محمد اکبری: برجام نه تنها یک توافق دو جانبه بین ایران و امریکا نیست و پنج قدرت دیگر شامل سه کشور اروپایی و دو کشور شرقی در آن قرار دارند و امضا کنندگان آن هستند، بلکه این توافق، بازیگران دیگری را هم تحت تاثیر خود داشته و دارد و هر صدمه ای به آن می تواند فضای جدید و متشنجی را بین دیگر بازیگران مخصوصا در خاورمیانه بوجود بیاورد.
برجام توافقی بود که امریکا، بازیگر و محور اصلی گفت و گوها و به نوعی نماینده قدرتهای پنج بعلاوه یک در مذاکرات نفس گیر هسته ای در مقابل ایران بود؛ رضایت آمریکا از بندهای برجام به معنای رضایت دیگر کشورها قلمداد می شد. این مهم به دست نمی آمد اگر دیپماتهای کشورمان نمی توانستند به یک جمع بندی اساسی با همتایان امریکایی خود برسند. اما اروپا نیز این توافق را دستاورد بزرگ خود می داند. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده اصلی طرفین نقش مهمی را ایفا می کرد و به نوعی نماینده سه کشور اروپایی نیز بود. این مسئله باعث شده بود قبل از رسیدن به توافق، اروپایی ها از تلاش برای رسیدن به نتیجه نهایی دریغ نکنند و پس از برجام نیز، با آمدن ترامپ و چالشهای ایجاد شده روی برجام، به گفت و گو با ترامپ و یادآوری تبعات خروج از برجام او را به ماندن در توافق تشویق کنند.
چرا برجام هدف حمله شد؟
در حال حاضر پس از تغییر و تحولات در مناسبات ایالات متحده با متحدین خاورمیانه ای یعنی عربستان و اسرائیل و همچنین تغییرات در میدان جنگ سوریه، متغیرهای دیگری به این موضوع اضافه شده که نمی توان از آنها غافل شد. تاثیر این متغیرها در این موضوع به حدی است که ناظران بین المللی سخن از تنش و تشنج در منطقه خاورمیانه با به خطر افتادن برجام را به میان می آورند.
در حال حاضر دو بازیگر اسرائیل و عربستان در منطقه شرایط موجود در سوریه و منطقه خاورمیانه را به نفع خود نمی بینند و از طرق مختلف به دنبال تغییر وضع موجود هستند. اسرائیل، حضور ایران در سوریه را به عنوان حضور آن در کنار مرزهای خود تلقی می کند و با پیش کشیدن بحث امنیت داخلی خود به دنبال ایجاد تنش و بر هم زدن نظم و قطع پای ایران در صحنه سوریه است. حملات هر از گاه جنگنده های اسرائیلی و موشک پرانی آن به داخل خاک سوریه در این سناریو و با این هدف انجام می شود.
عربستان نیز که از ابتدای بحران سوریه با براه انداختن جنگ نیابتی و با حمایت از تکفیریها سعی داشت منافع منطقه ای و نفوذ خود را محقق کند، اکنون با فروپاشی این گروهها و کوتاه شدن دستشان در سوریه، هزینه های خود را بر باد رفته می بیند و درگیری و تنش را بهترین گزینه برای تغییر وضع موجود و شکل گیری موازنه قدرت در تقابل با ایران می داند.
این دو بازیگر، حضور ترامپ در قدرت و جمع شدن افراد ضد ایرانی در اطراف او را بهترین فرصت برای شکل دادن استراتژی جدید در رابطه با تغییر وضع موجود فرض کرده و در این مسیر با حمایت ایالات متحده، تطویل بحران سوریه و به نتیجه نرسیدن مذاکرات صلح را گزینه مناسب برای خود می دانند. حمایت از حمله موشکی امریکا و متحدینش به سوریه به بهانه یک حمله شیمیایی در دوما در همین چارچوب قابل تحلیل است.
چرا برجام باید لغو شود؟
مجموعه این تحولات و رویکرد اسرائیل و عربستان دراین شرایط باعث شد آنها از ترامپ برای بر هم خوردن توافق هسته ای ایران با قدرتهای بزرگ حداکثر حمایت را به عمل آورند و از لابی خود برای فشار روی ترامپ استفاده کنند. در حال حاضر اصلی ترین هدف دو بازیگر تغییر وضع موجود منطقه، بر هم زدن برجام و بالا ماندن سطح درگیری و بحران و افزایش فشارهای بین المللی روی ایران است. این دو ادعا می کنند که برجام نه تنها باعث محدود شدن فعالیتهای ایران نشده بلکه ضمن دادن مشروعیت به فعالیتهای این کشور، مجوز لازم در قالب برجام به تهران اعطا شده و این مسئله نه تنها زمینه لازم برای بالا بردن برد موشکها و نفوذ منطقه ای ایران را سبب شده، بلکه برنامه های طولانی مدت برای برنامه های هسته ای و حتی رسیدن به تسلیحات هسته ای در دستور کار ایران قرار گرفته است. نمایش مجموعه ای از نقاشی ها و اسناد از سوی نتانیاهو در یک برنامه تلویزیونی در حقیقت در همین مسیر و برای قانع کردن طرفهای اروپایی و امریکایی برای همین موضوع بود.
بازی وحشت در خاورمیانه
مجموع این تحولات سبب شده تا عربستان و اسرائیل به انحای مختلف با مظلوم نمایی و مواضع ضد ایرانی خود بارها و بارها این موضوع را مطرح کنند که حضور ایران در منطقه و همچنین برنامه موشکی این کشور علیه آنان بوده و امنیت آنها را به خطر انداخته است. در حالی که ساخت تسلیحات هسته ای از سوی ایران با فتوای رهبر انقلاب حرام اعلام شده و از سویی ایران با توافق برجام به شکل عملیاتی، قبول کرده است فعالیتهای آن به شکل شفاف زیر نظر آژانس انرژی اتمی انجام پذیرد، اسرائیل با ادعای دسترسی به اسنادی که ثابت می کند ایران فعالیتهای مخفی برای رسیدن به تسلیحات هسته ای دارد، تلاش می کند بازیگران تاثیر گذار بین المللی و دخیل در برجام را علیه ایران بسیج کند.
بازی وحشت اسرائیل و عربستان در خاورمیانه از سویی و حمایت آمریکای ترامپ از آن و گذاشتن شروطی در رابطه با فعالیتهای منطقه ای و برنامه موشکی ایران برای ماندن در برجام همگی در راستای سناریوی هماهنگ شده این ائتلاف اجرا می شود که اهداف زیر را در نظر دارند:
اول: هماهنگی ایالات متحده با اسرائیل و عربستان پس از تغییر تیم ترامپ در وزارت خارجه و آمدن بولتون، با سفر پمپئو بلافاصله پس از تایید در سنا به خاورمیانه و حضور در ریاض و تل آویو برای فشار بر ایران به اوج خود رسیده است. آنها تلاش تبلیغاتی خود برای اینکه ایران را مهره ای ثبات زدا جلوه دهند همچنان ادامه خواهد داشت.
دوم: این روش تا 22 اردیبهشت روز اعلام نظر ترامپ در مورد برجام ادامه دارد تا هر گونه برخورد سخت با ایران و عبور از برجام مشروع و به حق جلوه داده شود.
سوم: در این شرایط و با ایجاد فضای وحشت در خاورمیانه، تلاش می شود حامیان اروپایی برجام هر چه بیشتر از ایران فاصله بگیرند و حتی با نزدیکی بیشتر بین امریکا و اروپا، حمله احتمالی و هدف قرار دادن نیروهای ایرانی در سوریه به هزینه ایران باشد.
چهارم: در نهایت تحریک ایران در سوریه با حملات موشکی و اقدامات دیگر به اوج خود خواهد رسید. امریکا امیدوار است ایران با حرکتی تقابل جویانه در صدد پاسخ به حملات اسرائیل برآید و همین مسئله نه تنها بهانه ای برای عبور از برجام بلکه اقدامات نظامی و سخت احتمالی در مقابل ایران باشد.
52312
نظر شما