ارباب حلقه‌های منظومه شمسی در 10 نگاه

پانزده سال پیش، یک فروند موشک تایتان با پرتاب از مرکز فضایی کیپ‌کاناورال، کاوشگری به اندازه یک اتوبوس را با خود به فضا برد. کاوشگری که بالاخره در سال 2004 / 1383 به مقصد نهایی خود رسید: مدار زحل. از آن زمان تا کنون، فضاپیمای کاسینی جریانی پیوسته از 300 هزار عکس و حدود 450 گیگابایت اطلاعات را درباره این غول حلقه‌دار منظومه شمسی، و ده‌ها ماه کوچک و بزرگ و مرموز آن به زمین ارسال کرده است. پس از پایان ماموریت کاسینی در سال 2017 / 1396، به احتمال زیاد به کاسینی دستور داده خواهد شد تا به درون این غول گازی شیرجه بزند؛ عملیاتی که برای جلوگیری از آلودگی اقمار زحل، از جمله تایتان و انسلادوس به میکروارگانیسم‌های زمینی انجام خواهد شد.
 

ارباب حلقه‌ها: سایه بلند زحل بر روی حلقه‌های یخی این سیاره در تصویر زیبایی که توسط کاوشگر کاسینی در سال 2007 / 1386 گرفته شده است، دیده می‌شود؛ چشم‌اندازی که به دلیل خط دید زمین از روی سیاره ما دست‌نیافتنی است. دانشمندان با استفاده از فیلترهای قرمز، آبی و سبز، این تصویر با رنگ‌های طبیعی را از زحل خلق کرده‌اند؛ تصویری که از فاصله بیش از یک میلیون کیلومتری نیمکره شمالی این سیاره گرفته شده است.
 

پرواز بر فراز مشتری: ماه آتشفشانی مشتری، آیو، در سال 2001 / 1380 در حال عبور از مقابل سیاره مادر خود است. کاسینی این تصویر را در مسیر خود به سمت زحل و حین عبور از کنار مشتری شکار کرده است. اگرچه شاید به نظر برسد که آیو در نزدیکی مشتری شناور است، اما این ماه 350 هزار کیلومتر از آن فاصله دارد؛ فاصله‌ای که تقریبا معادل فاصله زمین و ماه است.
 

معمای حلقه‌دار: حلقه‌های هم‌مرکز زحل و فاصله میان آنها، با جزئیاتی بی‌نظیر در این عکس با رنگ‌های واقعی کاسینی به تصویر کشیده شده است؛ عکسی که در سال 2008 / 1387 گرفته شده است. کشفیات مربوط به تراکم بالاتر یخ در حلقه‌های خارجی، سرنخ‌های بیشتری را درباره منشاء و تکامل آنها در اختیار اخترشناسان قرار داده است.
 

ماه اسفنجی: از فاصله‌ای کمتر از 63 هزار کیلومتر و در سال 2005 / 1383، کاسینی نخستین تصویر از ماه سوراخ سوراخ زحل، هایپریون را تهیه کرد. هایپریون با ظاهر متخلخل خود، یکی از 34 ماه شناخته شده زحل است. تنها 18 عدد از این ماه‌ها پیش از رسیدن کاسینی به زحل کشف شده بودند.
 

سایه باریک: در این تصویر که در سال 2009 / 1388 گرفته شده است، حلقه‌های زحل سایه‌ای به نازکی تیغ را بر روی سطح سیاره انداخته‌اند. در حالی‌که کاوشگر در زمان گرفتن این عکس 2.1 میلیون کیلومتر از زحل فاصله داشت، دوربین‌های کاسینی هرگز پیش از آن جزئیات ساختاری حلقه‌های نازک زحل را آشکار نکرده بود. این حلقه‌ها از میلیاردها ذره با اندازه مختلف، از اندازه یک دانه شن گرفته تا اندازه یک خانه بزرگ ساخته شده‌اند.
 

طوفان در پس پرده: عکس فروسرخ گرفته شده از زحل در سال 2011 / 1390، یک طوفان بزرگ (بالا راست) را در جو این سیاره نشان می‌دهد. گردش دراز مدت کاسینی به دور این غول حلقه‌دار، بینشی عمیق از الگوهای آب و هوایی کوتاه مدت آن و اغتشاشات پیش از این دیده نشده را فراهم ساخته است.
 

به رنگ زندگی: در حین گردش به دور زحل در فوریه 2007 / بهمن 1385، کاسینی با استفاده از پرتوهای فروسرخ نفوذکننده در مه و غبار، این تصویر تلفیقی رنگ کاذب را از زحل تهیه کرد. رنگ‌های مختلف این عکس، سطوح نوری متفاوت را در اطراف سیاره نشان می‌دهد. رنگ آبی نواحی روشن‌تر را نشان می‌دهد، و رنگ قرمز نشان دهنده نواحی تاریک‌تر است.
 

معلق در آسمان: میماس، یکی از ماه‌های زحل که سرشار از دهانه‌های برخوردی است، بر فراز سیاره مادر خود معلق در میان فضا دیده می‌شود. عارضه‌ای که حتی از این فاصله نیز به وضوح در سمت راست میماس مشاهده می‌شود، دهانه 140 کیلومتری هرشل است؛ نتیجه یک برخورد باستانی که تقریبا باعث صاف شدن این ماه شده است.
 

شکار تایتان: تایتان مه‌آلود و طلایی، بزرگ‌ترین ماه زحل است که در این تصویر مربوط به می 2012 / اردیبهشت 1391، در پیش زمینه سیاره مادر خود دیده می‌شود. در دسامبر 2004 / آذرماه 1383 و تنها پنج ماه پس از رسیدن به زحل، کاسینی کاوشگر هویگنس را از دل خود به بیرون پرتاب کرد. هویگنس 22 روز بعد به تایتان رسید و  بر روی سطح این ماه فرود آمد و دقیق‌ترین و با جزئیات‌ترین عکس‌های سطح این ماه را به زمین ارسال کرد.
 

نوارهای پوست‌ببری: نوار‌های پوست‌ببری بر روی قمر انسلادوس، در عکسی که در سال 2005 / 1384 توسط کاسینی گرفته شد آشکار گردید. به نظر می‌رسد که این عوارض شیاری آبی‌رنگ، نشانگر نواحی گرم‌تری باشند که لبریز از فوران‌های یخ است. این فوران‌ها نشان دهنده این است که انسلادوس دارای یک اقیانوس آب شور آلی در زیر سطح یخ‌زده خود است، که می‌تواند این ماه را به یک هدف امیدوارکننده برای جستجوی حیات -به شکلی که ما می‌شناسیم- مبدل سازد.
 

منبع: نشنال جئوگرافیک – ترجمه: محمود حاج‌زمان

53275