حمیده خیرآبادی ملقب به نادره؛ هر چند در فیلم به یادماندنی «مادر» ساخته زنده‌یاد علی حاتمی نقش مادر را بر عهده نداشت، اما شاید بهترین توصیف از او "مادر سینما و تلویزیون ایران" باشد.
شاید نخستین حضور این بازیگر را در کسوت مادری بتوان در فیلم‌های قبل از انقلاب او به یاد آورد که تصویری خاص از مادر ثبت کرد و قابل استنادترین آنها نقش بی بی در فیلم «حسن کچل» مرحوم حاتمی است. مادری وام گرفته از ادبیات که هرچند کلیشه مادر فداکار و دلسوز را یدک می‌کشید، اما برای حل مشکل پسرش و فرستادن او بین مردم، ترفندی خاص و غیرکلیشه‌ای به کار برد: ردّ سیب های سرخ.
مرحوم خیرآبادی این شانس منحصر به فرد را پیدا کرد که پس از سال‌ها دوباره نقش بی بی را در مجموعه طنز تلویزیونی «قطار ابدی» ساخته رضا عطاران ایفا کند. در این آیتم او همچنان همان بی بی دلسوز، اما هوشیار بود که غبار زمان خدشه‌ای به جلای مادرانه‌اش وارده نکرده بود و همچنان شیرین و دوست داشتنی.
حضور در فیلم‌هایی از داریوش مهرجوئی، مسعود کیمیائی، فریدون گله، شاپور قریب و ... کارنامه این بازیگر را در سینمای قبل از انقلاب رنگامیزی کرد تا یکی دیگر از نقاط برجسته بازیگری او در سینمای بعد از انقلاب رقم بخورد.
مرحوم حمیده خیرآبادی این نقش به یادماندنی را در فیلم «اجاره‌نشین‌ها» ساخته داریوش مهرجوئی ایفا کرد. تصویری به ظاهر سهل و ممتنع از مادر که این بار با حضور او در کسوت مادر عباس آقا سوپر گوشت (عزت الله انتظامی)، تصویری جذاب از رابطه یک مادر و پسر با همه کلیشه‌ها و بازخوانی‌هایش ثبت کرد.
مرحوم خیرآبادی در ادامه فعالیت‌هایش تلاش کرد کلیشه مادرانه خود را در فیلمی دیگر از زنده یاد حاتمی بشکند. حضور او در نقش عروس بزرگ مرحوم رقیه چهره آزاد در فیلم «مادر» نشان داد این بازیگر توانائی آن را دارد که از تصویر آشنای خود فاصله بگیرد. کافی است صحنه‌ای را به یاد بیاورید که نادره سوار بر صندلی بادی روی استخر شناور است و در نقش زنی پرمدعا و اهل تجمل با تلفن حرف می‌زند.
به نظر می‌آید چنین نشانه‌گذاری برای بازیگری در سن و جایگاه و با پیشینه او می‌تواند حس تجربه گرائی و جسارت مرحوم خیرآبادی را برجسته کند.
این بازیگر در فیلم‌ها و مجموعه‌های متعدد دیگری هم نقش مادر خانواده را بازی کرد و همیشه هم آنقدر حس‌هایش ملموس و در لحظه بود که می‌توان او را در ذهن نگه داشت.
مجموعه «پدرسالار» ساخته اکبر خواجوئی یکی از این تصاویر است که مرحوم خیرآبادی را به عنوان حلقه اتصال اعضای خانواده‌ای پدرسالار با همه غصه‌ها و نگرانی‌هایش در ذهن مخاطبان ماندگار کرد.
نقش مادر از آن کلیشه‌هائی است که از سنینی خاص بازیگران زن را گریزی از حضور در این قاب نیست، اما این حس‌های درونی و لحظه‌ای بازیگر است که می‌تواند هوائی تازه به این قاب محدود بدمد.
مرحوم حمیده خیرآبادی این انرژی را در هر نقش مادرانه خود به همراه داشت و به مخاطبانش انتقال می داد. به همین دلیل است که می‌توان او را ماندگار ترین مادر سینما و تلویزیون با آن سیب‌های سرخ نامید.
یادش گرامی...
نظر شما