کودکان خشن و منزوی؛ دستاورد بازی‌های کامپیوتری

فهیمه حسن‌میری: امروزه دیگر کودکان را به جای بازی در کوچه و خیابان، در خانه‌ها و پشت مانیتورهای کامپیوتر و تلویزیون می‌شود دید که ساعت‌های زیادی را مشغول بازی با این دستگاه‌های کامپیوتری هستند.

این موضوع علاوه بر نگرانی خانواده‌ها، توجه کارشناسان را هم به دنبال داشته و نسبت به آسیب‌هایی که بازی‌های کامپیوتری ممکن است به سلامت جسم و روح کودکان وارد کنند، به والدین و مسوولان آموزشی هشدار می‌دهند.

هشدارهای متخصصان از یک طرف درباره کم ‌تحرکی ناشی از انجام این بازی‌ها و در نتیجه ابتلای کودکان به آسیب‌های جسمی است و از سوی دیگر، نگرانی کارشناسان به دلیل تاثیرات اینگونه بازی‌ها روی رفتار و شخصیت کودکان و نوجوانان است. افت عملکرد ارتباطی و اجتماعی یکی از مضرات استفاده طولانی مدت کودکان از کامپیوتر است که کارشناسان نسبت به روند روزافزون آن به خانواده‌ها هشدار می‌دهند و خواستار توجه جدی به آن هستند.

به گفته ابراهیم عبداللهیان، عضو مرکز تحقیقات روانپزشکی و علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مهم‌ترین عامل تعیین کننده تاثیر منفی یا مثبت کامپیوتر روی رفتار کودک و نوجوان مدت زمان استفاده از آن است.

او در گفت و گو با ایلنا تاکید کرده کودکی که ساعات طولانی از روز را از کامپیوتر استفاده می‌کند از سایر فعالیت‌های لازم برای رشد مانند فعالیت‌های تحصیلی، ارتباطی و اجتماعی عقب می‌ماند و در زمان‌های طولانی می‌تواند منجر به چاقی، افت عملکرد ارتباطی و اجتماعی و افزایش احساس تنهایی و افسردگی شود.

کامپیوتر خوب است به شرطی که...

عبدالهیان در خصوص تاثیر بازی‌های کامپیوتر‌ی نیز گفت: استفاده از بازی‌های خشن کامپیوتر‌ی به خصوص در کودکانی که از نظر سرشتی یا محیط خانوادگی مستعد پرخاشگری یا اختلالات رفتاری هستند، با افزایش پرخاشگری همراه است.

این فوق تخصص روانپزشکی کودکان و نوجوانان با اشاره به اینکه نظارت و راهنمایی والدین نقش مهمی در پیشگیری از اثرات سوء استفاده از کامپیوتر در کودکان و نوجوانان دارد، افزود: چنانچه از کامپیوتر برای برنامه‌های صحیح آموزشی استفاده شود فرصتی را برای خلق کردن و اکتشاف در اختیار کودک قرار می‌دهد.

دانشیار روان پزشکی کودکان ونوجوانان دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ادامه اظهار داشت: استفاده از نرم افزارهای متناسب با سطح رشدی کودک فرصتی را برای تفکر، اکتشاف و به دست آوردن پاسخ در اختیار کودک قرار می‌دهد و قدرت تفکر و خلاقیت او را شکوفا می‌کند. استفاده از کامپیوتر به خصوص برای کودکان و دانش‌آموزانی که محدودیت، ناتوانی یا نیازهای خاصی دارند ازجمله کودکانی که با مشکل یادگیری، اختلالات رفتاری خفیف یا مشکل توجه و تمرکز، شنوایی و تکلمی مواجه هستند می‌تواند مفید باشد.

کودکان خشن می شوند

خشونت نیز یکی دیگر از مواردی است که متخصصانٰ راجع به شدت گرفتن آن هشدار می‌دهند. به گفته آنها، کودکانی که به طور مداوم بازی‌های کامپیوتری انجام می‌دهند، درونگرا و منزوی شده، در برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران ناتوان می‌شوند و خشونت بیشتری در آنها به چشم می‌خورد.

معصومه افسری، کارشناس اداره روان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این رابطه هشدار می‌دهد: روحیه انزواطلبی باعث می‌شود که کودک از گروه همسالان جدا شود که این خود سرآغازی برای بروز ناهنجاری‌های دیگر است. همچنین در این بازی‌ها به دلیل این که کودک و نوجوان با ساختنی‌ها و برنامه‌های دیگران به بازی می‌پردازد، کمتر قدرت دخل و تصرف در آنها پیدا می‌کنند و اعتماد به نفس آنها در برابر ساختنی‌ها و پیشرفت دیگران متزلزل می‌شود.

بازی کامپیوتری، مغز کودک را گول می زند

او همچنین با بیان این که تصور بیشتر خانواده‌ها این است که در بازی‌های کامپیوتری فرد در بازی مداخله فکری مداوم دارد، می‌گوید: اما این مداخله، فکری نیست بلکه این بازی‌ها سلول‌های مغزی را گول می‌زنند و از نظر حرکتی نیز فقط چند انگشت کودک را حرکت می‌دهند.

این کارشناس اداره روان در ادامه به والدین توصیه می‌کند که اگر قرار است اجازه دهند فرزندانشان از بازی‌های کامپیوتری استفاده کنند، بهتراست بازی‌های تصویری خلاق که کودکان باید به وسیله آنها معماهایی را حل کنند، بیش از بازی‌های دیگر مورد توجه قرار گیرد.

با توجه به این هشدارها، به نظر می‌رسد با در نظر گرفتن روند روزافزون گرایش کودکان و نوجوانان به این سرگرمی‌ها، لازم است دستگا‌ه‌ها و نهادهای مسوول دست به کار شوند تا با ارائه آموزش‌های لازم به خانواده‌ها و فرزندانشان درباره نحوه و میزان استفاده از بازی‌های کامپیوتری از طریق گنجاندن چنین مباحثی در متون درسی و برنامه‌های تلویزیونی، از بروز آسیب‌های اجتماعی و اختلالات رفتاری که در آینده ممکن است گریبان افراد جامعه را بگیرد، پیشگیری شود.

47234