تازه‌ترین دستاوردهای صنعت هوا-فضا

مجید جویا: پس از گذشت چهار سال از زمان پیش‌بینی شده و هزینه شش میلیارد دلار بودجه اضافی، بالاخره هواپیمای ترابری نظامی بسیار سبک ایرباس آماده پرواز شد. هواپیمای A400M اولین هواپیمایی خواهد بود که هم به اندازه کافی جا برای حمل بزرگ‌ترین تانک‌ها و هلی‌کوپترهای ارتش‌های نوین خواهد داشت، هم به اندازه کافی سبک خواهد بود که روی هر سطحی از شن، گل، سنگ‌ریزه و یا سنگ هم بتواند فرود بیاید، و هم به اندازه کافی قابلیت انعطاف خواهد داشت که بتوان از آن به عنوان هواپیمای سوخت‌رسان، بیمارستان صحرایی، انتقال نیرو یا هواپیمای نظارتی و جاسوسی استفاده کرد.

به گزارش پاپ ساینس، ایرباس در نظر دارد تا در اوایل تابستان، سه عدد از این هواپیماها را به طور آزمایشی پرواز دهد. برای اولین‌بار در تاریخ هوانوردی، هر یک از آنها از چهار موتور توربینی با پروانه‌های پادساعت‌گرد استفاده می‌کند تا اصطکاک را کاهش دهد. عموما، پروانه‌ها از لحاظ مصرف سوخت کارآمدتر و برای ماموریت‌های کوتاه در ارتفاع کم عالی هستند؛ ولی با 44 هزار اسب بخار قدرت، A400M می‌تواند به سرعت و ارتفاعی مشابه جت برسد، در حالی که 2 برابر هواپیمای ملخ‌دار قدیمی که جایگزین آن خواهد شد، بار با خود حمل می‌کند (تقریبا 41 تن) و مسافتی دو برابر آن (تقریبا 6400 کیلومتر) را طی خواهد کرد.

از آن‌جاکه یک سوم ساختار این هواپیما از کامپوزیت‌های فیبر کربنی ساخته شده، A400M می‌تواند بار بیشتری را به چرخ‌های فرود خود تحمیل کند. این هواپیما که 6 جفت پایه از جنس تیتانیوم با تایرهای کم‌فشار و ضربه‌گیرهای هیدرلیک دارد، می‌تواند روی زمین‌های نرم یا سفت فرود بیاید، و این کار را این‌قدر نرم انجام می‌دهد که می‌تواند تا 40 بار روی یک باند فرود موقتی فرود بیاید، بدون این‌که مشکلی در آنجا پیش بیاید.

هواپیمای A400M راه طولانی و سختی را برای رسیدن به این نقطه طی کرده است. شش ماه پیش، اخباری در مورد یک مشکل عمده سخت‌افزاری در مورد موتور جدید آن، بحث‌هایی جدی در بین خریداران به‌پا کرد، تا حدی که سخن از لغو قراردادهای خرید این هواپیما توسط انگلیسی‌ها پیش آمد. اگر پروازها در سال جاری با موفقیت همراه باشند، این شرکت اولین سری از سفارش‌ها را تا سال 2013 / 1392 به فرانسوی‌ها تحویل خواهد داد. با سفارش 192 هواپیما از سوی 9 کشور مختلف، A400M می‌تواند قدرت برتر حمل‌ونقل قرن بیست و یکم شود.

• کرایوست2، رصدگر یخ‌های قطبی
در اواخر فوریه / اوایل اسفند امسال، آژانس فضایی اروپا این شانس را برای بار دوم خواهد داشت تا ماهواره کرایوست2 را که مجهز به حساس‌ترین ابزارهای اندازه‌گیری است که تاکنون برای بررسی یخ‌های شناور و یخچال‌های طبیعی طراحی شده، به فضا بفرستد. در سال 2005 / 1384، موشک پرتاب ماهواره نتوانست از آن جدا شود و در نتیجه ماهواره اصلی کرایوست را با خود به یخ‌های اقیانوس منجمد شمالی کوبید.
به گفته مارک درینک‌واتر، مسئول بخش علمی این ماهواره سازمان فضایی اروپا، بعد از تولید دوباره ماهواره که 207 میلیون دلار هزینه در برداشت، کرایوست2 باید بتواند تا ماه سپتامبر / شهریور، داده‌های خود را عرضه کند. کرایوست2 در طول ماموریت سه سال و نیمه خود در مدار، در هر سی روز اطلاعات خود را از یخ‌های قطبی که از ارتفاع 712 کیلومتری به دست آمده، ارسال می‌کند و تغییرات سانتی‌متری در ضخامت یخ‌ها را با اندازه‌گیری ارتفاع یخ‌ها از طریق ریزموج (مایکرویو) محاسبه می‌کند. از آنجا که ریزموج‌ها بهتر از امواج فروسرخ به‌کاررفته در ماهواره ICESat ناسا، از ابرها می‌گذرند، این ماهواره می‌تواند برای اولین بار، از مناطق پوشیده از ابری مانند گرینلند نیز اطلاعات را ارسال کند.
درینک‌واتر می‌گوید: «من فکر می‌کنم که تاثیر تغییرات آب‌وهوایی را بتوان بیشتر به صورت تغییر در ضخامت یخ‌های قطبی دریافت». اندازه‌گیری دقیق ضخامت آنها، به پژوهشگران حوزه آب‌و‌هوا کمک خواهد کرد تا مدل‌های کامپیوتری بهتری بسازند تا به پیش‌بینی دماهای قطبی، چرخه اقیانوسی، و احتمالا مهم‌تر از همه برای بقیه کسانی که روی زمین زندگی می‌کنند افزایش سطح اقیانوس‌ها بپردازد.

پرتاب فضاپیماها در سال جاری

رصدخانه دینامیک خورشیدی
ناسا در بهمن ماه، این ماموریت را آغاز خواهد کرد. سه دوربین نصب شده روی این رصدخانه که به بزرگی یک مینی‌بوس است، فعالیت‌های خورشیدی را رصد خواهند کرد تا به دانشمندان کمک کنند تا مکانیزمی که در ورای رفتار و چرخه خورشید قرار دارد را دریابند.

پریسما
این ماهواره که توسط آژانس فضایی سوئد طراحی و ساخته شده، بهمن‌ماه پرتاب خواهد شد. دو فضاپیمای پریسما، مانگو و تانگو، با هم در مدار خواهند رقصید، و فناوری را خواهند آزمود که می‌تواند در نهایت به فضاپیمایی بدون سرنشین ختم شود که از ترکیبی از جی.‌پی‌.اس، دوربین‌های رهگیری ماهواره و سیگنال‌های رادیویی بهره می‌برد.

کاناپوس5-بلکا2
آژانس فضایی روسیه در بهار، ماموریت دیگری را به مدار زمین خواهد فرستاد. این پرتاب، دو ماهواره را به مدار زمین خواهد فرستاد تا اطلاعاتی هم در مورد بلایای طبیعی و هم بلایای ناشی از عامل انسانی گردآوری کند، آتش‌سوزی‌ها و آلودگی جنگل‌ها را تشخییص دهد، و منابع طبیعی را نیز رصد کند.

پلانت-سی
جاکسا (آژانس فضایی ژاپن) اعلام کرده که در سال 2010 فضاپیمایی را به مقصد سیاره ناهید ارسال خواهد کرد. مدارگرد آب‌وهوایی ناهید یا Planet-C به دور این سیاره خواهر زمین خواهد چرخید و با عکس‌برداری از سطح آن و اندازه‌گیری بادهای جوی، به تلاش برای گردآوری اطلاعات در مورد جو نسبتا ناشناخته آن خواهد پرداخت. این کار شاید بتواند نحوه تکامل جو زمین را نیز روشن کند.

چاسکوی1
کشور پرو، نخستین ماموریت ریزماهواره‌ای خود را آبان 1389 / نوامبر 2010 آغاز خواهد کرد. این ریزماهواره، عکس‌هایی از بالا از این کشور خواهد گرفت تا به پیدا کردن شهرهای باستانی گم شده در این کشور کمک کند.

خداحافظی با فضاپیماهای شگفت‌انگیز
در سال 2010، قرار است برخی ماموریت‌های قدیمی نیز به پایان برسند. هرچند که این احتمال وجود دارد به‌دلیل عملکرد عالی این فضاپیماها، ماموریت آنها دوباره تمدید شود.

فضاپیمای کاسینی: 1997- 2010
فضاپیمای کاسینی ماموریت اصلی خود برای کاوش زحل و قمرهای آن را در سال 2008 به پایان رساند. ماموریت جدید اعتدالی این ماهواره برای بررسی تغییرات فصلی زحل، عمر آن را تا سال جاری تمدید کرد. آیا کاسینی باز هم به زندگی خود ادامه خواهد داد؟ به نظر می‌رسد که این‌طور باشد و کاسینی به ارسال اطلاعات و تصاویر تا سال 2017 / 1396 ادامه دهد. پس از آن، شاید پژوهشگران آن را به زحل بکوبند تا اطلاعات بیشتری در مورد این سیاره به دست بیاورند، ولی تنها در صورتی که بتوانند راهی برای عبور آن از حلقه پیرامونی سیاره به دست بیاورند.

مدارگرد اکتشافی ماه: 2009- 2010
ماموریت موفقیت‌آمیز اولیه اکتشاف ماه، جستجو به دنبال آب و یافتن مکان‌های مناسب بالقوه برای فرود، در ماه سپتامبر / شهریور به پایان می‌رسد. آیا ال.آر.او شانس زندگی مجددی خواهد داشت؟ می‌توان ابزارهای این مدارگرد را برای یک ماموریت علمی طولانی‌تر 3 ساله برای اندازه گیری چیزهایی مثل پرتوهای بازتاب یافته از سطح ماه و یا تحقیق در مورد تکامل پوسته ماه استفاده کرد.

مدارگرد ادیسه مریخ: 2001- 2010
این فضاپیما ماموریت اصلی خود را که یک ماموریت کاوش مریخ بود در سال 2004 / 1383به پایان رساند. ادیسه امسال سومین تمدید ماموریت خود را به پایان خواهد رساند و هم‌اکنون به عنوان یک تقویت‌کننده رادیویی برای مریخ نوردهای ناسا عمل می‌کند.
عمر دوباره؟ این سفینه احتمالا تا سال 2012 / 1391 و بعد از آن هم دوام خواهد آورد، و می‌تواند به عنوان یک تقویت‌کننده رادیویی برای ماموریت آتی آزمایشگاه علمی مریخ ناسا عمل کند.

برخورد عمیق/ EPOXI : 2005- 2010
این سفینه در سال 2005 / 1384 اطلاعاتی را از دنباله‌دار تمپل1 گردآوری کرد و نشان داد که یخ روی سطح این دنباله‌دار وجود دارد. این ماموریت که در سال 2007 به EPOXI تغییر نام داد، در اواخر سال جاری به بررسی دنباله‌دار هارتلی2 خواهد پرداخت.
زندگی مجدد؟ این فضاپیما به رصد ستارگان خواهد پرداخت که گمان می‌رود که سیاراتی به دور آنها می‌چرخند، ولی هنوز برنامه مشخصی برای این کار وجود ندارد.