برخلاف دیگر سیارات خاکی منظومه شمسی، پوسته زمین یکپارچه نیست، بلکه از تکه‌های جداشده‌ای تشکیل شده که روی گوشته مذاب زمین حرکت می‌کنند. این صفحات در برخی نقاط از یکدیگر جدا میشوند (مانند جزایر هاوایی در اقیانوس آرام)، در برخی نقاط به هم کوبیده میشوند (مانند رشته‌کوه هیمالیا در آسیا) و در برخی نقاط دیگر یکی به زیر دیگری می‌رود (مانند خط ساحلی کالیفرنیا در آمریکای شمالی). این حرکت‌ها منجر به فعالیت‌های زمین‌شناختی مانند زمین‌لرزه و آتشفشان در مرزهای صفحات می‌شود.
در منطقه‌ای که ایران واقع شده، از 20 میلیون سال پیش صفحه عربستان به صفحه اوراسیا برخورد کرده و با فشار آوردن به آن باعث چین خوردن پوسته و پدید آمدن رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس شده است. البته این حرکت در مقایسه با دیگر فعالیت‌های تکتونیکی خیلی هم شدید نیست. شدیدترین حرکت از این نوع مربوط به حرکت صفحه هند به سمت بالا و برخورد با صفحه اوراسیاست که از 50 میلیون سال پیش آغاز شده و باعث پدید آمدن رشته‌کوه هیمالیا و رشد مرتفع‌ترین قله‌های روی زمین شده است.
در تصویر زیر شما میتوانید شباهت و تفاوت ساختار زمین‌شناختی کشورمان را با دیگر کشورهای همسایه ملاحظه کنید. ایران و ترکیه که در مرزهای برخورد صفحات اوراسیا و عربستان قرار دارند، زمین‌لرزه‌های بزرگی را تجربه می‌کنند؛ درحالی‌که کشورهایی که دور از این مرز واقعند، چنین چیزی را تجربه نمی‌کنند. (برای مشاهده عکس در ابعاد بزرگ، اینجا را کلیک کنید)
چگونه این عکس را بهتر ببینیم؟
تصویری که در بالا ملاحظه می‌کنید، تصویر 3بعدی آناگلیف است و برای دیدن آن باید از عینک آناگلیف (آبی-قرمز) استفاده کنید. در این عینک، فیلتر آبی‌رنگی روی چشم راست و فیلتر قرمزرنگی روی چشم چپ قرار می‌گیرد و از آن‌جا که این دو مکمل یکدیگرند؛ هر کدام فقط یکی از دو تصویر آبی-قرمز درون این تصویر را می‌بینند. این تصویر نیز از ترکیب دو تصویر که با جابجایی چند ده کیلومتری ماهواره در مدار زمین گرفته شده است، بدست آمده است. شما میتوانید به جای استفاده از عینک آناگلیف، از طلق‌های آبی و قرمز که در اغلب خرازی‌ها به فروش می‌رود نیز استفاده کنید؛ به‌طوری‌که طلق آبی روی چشم راست و طلق قرمز روی چشم چپ قرار بگیرد.
5353
نظر شما