چالشهاي تامين مالي نوآوري
تامين مالي نوآوري در تمامي كشورها با چالش هاي مختلفي روبروست؛ برخي از اين چالشها تقريباً در تمامي كشورها مشترك است و به ماهيت نوآوري و ريسكهاي موجود در آن باز مي گردد اما بخشي از اين چالشها اختصاص به شرايط بومي و ميزان توسعه يافتگي هر كشور دارد. ايران نيز علاوه بر چالش هاي عمومي اين حوزه با چالشهاي مرتبط با كشورهاي در حال توسعه نيز روبروست. علي رغم اينكه اقدامات متعددي در حوزه تامين مالي نوآوري و كاهش ريسك فعالان اين حوزه در كشور صورت گرفته است، با اينحال كشور همچنان با چالشهاي بومي و اختصاصي متعددي (كه عمدتاً ناشي از فقدان برخي زيرساختهاي قانوني، نهادي و ... در زيست بوم نوآوري يا عدم اجراي كامل و صحيح قوانين و آيين نامه هاي موجود است)، مواجه است.
در صورتی که این مساله در اقتصاد حل نشود شاهد کمبود سرمایهگذاری در طرحهای نوآورانه خواهیم بود که به مرور زمان باعث کاهش رقابتپذیری اقتصاد و عدم دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی ميشود. نهادهاي سياستگذار، تنظيمگر، قانونگذار، متولي و ارائه دهنده خدمات، در كشورها ميكوشند تا با ساز و كارهاي مختلف، اين چالشها را ساماندهي نمايند.
برخي تدابیر دولتها برای تامین مالی نوآوری
الف) حمايت از سرمايهگذاري هاي خطرپذير و صندوقهاي مالي توسعه نوآوري و فناوري: معمولاً دولتها و نهادهاي حاكميتي، حمايتهاي مستقيم و غير مستقيم متنوعي از سرمايه گذاران خطرپذير انجام مي دهند، حتي در مواردي به اشكال مختلف يا پديدآورنده شركتها و صندوقهاي سرمايه گذاران خطرپذير هستند يا كمكهاي مالي مشتمر به اين صندوقها دارند و يا تشكيل اين نوع نهادها و صندوقهاي سرمايه گذاري را تسهيل مي كنند.
ب) ساز و كارهاي اعطاي تخفيفات مالياتي يا بيمه اي: در حوزه تخفيفات مالياتي درصورتي كه شركتها در حوزۀ خاصي از فعاليتهاي فناورانه مورد نظر سياستگذاران (مانند تحقيقات و آموزش) فعاليت كنند، از مزاياي مالياتي برخوردار ميشوند. همچنين در حوزه تخفيفات بيمه اي در صورتي كه شركتها افراد با ويژگيهاي خاصي را به كار گيرند، از پرداخت تمام يا درصدي از حق بيمه سهم كارفرما معاف بوده و يا در ازاي آن يارانه دريافت مي كنند. حتي در مواردي درصدي از حقوق پرداختي به افراد استخدام شده و داراي ويژگيهاي موردنظر دولت، مستقيما به شركت يا فرد استخدام شده پرداخت مي شود.
پ) ساز و كارهاي اعطاي كمك مالي و اعتبارات حمایتی: معمولاً به شركتهايي كه در زمينة فعاليتهاي خاصي مانند تحقيقات نوآورانه، طراحي فناوريهای جدید، آموزشهاي مديريتي، به كارگيري مشاوران، استخدام مهندسان و دانشمندان توانمند و بسياري از فعاليتهاي ديگر اقدام ميكنند، كمكهاي مالي داده ميشود. در بيشتر موارد، اين كمكها درصد مشخصي از هزينههاي فعاليتهاي فوق را پوشش ميدهد. در ديگر موارد، اين كمكها در مجموع به موضوعاتي كه به شكل كلي تعريف شده (مانند نوآوري) اختصاص دارد. همچنين اعتبارات يارانه اي معمولاً به شركتها براي سرمايهگذاري در انواع خاصي از داراييها (مانند تجهيزات نوين) يا براي برخي فعاليتهاي خاص (مانند طراحي و توسعة تجهيزات) داده ميشود. اين ساز وكارها معمولاً اعطاي اعتباراتي با نرخ بهرة كمتر از بازار يا فراهم آوردن امكان دسترسي به اعتباراتي است كه در شرايط معمول امكان دسترسي به آنها فراهم نيست.
ت) ساز و كارهاي ارائة خدمات يارانهاي: اين ساز و كارها در پي سازماندهي و تسهيل ارائة خدمات فناوري خاصي براي شركتها هستند و تمام يا قسمتي از هزينة اين خدمات را از محل بودجه دولتي يا عمومي تأمين ميكنند معمولاً اين حمايتها با هدف ساماندهي و تسهيل ارائة خدمات خاصي به شركتها (مانند مشاوره ثبت اختراع و حفاظت از دارائيهاي فكري، حسابداري و مالي يا بازاريابي و فروش) صورت ميگيرد؛ ولي در اين ساز و كارها، كمكهاي مالي نيز به شركتها داده ميشود تا بخشي از هزينة اين خدمات را پوشش دهد. ممكن است اين تسهيلات به شيوهاي طراحي شود كه شركتها در زمينههاي خاصي به همكاري گروهي بپردازند. حتي كمكهاي مالي خاصي نيز اعطا ميشود تا بخشي از هزينههاي ساماندهي اين همكاريها را پوشش دهد.
در ميان رويكردهاي سياستي فوق، يكي از مهمترين و اثرگذارترين ساز و كارها، سرمايهگذاري خطرپذير است.
سرمايه گذاري خطرپذیر به دليل توام نمودن تامین مالی با هدایت و مشاوره های مدیریتی به شرکتهای نوپا، كارآمدترين شكل تامين مالي نوآوري است و بسياري از چالشهاي تجاری سازی، ورود به بازار، بازاریابی، بازارداری و ... را براي شرکتهای نوآور برطرف می نماید. اين نوع سرمايه گذاري مكمل بسياري ديگر از نهادها و روشهاي حمايت از نوآوري است. توسعه این رویکرد از اوایل دهه 1380 در ایران آغاز شده استو در دهه 1390 شتاب بیشتری گرفته است. با اینحال کماکان نیازمند بسترسازی بیشتر برای ورود بخش خصوصی و سرمایه های حقیقی به این حوزه هستیم. همچنین ورود هلدینگها به این حوزه می تواند جهشی در تاریخ این صنعت محسوب گردد.
*مدرس و مشاور کارآفرینی و سرمايه گذاري نوآورانه
22435
نظر شما