زهرا علی‌اکبری: سابقه بلوای نان در عهد ناصری که به اعدام کلانتر بانفوذ تهران انجامید، زنگ خطری بود برای دربار قاجار که باید کم‌کم تن میداد به خروج از شیوه سنتی و بسته اداره کشور و در نظر گرفتن مصالح مردم در اداره کشور.
مظفرالدین شاه ۱۰ سالی بر ایران حکومت کرد، دوره حکومت وی از مهمترین دوره های تاریخی ایران است چرا که از پس ۵۰ سال اقتدار مطلق پدرش روی کار آمد و تن به امضای فرمان مشروطیت داد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد همزمان با تغییرات سیاسی
که جامعه ایران را درگیر خود می‌کرد، موضوع اقتصاد نیز برای مردمان اهمیت می‌یافت. در شرایطی که خبری از کالای سرمایه‌ای نبود و
مردم با حداقل امکانات و در ساده‌ترین شکل زندگی می‌گذراندند، این مواد غذایی بود
که تورم را پذیرا می‌شد. 
تنزل ارزش پول از یک سو و سودجویی قدرتمداران، شاهزادگان و نزدیکان دربار از سوی دیگر مهمترین دلیل ترقی قیمت اجناس و ملزومات زندگی در این دوره بوده است.
سال ۱۲۷۷ خورشیدی دربار مظفرالدین شاه با هدف پیشگیری و مقابله با رشد قیمت ها در بازار نسبت به اعلان قیمت اقلام پرمصرف زندگی اقدام کرده و با انتشار آگهی و نصب آن رد کوچه و بازار ، در صدد بر می آید تورم رخ داده در این حوزه را دستوری کنترل کند .
صورت اعلان حکومت تهران برای نرخ در ماه ربیع الثانی ۱۳۱۶ هجری قمری برابر با ۱۲۷۷ هجری خورشیدی به این شرح است:
«چون عمل نان و گوشت و ترتیب تنزل نرخ آن از اعمال مهمه است و متدرجا با تدابیر صحیحه باید دست به این کار زد و نیت مقدی همایونی در رفاه حال رعایا و برایا بر همه واضح است، به محض این که بدانند، حکومت جلیله جدا در اجرای مقاصد علیه، حاضر است و خودداری ندارد. عجالتا برای آسایش عموم و نرخ نان و گوشت و تره بار و میوه‌جات که در نهایت گرانی و اغتشاش بود، قدغن نمودند از قرار تفصیل ذیل بفروشند تا ان‌شالله تعالی در باب تنزل قیمت نان و گوشت به‌زودی قرار دولتی داده شود.
نان: به سنگ یک من ۲۷ پول
گوشت: به سنگ تمام ۱۰ سیر ۱۸ پول
پنیر اعلا: یک سیر ۴ پول، وسط ۳ پول
بانجان تازه اعلا: ۲ عدد یک پول، وسط ۴ عدد یک پول
هندوانه اعلا: یک من تبریز ۸ پول ، وسط ۶ پول
گلابی اعلا: ۱۰ سیر ۸ پول، وسط ۶ پول
شلیل اعلا: ۱۰ سیر ۳ پول، وسط ۲ پول
خیار تازه اعلا : ۲ دانه یک پول، وسط ۴ عدد یک پول
طالبی و خربزه اعلا: یک من تبریز ۱۲ پول، وسط ۹ پول
سیب اعلا: ۱۰ سیر، ۸ پول
تخم‌مرغ: یک دانه یک پول
ماست: ۱۰ سیر، ۸ پول
سیب‌زمینی: ۱۰ سیر، ۶ پول
به تمام کسبه شهر اعلان می‌شود که چون حضرت احدیت جل شانه، یه پیغمبر خود صل اله علیه و اله وسلم وعده صریح می‌دهد تا مردم یه یکدیگر ترحم ننمایند ما هم به آن‌ها ترحم نخواهیم کرد، پس وقتی کسبه بنای بی‌انصافی را بگذارند، البته از طرف اعلی‌حضرت همایونی که سایه خداست و امنای دولت روزافزون، در حق آن‌ها اغماض و عفو نخواهد شد. بهتر این است که از روی انصاف این اجناس را از رعیت بخرند و به قسمی که نوشته شده بفروشند. نه رعیت را مغبون کنند و نه کلاه سکنه را بردارند. البته رحمت الهی شامل حال آن‌ها شده و مورد الطاف اعلی‌حضرت شاهنشاهی ارواح العالمین فداه باشند و آن کس که تجاوز نماید مورد سیاست و تبیه سخت خواهد شد.
این اعلان به امضای حکومت جلیله دارالخلافه طهران رسیده است.»
در کتاب اقتصاد موجه تأکید شده هر قران برابر با ۲۰ شاهی، ۵ عباسی یا ۴۰ پول بوده است.
اتفاقا در این دوره دستمزد کارگران ساده غیرماهر و قالیبافان که بخش مهمی از جمعیت ایران را تشکیل می‌دادند روزانه حدود یک قران تا یک قران و ۲ شاهی در روز و بین ۲۵ تا ۳۰ قران در ماه بود. به این ترتیب با قیمت‌های اعلامی روشن می‌شود برآمدن از عهده مخارج خورد و خوراک برای خانواده ایرانی که در ۱۲۰ سال قبل زندگی می‌کرد، چندان دشوار نبوده است.
223223
نظر شما