آینده انرژی در دستان اورانیوم

فریبا فرهادیان: برعکس آن‌چه سال‌ها پیش تصور می‌شد، در دنیای کنونی و با وضعیت فعلی آب‌وهوایی جهان، تنها اورانیوم است که می‌تواند دردی از گرمایش جهانی درمان کند. به‌عبارت دیگر نه نفت و نه گاز طبیعی هیچ‌کدام آینده‌ای به درخشانی اورانیوم نخواهند داشت.

اما دلیل این موضوع چیست؟ تنها یک دلیل ساده پاسخ معماست: عرضه و تقاضا.

به گزارش پایگاه اینترنتی سیکینگ‌آلفا، این روزها همه متفق‌القولند که میزان تولید کربن از نیروگاه‌های هسته‌ای بسیار کمتر از آن‌چیزی است که در تولید زغال سنگ و سوخت‌‌هایی از این دست حاصل می‌شود. در واقع این عملیات استخراج اورانیوم است که باعث تولید کربن می‌شود و نه عملکرد نیروگاه هسته‌ای.

طبق پژوهش انجام شده در دانشگاه ویسکانزین، عملکرد نیروگاه هسته‌ای تنها 17 تن دی‌اکسیدکربن در هر مگاوات را وارد هوا می‌کند که تنها کمی بیشتر از دی‌اکسیدکربن تولیدی نیروگاه‌های بادی و زمین‌گرمایی است. در مقابل این‌ها استخراج زغال‌سنگ قرار دارد که بالاترین میزان یعنی در حدود 1000 تن در هر مگاوات را به خود اختصاص داده است.
2

سال قبل، انجمن هسته‌ای لندن گزارش داده بود که در سراسر دنیا 256 رآکتور در مرحله طراحی و یا ساخت هستند. بر اساس این گزارش حتی اوکراین نیز که در سال 1986 / 1365 فاجعه چرنوبیل را آفرید، خبر از احداث 22 نیروگاه جدید داده و یا ایالات متحده آمریکا که در سال 1979 / 1358 با حادثه مشابهی روبرو بوده، 23 سایت جدید را پیشنهاد داده است. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای این رآکتورهای جدید به‌همراه 439 رآکتور موجود در سرتاسر دنیا می‌توانند 372 هزار مگاوات برق تولید کنند.

ایران تنها نیست
وال‌استریت ژورنال در گزارش 21 نوامبر خود این‌طور نوشت: «ایران از گسترش عظیم برنامه هسته‌ای خود خبر داده است. رییس‌جمهور احمدی‌نژاد اعلام کرد که کابینه‌اش طرحی برای ساخت 10 سایت هسته‌ای دیگر برای غنی‌سازی اورانیوم پیشنهاد داده است».

البته موضوع هسته‌ای چیزی نیست که فقط مختص ایران باشد. این موضوع سال گذشته بر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز تاثیر گذاشته بود. جان مک‌کین، نامزد جمهوری‌خواه این کشور اعلام کرد در صورتی که انتخاب شود، 45 نیروگاه هسته‌ای جدید را تا سال 2030 / 1409 تاسیس خواهد کرد؛ رقمی که 2 برابر رقم مصوب موجود است.

اروپا نیز در این بازار سهم عمده‌ای دارد. درحال‌حاضر تاسیسات هسته‌ای این قاره 45 درصد از تاسیسات درحال کار دنیا را شامل می‌شوند و 33 درصد از ساخت و سازهای تاسیسات جدید نیز مربوط به این قاره است. درحال‌حاضر کشورهای اروپایی 197 نیروگاه هسته‌ای دارند که 169842 مگاوات تولید دارد و 12 کشور اروپایی نیز قرار است 67 رآکتور جدید را به رآکتورهای موجود در دنیا بیفزایند.

این داستان در آسیا نیز تکرار شده است. کره جنوبی 45 درصد از برق کشورش را با انرژی هسته‌ای تامین می‌کند و ژاپن، دیگر کشور آسیایی نیز برای تامین 30 درصد از برق مورد نیازش به این انرژی وابسته است.

هند و چین نیز که قلب اقتصاد آسیا هستند، علاقه فراوانی به این انرژی نشان داده‌اند. در این زمینه دستور ساخت 19 رآکتور هسته‌ای در برنامه هند قرار دارد. چین نیز که مانند هند، در عرصه انرژی هسته‌ای تازه‌وارد محسوب می‌شود با سرعتی بسیار زیاد و یک نفس در حال تاخت و تاز است. برنامه‌های ارائه شده توسط این کشور برای کاهش 40 تا 45 درصدی کربن تا سال 2020 از سطح موجود در سال 2005 به این واقعیت اشاره می‌کند که برای دست‌یابی به چنین هدفی باید درصد بالاتری از کل الکتریسیته تولیدی این کشور از طریق منابع غیرفسیلی تامین شود.

این کشور برای این منظور باید ذخایر اورانیوم خود را افزایش دهد، زیرا منابع محلی برای تامین نیاز داخلی کافی نخواهد بود. تحلیل‌گران پیش‌بینی کرده‌اند که رآکتورهای طراحی شده در چین در عرض کمتر از یک دهه، سالانه 21 هزار کیلوگرم اورانیوم را مصرف کنند. از آن‌جایی که درحال‌حاضر ظرفیت تولید جهانی اورانیوم تقریبا 40 هزار تن در سال است اگر در این میزان افزایشی رخ ندهد این کشور به‌تنهایی 55 درصد از تولید اورانیوم دنیا را در عرض یک دهه مصرف خواهد کرد.

کانادا با 25 درصد از تولید جهانی اورانیوم مقام اول را به‌خود اختصاص داده است پس از کانادا، کشور استرالیا و به دنبال آن قزاقستان در مقام سوم تولید قرار دارند. این 3 کشور بیش از نیمی از تولید جهانی اورانیوم را بر عهده دارند. البته آمریکا، روسیه، پرتغال، نامیبیا و نیجر نیز دارای مخازن اورانیوم هستند.

تخمین زده می‌شود که ظرفیت معادن اورانیوم قزاقستان 1.5 میلیون تن باشد. این کشور در سال 2006 / 1385 توانست 5279 تن اورانیوم یعنی 21 درصد بیشتر از سال قبل تولیدات اورانیوم داشته باشد. این کشور طرح‌هایی نیز برای ارتقای خود دارد. بر اساس گزارش Kazatomprom، شرکت هسته‌ای ملی این کشور، قرار است خروجی جهانی اورانیوم در سال 2009 در کشورهای کانادا، استرالیا و قزاقستان به‌ترتیب 11000، 9430 و 12800 تن باشد.

در این میان کشوری چون روسیه سهم کمی را در بازار جهانی اورانیوم نصیب خود کرده است. تولید کنونی روسیه تنها 3000 تن سنگ معدن اورانیوم است، درحالی‌که نیاز سالانه این کشور 18000 تن است. روسیه درحال‌حاضر دارای 10 نیروگاه اتمی است که تقریبا 16 درصد از نیاز انرژی این کشور را تامین می‌کند.

صاحب‌نظران بر این باورند که قیمت پایین اورانیوم در بازار به همراه تاثیری که بحران اقتصادی جهانی داشته، باعث مختل شدن توسعه استخراج اورانیوم در برخی کشورها شود به‌طوری که در آینده با کمبود این ماده روبرو شویم. در این میان قزاقستان با سرعتی چشمگیر درحال تبدیل شدن به ستاره بازیگری در دنیای هسته‌ای است.