چرا تعداد نمایندگان تهران به نسبت جمعیتش بیش از سایر شهرهاست؟/بازخوانی تاریخ

مذاکرات مجلس شورای ملی حکایت از آن دارد که دلیل این امر، مرکزیت تهران و ملاحظات سیاسی و اقتصادی بوده است.

در اواخر دوره دوم مجلس شورای ملی، در سال 1289 شمسی، قانون انتخابات و تعداد نمایندگان هر یک از مناطق کشور در جلسه علنی مجلس مورد بحث قرار می گیرد.

بخشی از مذاکرات این جلسه را می خوانید:

افتخار الواعظین-  بنده سئوال می‌کنم که سبب چه چیز است که آمده اند ده نفر برای تهران قرار داده اند؟ دیگر آن که علت این چه بوده است که باید به هر صد هزار نفر یک نفر وکیل بدهند و حال آن که انتخابات سابق ثابت کرد وقتی که 120 نفر وکیل حق داده بودند حالا که دوره انتخابیه به آخر رسیده است در هم چو موقعی 80 نفر یا هشتاد وچند نفر حاضر شده اند و بنده نمی‌دانم این که نمایندگان عده شان زیاد بشود چه فایده دارد ؟

ذکاء الملک- اولاً در باب میزان صد هزار نفر که  پرسیدند که چرا این طور شده است اولاً صد هزار نفر یک عدد تام ومیزان صحیحی است که اذهان زود متوجه او می‌شود و اکثر جاهای دنیا هم این میزان را معین کرده‌اند .و وقتی که نظام نامه انتخابات قبلی را نوشتند نظر به همان میزان صد هزار داشته‌اند . این که آن  راصحیح تقسیم کرده‌اند یا نکرده‌اند و صد و بیست نفر درست بوده آن را بنده نمی‌دانم .عرض می‌کنم که احصائیه[=آمار] در مملکت ما نبوده است و تعیین جمعیت کل مملکت و هم چنین تعیین جمعیت ایالات و ولایات خیلی مشکل است و بنده نمی‌توانم از این جهت هیچ دفاعی بکنم به جهت این که به بنده معلوم نیست که جمعیت ایران نزدیک به تحقیق چه قدر است. اجمالاً می‌دانم که بین بیست کرور و سی کرور است[هرکرور معادل500هزارنفر است بنابر این طبق این تخمین،جمعیت ایران در آن موقع بین10تا15میلیون نفربوده] اما در خصوص این که چرا تهران را ده نفر داده اند  دلیلش این بوده که علاوه بر عده نفوس[= جمعیت] ملاحظه کرده‌اند که پایتخت یک اهمیتی دارد از حیث این که مرکز مملکت است و مرکز امور سیاسی و اقتصادی و صنعتی و تجارتی و غیره است .هم چو تصور کرده‌اند که از روی نفوس نظر نکنیم و میزان را بالاتر ببریم . از این جهت است که عده تهران و حومه را ده نفر معین کرده‌اند .

حاج سید ابراهیم- بنده  آن چه که استفسار و استعلام از عده نفوس و احصائیه و جغرافیای تهران معلوم کرده‌ام و استعلام هم کرده‌ام  مسلم  است که تهران از چهار صد هزار نفر بیشتر ندارد .در این صورت زیاده از دو برابر ولایات به او نماینده بدهند جا نداردبه خصوص که به اطراف تهران   حق انتخاب نماینده  داده‌ایم مثل شمیرانات و حضرت عبدالعظیم و سایر اطراف. پس خود شهر تهران باقی می‌ماند که عده نفوس آن یقیناً از چهار صد هزار نفر علاوه نمی‌شود و از روی  قاعده یک نماینده برای پنجاه هزار نفر هم اگر خواسته باشند به تهران حق بدهند عده نماینده آن باید هشت نفر باشد و به عقیده بنده هشت نفر کافی است. 

سرانجام در باره تعداد نمایندگان تهران رای گیری می شود و عدد 10 به تصویب می رسد.

27302