تعزیه هایی که بوی عزت نمی دهند

یکی از آموزه های نهضت حسینی «عزت خواهی» است. پیرو مکتب حسینی برای مقام انسانی خویش عزت قائل است. به پستی و دنائت تن نمی دهد و در اندیشه تجاوز به حقوق انسان ها نیست. مهرورزی و محبت که همه انسان ها از ویژگی های یک انسان مسلمان عاشق اهل بیت(علیهم السلام) است. چنین فردی هرگز به خواری و زبونی تن درنمی دهد به گونه ای که خود امام حسین(ع) این گونه بود. او فرزند علی بن ابیطالب(ع) بود که در سخت ترین شرایط، روحش استوار و با شرک و کفر مبارزه می کرد. در قرآن کریم آمده است که خداوند می فرماید:«و لله العزته و الرسوله و للمومنین» عزت از آنِ خدا و پیامبرش و مومنان است. در روز عاشورا وقتی دشمنان آزادی انسان، امام را به تسلیم شدن در برابر حکومت خودکامه یزید فراخواندند، با صلابت و استوار ی تمام فرمود: به خدا قسم که هم چون افراد خوار و ذلیل تسلیم نخواهم شد. (تاریخ طبری، جلد 5، صفحه 435)
یکی از راه های نشان دادن عظمت واقعی کربلا، تعزیه است. یک هنرمند مسئول و متعهد در یک برنامه مدون تعزیه به خوبی می تواند تزویر و فریبکاری یزیدیان را آشکار سازد. برنامه ریزان متعهد تعزیه آگاهی دهنده می توانند دلیری قهرمانان روز عاشورا را به خوبی آشکار سازند و اهداف نهضت جاوید کربلا را از زبان آنان بازگویند.
استاد غلامرضا گلی زواره در مقاله ای بسیار ارزنده تحت عنوان «از مرثیه تا تعزیه» در نشریه «آینه پژوهش» ویژه نامه امام حسین(ع) درباره تعزیه می نویسد:
«سوگواری ها به عنوان شعائر شعورآفرین و رشد دهنده در اجرای فضایل و روی آوردن مردم به درستی ها و خوبی ها موثرند و سنت عزاداری می تواند از ارزش هایی که رسول اکرم(ص) و جانشینان راستین او برای استواری و گسترش آن ها اهتمام ورزیده اند، صیانت کنند. یکی از مراسمی که می تواند قیام حسینی را آن چنان که هست نشان دهد، تعزیه است و ... تعزیه باید شعله محبت اهل بیت را در دل تماشاگران به گونه ای زنده کند که مردم همنوا با زندگی عملی ستارگان درخشان آسمان ولایت و امامت، برنامه زندگی فردی و اجتماعی خود را تنظیم نمایند و به فضایل روی آورده و از رذایل پرهیز کنند. چون تعزیه هنری مذهبی است باید عنصری سازنده از اندیشه اسلامی در آن نهضت باشد و حقیقتی زنده و پویا را نوید دهد و به معرفت و بصیرت حاضران در مجلس نسبت به فرهنگ عاشورا بیفزاید.»
امام متاسفانه در برخی از تعزیه ها، تعزیه خوانان گاه اشعاری می خوانند که بوی عزت نمی دهد. به عنوان مثال از قول مسلم بن عقیل می گویند:
اندر غریبی من شدم خوار دل افکار شدم خوار در دست کوفیان گرفتار
و یا این که شعری از قول امام حسین خطاب به حضرت زینب(س) می خوانند که مطلقاً امام حسین(ع) چنین سخنی نگفته است:
ای بی نوا و بی کس و بیچاره خواهرم ای از وطن جدا شده آواره خواهرم
یا از قول امام سجاد(ع) خطاب به مختار در تعزیه این شعر را می خوانند:
بنگر ای مختار گردیدیم ما خوار و ذلیل ظالمان در فکر آزار منِ علیل
باب زارم را به خواری کشته اند جسم اکبر را به خون آغشته اند
و یا از قول سکینه در تعزیه «غارت خیمه گاه اهل کربلا» این شعر را می خوانند:
گشتی تو رضا که خوار گردم بر پشت شتر سوار گردم
امام حسین(ع) کشتی نجات است، امامی که در آن شرایط بحرانی و ناگوار، نبرد را ترک می گوید تا با خدای خویش راز و نیاز کند و نمازش را اقامه نماید. نهضت حسینی بزرگ است.
علامه محمد اقبال لاهوری، شاعر بزرگ پارسی گوی اهل سنت معاصر پاکستان، عقیده دارد که اهل حق فرزانگی و عزت و حریّت را در طول تاریخ از امام حسین(ع) می آموزند.
چند بیتی از اشعار اقبال لاهوری:
آن امام عاشقان پور بتول سرو آزادی ز بستان رسول
الله الله بای بسم الله پدر معنی ذبح عظیم، آمد به سر ...
چون خلافت رشته از قرآن گسیخت حریّت را زهر اندر کام ریخت
خاست آن سر جلوه خیر الامم چون صحاب قبله باران در قدم
بر زمین کربلا بارید و رفت لاله در ویرانه او کارید و رفت
تا قیامت قطع استبداد کرد موج خون او چمن ایجاد کرد
بحر حق در خاک و خون غلتیده است پس بنای «لا اله» گردیده است
عزم او چون کوهساران استوار پایدار و تند سیر و کامکار
تیغ بهر عزت دین است و بس مقصد او حفظ آئین است و بس ...
تیغ «لا» چون از میان بیرون کشید از رگ ارباب باطل خون کشید
رمز قرآن از حسین آموختیم زآتش او شعله ها اندوختیم
در نوای زندگی سوز از حسین اهل حریّت، آموز از حسین