خانم‌ها مشکلی با ریاضی ندارند، این هم سندش!

بی‌شک مریم میرزاخانی یکی از موفق‌ترین ریاضی‌دانان معاصر ما است. موفقیت‌های او ما را خوشحال می‌کند و به افتخار او و دیگر همکارانش که جهان دانش را در مه‌آلودترین گوشه‌ها و سرحدات توسعه می‌دهند کلاه از سر برمی‌داریم اما به نظرم داستان مریم میرزاخانی، غیر از موفقیت‌های او شاید در دل خود تذکراتی هم به همراه داشته باشد. 
دو نکته ای که مایلم به آن اشاره کنم، یکی اشاره به خرافه غریبی درباب کار ریاضیاتی است. ریاضیات زیربنا و بنیان دانش ما است. ریاضیات قلمرویی است که ذهن ما امکانات جهان موجود و جهان‌های ممکن را می‌کاود و از دل معادلات آن گاه کاربردهایی بیرون می‌آید که دیدگاه ما را از خود و جهان دگرگون می‌کند. با همه این موراد ریاضیات بین ما مهجور است. بخشی از جامعه ما دچار ریاضیات هراسی است و این هراس را به کودکان و نوجوانان منتقل می‌کند و اگرچه آینده ما بدون توجه کافی به ریاضیات در مقاطع مختلف با خطر مواجه می‌شود اما آنگونه که باید توجه نمی‌شود. 
اگر این ظلم و هراس به طور عمومی درباره ریاضیات وجود دارد؛ زنان، در این زمینه بیش از دیگران مظلوم واقع شده اند. خرافه غریبی در جهان وجود داشته و هنوز در بسیاری از کشورها و از جمله در بین برخی افراد در ایران دهان به دهان می‌گردد که زنان نمی‌توانند در ریاضیات موفق شوند. آنها به این استدلال می‌کنند که چون در طول تاریخ زنان ریاضی‌دان زیادی را نمی‌شناسیم پس حتما ذهن زنان توانایی و پیچیدگی لازم برای تحلیل ریاضیاتی ندارد. این گزاره را هیچ داده علمی حمایت نمی‌کند. در طول تاریخ به دلیل تبعیض‌های مختلف زنان امکان حضور فعال کمتری در حوزه‌های علوم و از جمله ریاضیات داشته‌اند و به عبارت دیگر زنان به واسطه شرایط اجتماعی، فرهنگی و بسیاری از شرایط دیگر امکان مشارکت کمتری پیدا کرده‌اند. زنان ریاضی‌دان و دانشمندان زن امروزه بخش قابل توجهی از پیشرفت علم بشر را برعهده دارند. 
با وجودی‌که این ادعا - ضعف زنان در یادگیری ریاضیات - را هیچ داده علمی حمایت نمی‌کند، اما گاهی یک مثال آشنا بیش از صد استدلال عمل می‌کند و اگر شما دختر نوجوانی هستید که رویای ریاضی‌دان شدن دارید و در مسیرتان با کسی یا کسانی مواجه شده‌اید که آگاهانه یا ناآگاهانه خواسته‌اند به شما بگویند شما نمی‌توانید در این رشته موفق شوید و ذهن شما این قابلیت را ندارد، به یاد مریم میرزاخانی و صدها و هزارن زن موفق ریاضی‌دان ایرانی و غیر ایرانی بیفتید و با گام‌های مستحکم‌تر در مسیرتان پیش بروید.
نکته دیگر اما شاید کمی تلخ باشد. موفقیت مریم میرزاخانی و دیگر دانشمندان ما، باعث افتخار و خوشحالی ما می‌شود. اما باید مواظب باشیم تا این موفقیت‌ها را درست توجیه کنیم. مواظب باشیم اعتبار این موفقیت‌ها را تا چه حد و به چه چیزی مرتبط می‌کنیم. در مسیر پرپیچ و خم موفقیتی که مریم میرزاخانی و دیگران طی کرده‌اند - و ما تنها نقاط درخشان و قله‌ها را می‌بینیم و نه آن مسیر سخت و نفس‌گیر و دشوار و از خود گذشتگی‌هایی که منجر به رسیدن به این قله شده است - قبل و بیش از هر چیزی خود این افراد سهم دارند. آنها مسیرشان را انتخاب کرده‌اند، پشت کار داشته‌اند و در روزها و لحظاتی که ما خسته می‌شدیم، آنها کار سخت خود را دنبال می‌کردند. شب‌ها بیدار می‌ماندند و به گفته‌های استاد و جزوات دانشگاهی قناعت نمی‌کردند و مطالعه می‌کردند و مشتاقانه یاد می‌گرفتند. پشتکار و زحمت آنها را با گفتن یک جمله که آنها نابغه‌اند و با ما فرق دارند، کم‌ارزش نکنیم. اگر نبوغی هم هست که هست، بخش عمده آن حاصل پشتکار و تمرین و ممارست و ثبات قدم است و همچنین شرایطی که آنها برای خود فراهم می‌آورند و جامعه میزبان آن‌ها در اختیار ایشان قرار می‌دهد. افرادی مانند مریم میرزاخانی و دهها و صدها دانشمند، مهندس، مدیر، پزشک و تاجر موفق ایرانی در سراسر جهان، علا.وه بر تلاش های خود بخشی از موفقیتشان را مدیون جامعه علمی هستند که به آن ها امکان رشد داده است.