فرصت تاریخی یک جنبش

  جنبش عدم تعهدیکی از اصلی ترین جنبش های بین المللی است و بعد از سازمان ملل، بزرگترین  مجمع شکل دهنده کشور ها است. کشورهای عضو این جنبش هم از جنبه سرمایه انسانی و  هم جغرافیایی و معنوی  یک جغرافیایی بزرگ، متنوع و چند گونه فرهنگی را شکل می دهند و خواسته هایشان هم درخواست های روشنی است؛ خروج از جهان دو قطبی و تک قطبی.

نکته ای که باید در خصوص آن دقت کرد آن است که عدم تعهد جنبش نام گذاشته شده است به این معنا که اهدافی را دنبال می کند که در ساختار های بین الملی آن چنان که باید به شکل کامل تحقق عینی پیدا نکردند. این جنبش بعد ازجهان دو قطبی  ماهیت خود را  حفظ کرد چون نوعی عدم تعهد به جهان یک قطبی را به نمایش گذاشت.

به نظرم در صحنه بین الملل با دو واقعیت مواجه هستیم؛ یکی حق ویکی قدرت. جنبش عدم تعهد نماد حق طلبی در عرصه بین الملل است و معتقدم از قدرت بالایی هم برخودار است. اما در صحنه بین الملل  برای اینکه یک حق تبدیل به قدرت می شود، باید ساختارهای جهانی و بین الملی را تحت تاثیر قرار دهد و خود را بر ساختار های بین الملی  تحمیل کرد.

به هر حال این واقعیت مهمی است که جمع زیادی از کشور ها رویکرد مستقل دارند و حتی اگر در پیشبرد اهداف خود به شکل نسبی توفیق نداشته باشند، اما حوضورشان در جنبش نمایش بزرگی از خواست جامعه بین الملل و مردم دنیا برای مردم مقابله به نظم دو قطبی و در حال حاضر نظم تک قطبی است.

در شرایط حاضر جنبش عدم تعهد در مرز تاریخی است و ما با یک واقعیت مواجه هستیم و آن این است که نظام سرمایه داری که نماد آن آمریکا و بخشی از اروپای غربی است،تلاش می کند نظام مورد نظر خود را بر دنیا تحمیل کند.

این تلاش در دهه 90 از سوی آمریکا آغاز شد ودر اوایل هزاره سوم با مشکلات عظیمی مثل جنگ عراق و افغانستان رکود اقتصادی مواجه شد.  در پایان دهه اول هزاره سوم، آمریکا تلاش کرد علی رغم مشکلاتی مثل جنبش داخلی وال استریت بخشی از اروپا را با خود همراه کند و تحولات دنیا از جمله تحولات شمال آفریقا و منطقه عربی را مدیریت کند و خاورمیانه را که منطقه حساسی از جهان است، تحت مدیریت نظم ادعایی خود در آورد.

 برای بالا رفتن  جایگاه جنبش عدم تعهد،حضور در جنبش عدم حضور به تنهایی کافی نیست و تعهد و عدم تعهد، باید به شکل عینی به نمایش گذاشته شود. امروز کشور های مستقل از توان و قدرت کافی برخودارند  اما در عین حال  برخی قدرت ها مثل آمریکا هم تلاش می کند جنبش را به شکل آشکاری تضعیف کنند.

در برهه فعلی انتظار می رود در بحث سوریه هم که این روزها بحث جدی و اساسی است، این جنبش حرکت متفاوتی را از آنچه غرب و آمریکا آن را دنبال می کنند، به نمایش بگذارد. جنبش عدم تعهد می تواند با  یک راه حل متفاوت درباره سوریه  تاثیر گذاری خودش را در مقابل برنامه آمریکا و متحدانش نشان دهد.

یک تصمیم مناسب در مورد سوریه و همگرایی اقتصادی درباره مبادلات ارزی در میان کشور های  عضو عدم تعهد و همکاری های فرهنگی میان این کشور ها می تواند نماد شکل گیری یک جهان چند قطبی و ایستادگی در برابر سیاست ها یی باشد که آمریکا و متحدین اروپایی اش  تلاش می کنند بر کشور های عضو  تحمیل کنند.خواسته این کشور ها  برای تبین سیاست مستقل و تن ندادن به نظم آمریکایی، یک واقعیت روشن است؛ اما کشور های عضو جنبش باید این خواسته را در اجلاس تهران تبدیل به یک برنامه کنند و تاثیرات عینی آن را در تجارت و اقتصاد و حوزه فرهنگی خود مشاهده کننند.

برای جمهوری اسلامی ایران برگزاری این اجلاس حاکی از این است که بر عکس ادعای آمریکا و اسرائیل،  جمهوری اسلامی منزوی نیست و در شرایطی که سنگین ترین فشار ها بر  ایران می آید، این کشور میزبان چنین اجلاس بزرگی است.ضمن اینکه یک نوع خط بطلان بر تحریم ها یک جانبه ای است که بر ایران تحمیل می شود. بنابراین در شرایطی که حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی ایران بامحدودیت های فراوانی مواجه است ایران می تواند در  گفت وگو های دو جانبه نسبت به تقویت سیاست خارجی و همین طور تعریف همکاری های منطقه ای در اجلاس عدم تعهد گام بردارد.