پساتحریم و خطر بزرگ!

فراموش نکنیم که تا همین چهار سال پیش، رابطه‌ی بانکی کشورمان با سامانه‌ی بانکی جهان برقرار بود و پول نفتی که می‌فروختیم، در حد صدها میلیارد دلار به کشور وارد می‌شد...، اما نه تنها چیزی به سود اقتصاد و محیط زیست کشور رخ نداد، بلکه ارزش پول ملی‌مان یک سوم شد، نرخ بنزین و نفت به  8-7 برابر قبل رسید، قیمت مواد خوراکی تا سه چهار برابر بالا رفت، رکود و بیکاری بیداد کرد، فساد اقتصادی رکوردزن جهان شد، و محیط زیست کشور بدترین وضعیت را در تاریخ تجربه کرد. پس (فقط به عنوان یک احتمال، که امیدوارم به واقعیت نپیوندد) می‌توان تصور کرد که با سرازیر شدن پول‌های نفتی به کشور، باز هم شاهد خراب‌تر شدن وضع اقتصاد و محیط زیست کشور باشیم.

امروز، بعضی رسانه‌ها با خوشحالی از وقوع «معجزه‌ی رفع تحریم‌ها» در روز نخست این رویداد نوشته بودند، و به نقل از رییس هیات مدیره‌ی بانک صنعت و معدن گفته بودند که در همین روز یکصد میلیون دلار گشایش اعتبار (بخوان: خروج ارز برای واردات) در بانک‌ها انجام شده است. بنا به تجربه‌ی سی ساله‌ی حضور خودم در بازار و گمرک‌های کشور، اطمینان می‌دهم که با خوش‌بینانه‌ترین فرض، نیمی از این مبلغ، "بیش اظهاری" (اظهار ارزش کالای مورد نظر، به مبلغی بیش از واقعیت) برای گرفتن ارز دولتی است که نرخ آن حدود 25 درصد پایین‌تر از نرخ بازار آزاد است. در این‌جا، وارد جزییات این موضوع و این که راهکارهای جلوگیری از این سرقت از منابع ملی چیست، نمی‌شوم. فقط، باز هم بنا به تجربه‌ی سی ساله و مشاهده‌ی وضعیت‌های مشابه در چندین دوره‌ی گذشته، اشاره می‌کنم که برخلاف تزهای اقتصاددانانی که بیشتر درس خوانده و کم‌تر در واقعیت بازار حضور داشته اند، راه حل قضیه تک‌نرخی کردن ارز  به شیوه‌های فرمایشی دولت نیست! این، راهی است که نظام چندین بار رفته و نتیجه‌ی آن هربار بالاتر رفتن نرخ ارز دولتی و بیشتر شدن تفاوت نرخ بازار آزاد با نرخ رسمی، و تحمیل گرانی‌های کمرشکن به طبقه‌ی متوسط و ضعیف کشور بوده است.

آن‌چه که در این‌جا قصد دارم نسبت به آن هشدار دهم، بلایی است که در کمین محیط زیست فلک‌زده‌ی کشور است؛ شرکت‌های بزرگ و لابی‌های قدرتمند، منتظر رسیدن دلارهای نفتی و غارت این کیک ملی هستند. آنان با انبوهی از طرح‌های "سرزمین بر باد ده" مانند طرح انتقال آب از دریاهای شمال و جنوب به دور ترین نقطه‌های کشور، ساختن سدهایی مانند سد بختیاری (بلندترین سد بتونی جهان!)، مهار آب‌های مرزی، کشیدن پل از بندر عباس به جزیره‌ی قشم، ساختن هزاران کیلومتر آزادراه در کشور، کشیدن تله‌کابین بر کوه‌های کشور، ساختن هتل‌ و دیگر ساختمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بزرگ با گرفتن زمین از منابع طبیعی، و حتی در قالب طرح‌های محیط زیستی (مثلا: احیای دریاچه‌ی اورمیه!)، و طرح‌های دیگر،  چشم‌انتظار رسیدن دلار هستند.

رییس جمهور محترم؛

  لطفا در خرج کردن ارزی که وارد کشور می‌شود، بسیار سختگیر باشید! لطفا مجوز طرح‌های «ترین» (بزرگ‌ترین، بلندترین، اولین...) را ندهید! لطفا اجازه ندهید به کوه و بیابان و جنگل این کشور، به چشم املاک دو بر و چهار بر مناسب بساز و بفروشی نگاه کنند! لطفا به کارخانه‌هایی که به جای خودروی استاندارد، ماشین حیف و میل بنزین می‌سازند، دلار ندهید! لطفا دستور دهید مدیران شما برای شناسایی سوراخ‌های نشت ارز کشور از طریق "بیش‌اظهاری" (این آفت هیولایی اقتصاد و محیط زیست) به آدم‌های خاک‌خورده‌ و سالم بازار روی بیاورند... .