های همسایه بروند و میزان فسفر موجود در آن‌ها را نیز بررسی کنند. کیگان می‌گوید: «ما واقعا می‌خواهیم بدانیم که چطور فسفر خود را از میان ذرات ابرنواخترها جدا کرده و به فضای میان‌ستاره‌ای بازگشته است».
منبع: لایوساینس، ترجمه: محبوبه عمیدی
۵۴۵۴
نظر شما