سوء برداشت و اشتباه نکنید! تیتر یادداشت من حکایت طنز و مطایبه یا تمسخر یک رئیس جمهور نیست،بلکه حکایت پریشانی روزگار جانشین هوگوچاوز فقید است که به گونه ای سمبلیک با گاوها سخن می گویدتا در مخالفانش ایجاد رعب و وحشت نماید

سوء برداشت و اشتباه نکنید! تیتر یادداشت من حکایت طنز و مطایبه یا تمسخر یک رئیس جمهور نیست،بلکه حکایت پریشانی روزگار جانشین هوگوچاوز فقید است که به گونه ای سمبلیک با گاوها سخن می گویدتا در مخالفانش ایجاد رعب و وحشت نماید.او اکنون با تلخکامی نظاره گر در هم شکسته شدن مجسمه چاوز است و همزمان سربازانش شورش گران متقاضی نان را با شلیک مستقیم سرکوب می کنند.نیکلاس مادورو درنمایشگاه تولیدات کشورش حضور یافت وسخنانی شدیداللحن و معنا دار با گاوها گفت تا اپوزیسیون بشنوند:"مجلسی برای اصلاح قانون اساسی تشکیل می دهم.می خواهم که سخنگویان و رهبران تولیدکنندگان مزارع اعضای این مجلس باشند.بامن همراهی می کنید؟ازمن دراین مجلس موسسان حمایت می کنید؟یاهرج و مرج می خواهید؟شما خشونت می خواهید؟شما آتش سوزی می خواهید؟شما مرگ و میرمی خواهید؟ما که صلح و زندگی می خواهیم به مجلس موسسان می رویم؟"اگر از تاریخ جاری قرن 21،ونزوئلای سرشار ازنفت وعصر دموکراسی های روبه پیشرفت و ملت های مرتبط با رسانه های آگاهی بخش صرف نظر کنیم و متن این سخنان را در کتابی تاریخی ببینیم،بی شک یادآور لحن دیکتاتورهای اقتدارگرا و خودکامه ای است که همه ی مخالفان را با لحنی نرم- و البته متواضعانه-تهدید می کند.بااین مقدمه ازآن چه بر چاوز و دولتش و تاریخ ونزوئلا گذشته-به دلیل گستردگی موضوع صرف نظر می شودوبه ویژگی های دولت نیکلاس مادورو و شرایط جاری و ریشه های بحران پرداخته می شود:

1-نیکلاس مادورو پس از پست وزارت خارجه از 19آوریل 2013بنا به توصیه های چاوز به عنوان رئیس جمهور انتخاب شده است.مادورو پس از انتخاب خط مشی دوقطبی در کشور را پیگیری و حتی به آن روند استمرار بخشید.او از ابتدای پیروزی از ادبیات سیاسی مشخص در قبال اپوزیسیون و ایالات متحده آمریکااستفاده کرد.در واکنش به اظهارات اولیه مقامات آمریکا درباره ی بحث تقلب در انتخابات اظهارداشت ما تصمیم گرفته ایم آزاد و مستقل باشیم و این چیزی است که شما یا بدون شما به آن دست خواهیم یافت.لذا موضع گیری مادورو و دولتش از ابتدا تقابل جدی و همه جانبه با آمریکایی ها بوده است واز منظروی اولین متهم خشونت ها،درگیری ها و اقدامات داخل کشور از سوی اپوزیسیون، آمریکایی ها بوده اند که هم پیوند با عناصر مزدور داخلی باایجاد جنگ تمام عیاردر همه ی زمینه ها سعی در نابودی انقلاب بولیواری از طریق کودتا یا براندازی به اشکال مختلف داشته اند.ادبیات سیاسی و تقابل مستقیم با اپوزیسیون و ایجاد محدودیت و ضربه زدن به قطب مخالف داخلی نیز خط مشی تغییرناپذیر و غیرقابل انعطاف او بوده است.مادورو و انقلابیون وفادار به او از واژگان وابسته ،مزدور،خودفروخته،کودتاچی،آتش افروز،هرج ومرج طلب وجاسوس استفاده کرده و بر حذف کامل مخالفان به هر شکل تاکید دارد. اقدامات میانجی گرانه ی کشورهای منطقه و پاپ واتیکان نیز نتوانسته است تاثیری بر تصمیم گیری های مادورو بگذاردو هر گونه تفاهم در منطق سیاسی مادورو و خط مشی دولتش بی معناست و از منظر وی اساسا دوقطب متمایل به اردوگاه سرمایه داری و لیبرال با قطب انقلابیون بولیواری و جنبش چاویستی نمی توانندبا یکدیگر مذاکره و همراهی داشته باشند،بنابراین نتیجه این است آشتی ملی به سرانجام نخواهدرسید.دیویداسمایلد یک جامعه شناس از دانشگاه تولان یک نتیجه گیری خوب دارد،مبنی براینکه دولت کاراکاس در کشتی در حال غرق شدن است و از تغییر مسیر خودداری می کندو مخالفان با خشنودی ایستاده اند و این منظره را تماشا می کنند.گرچه اکنون مخالفان از هیات تماشاچی خارج شده و راهپیمایی خیابانی و خشونت را در پیش گرفته اند،لذا می توان انتظار خشونت بیشتر داشت.

2-بحث اقتصاد به موضوعی پیچیده در ونزوئلا تبدیل شده است که ارتباط مستقیم با مساله ی نفت دارد.داده های نفتی حاکیست ونزوئلا 100میلیاردبشکه ذخائر نفتی قطعی داردو در کمربند اورینوکو(Orinoco belt)500میلیارد بشکه برای توسعه وجود دارد.بزرگ ترین مقصد صادراتی نفت ایالات متحده بوده که چاوز و سلفش سپس کوشیدندبا تنوع بخشی در صادرات از این وابستگی تک بعدی رهایی پیدا کنند.درآمدهای گسترده ی نفتی در داخل در دوره چاوز و مادورو صرف وفاداران دولت(مثلا گسترش نیروهای وفادار در صنعت نفت از 28000به 75000)،اجرای برنامه های متعددبولیوار،یارانه ی یکسان برای همگان،کنترل قیمت کالاها و ارز،برنامه های اجماعی برای فقرا و حاشیه نشینان از جمله آموزش،بهداشت،مسکن رایگان شده است و درخارج نیز صرف برنامه های سیاست خارجی ازجمله حمایت از متحدان منطقه ای به ویژه کوبا وبولیوی شده است.مجموع هزینه های داخلی و خارجی سبب شد تا سرمایه گذاری در صنعت نفت به شدت کاهش یابدو سرمایه گذاران ونزوئلا را ترک کنند.آناماریا خوئان از دانشگاه مرکزی ونزوئلا-علیرغم عدم وجود اطلاعات رسمی دولتی-می نویسد بسیاری از برآوردها افت تولید آن کشور را برابربا25درصد درطول دهه گذشته گزارش می کنند که موجب کاهش توانایی شرکت ملی نفت ونزوئلا برای سرمایه گذاری آینده است،زیرا هزینه های تولید نفت را به هر بشکه 200 دلار می رساند.شرایط مصرف درآمد نفت موجب شدتورم در 2015-2016و2017 به ترتیب 380درصد،700درصد و برابرتخمین صندوق بین المللی پول2000درصدپیش بینی شود.سیاست کنترلی دولت بر نرخ ارزبولیوار واحد پول ملی کشور را بی ارزش کرده است.اسکناس 100بولیواری که سنت دلار ارزش داشت جمع آوری شده و حتی اسکناس های درشت 500و25هزاربولیواری کمتر از 6دلار ارزش دارد.استمرار سیاست های اقتصادی مادورو موجب شده است اکنون طیف گسترده ای از ملت با فقر و کمبود کالاهای اساسی مواجه شوند که منجر به افزایش نرخ خشونت و قتل شده است.مادورو این وضعیت را جنگ تمام عیار اپوزیسیون با همراهی ایالات متحده می داند،اما به درستی واضح است که بی کفایتی در مدیریت اقتصادی و انعطاف ناپذیری در سوسیالیسم قرن 21 مهم ترین مولفه ای است که او نتوانسته یک کشور 30 میلیونی را اداره کند،درحالی که آمار درآمد1998تا 2008 بانک مرکزی کشور نشان از درامد325میلیارددلاری با نرخ فقر75تا80درصدی دارد. اکنون نیز هیچ علائمی در دست نیست که نشان دهد مادورو از برنامه های اجتماعی خود دست کشیده باشد. اودر برنامه هفتگی خود با نام "یکشنبه ها با مادورو"گفت ونزوئلا در حال وارد کردن محصولات از کشورهای برادر ترینیداد و توباگو ، پاناما ، کلمبیا ، مکزیک، نیکاراگوئه و حتی آمریکا است.چندین طرح اجتماعی به ارزش 16 میلیارد بولیوار(حدود یک میلیارد و 602 میلیون دلار )، را با هدف مقابله با 'جنگ اقتصادی' را تصویب کرد.در ونزوئلا شرکت هایی با نام کلاپ راه اندازی شده که هدفش توزیع مواد غذایی نیازمندی های اولیه با پایین ترین قیمت در محروم ترین مناطق می‌ باشد.رئیس جمهوری ونزوئلا پیش بینی‌ کرده که برای سال آینده ، مواد غذایی اساسی‌ به حدود 6 میلیون خانوار از سوی کلاپ هادر ونزوئلا عرضه گردد .سیدنی واینتراپ یک پژوهشگر درمقاله ی با عنوان رانت های نفتی و قدرت سیاسی در آمریکای لاتین در2012به درستی نوشت و پیش بینی کرد:"نیمی از درآمدهای حکومت ونزوئلااز درآمدهای نفتی شرکت ملی نفت آن کشور تامین می شود،تنها پس از بروز بحرانی مانند افت مستمر قیمت های نفت یا کاهش مستمر صادرات نفت ممکن است اصلاحاتی صورت گیرد تا آن زمان نیزاحتمالا هرگونه سودی که مردم ونزوئلا در دوران ریاست جمهوری چاوز به دست آورده اند به بادخواهدرفت"بنابراین ما عملا با دولتی فروپاشیده و ورشکسته از نظر اقتصادی مواجهیم.

3-یکی از مهمترین موضع گیری های اخیر مادورو در قبال سازمان کشورهای آمریکایی بود. مادورو باانتقاد از سازمان کشورهای آمریکایی و دبیر کل آن ، «لوییس آلماگرو» ، وی را 'خائن ترین خائن ها' نامید وگفت ما با یک کودتا مواجه هستیم و در حال شکست آن در ونزوئلا می‌ باشیم و این کودتا از سوی الیگارشی راست گرا که در خدمت منافع آمریکا می‌ باشند، صورت می گیرد.سپس درمراسم همبستگی‌ با دولت ونزوئلا در کوبا، مادورو در پایان نشست اتحاد بولیواری برای کشورهای آمریکای ما موسوم به 'آلبا' ، یک سخنرانی طولانی انجام دادومتحدان کاراکاس که کشورهای کوبا ، بولیوی ، اکوادور و نیکاراگوئه می باشند در بیانیه ای ، 'تجاوز ها و اقدامات هماهنگ شده' علیه دولت ونزوئلا که 'حاکمیت ، استقلال و ثبات این کشور و همه منطقه را تهدید می‌ کند' رد کردند.دربیانیه آمده است:'ما رفتار مداخله جویانه،غیر قانونی و امپریالیستی دبیر کل سازمان کشورهای آمریکایی را محکوم کرده و از این سازمان می‌ خواهیم در مورد سیاست خود برای حمایت از کودتا ها و بر اندازی ها دولت های ترقی خواه توضیح دهد' .اما دلیل عصبانیت مادورو ازسازمان کشورهای آمریکایی چیست؟سازمان به واقع یک دستور کار امنیتی در نیمکره غربی بود که در دوران جنگ سرد وبا هدف مهار تهدید کمونیسم تشکیل شدو با این بهانه دولت های عموما دیکتاتوری و اقتدارگرای نظامی تقویت می شدند.این دستور کار امنیتی البته از 1995 به بعد با قطعنامه 1353 مجمع سازمان به کنترل و دفاع از حقوق بشر،تقویت نهادهای دموکراتیک،حفاظت از محیط زیست و افزایش سطح زندگی ملت ها تبدیل شد و در اعلامیه نهایی 2003 بر چالش های متنوع و چند بعدی تاکید شد.سازمان 4هدف عمده را منحصرا در حوزه منطقه ای تعقیب کرده است.-ثبات دموکراتیک-حل و فصل منازعات-مبارزه با تهدیدات فراملی مانند قاچاق مواد مخدر ،تروریسم و قاچاق اسلح و انسان -دستور کار امنیت انسانی.اما آنچه همواره مورد انتقاد کشورهای چپ گرای جدید و از جمله ونزوئلا بوده است ماهیت هژمونی ایالات متحده بر سازمان است.اساسا انتقاد کشورهای تجدیدنظر طلب این است که این سازمان ارزش های آمریکایی را اجرا و عملا در کشورها به نام ایجاد دمکراسی مداخله می کند.بنابراین طرح خروج ونزوئلا از سازمان و حمله ی مادورو به آن در این مسیر قابل ارزیابی است.مادورو سازمان را یکی از عناصر مهم کودتا علیه دولت خود تلقی می کند.

4-مساله ی مهم دیگر که کشور را سراسر بحرانی و پرآشوب ساخته است،مساله ی اپوزیسیون است.احزاب مخالف دولت چاوز و مادورو پس از 17سال در انتخابات پارلمانی در1394 با کسب 99 کرسی از 167 کرسی مجلس ملی این کشور، پیروز انتخابات مجلس شدند.در این انتخابات که با مشارکت 74.25 درصدی مردم روبرو بوده است، حزب راست‌گرای «ائتلاف اتحاد دموکراتیک» موفق به کسب 99 کرسی شد و حزب حاکم «جبهه سوسیالیست متحد ونزوئلا» نیز 46 کرسی از 167 کرسی مجلس ملی این کشور را به دست آورد.این پیروزی جرقه ی آتش منازعات بعدی شد.مجلس سپس وارد تنش طولانی مدت و همه جانبه با مادورو شد وبا تصویب قانونی، به برکناری «نیکولاس مادورو» رئیس‌جمهوری ازسمتش رأی داد. نمایندگان پارلمان رئیس‌جمهوری را به «کوتاهی در انجام وظایف» متهم کرده و مسئولیت «وضعیت خطرناک کشور» را متوجه او دانستند. نمایندگان پارلمان خواستار برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری شده‌اند. دادگاه عالی ونزوئلا با غیرقانونی خواندن این اقدام پارلمان، در بیانیه‌ای تصریح کرد، بر اساس ماده 336 قانون اساسی از نمایندگان پارلمان خواسته شد دست از تسویه حساب سیاسی رئیس‌جمهوری بردارند و اسنادی را تصویب نکنند که از دایره اختیارات قانونی‌شان خارج است.متعاقبا و همزمان با این جنگ قدرت بین رئیس جمهور با پارلمان به تدریج راهپیمایی های خشونت بار آغازشدکه منجر به قتل مخالفان و ناآرامی سراسری شد و به این ترتیب تعداد کشته‌های ناآرامی‌های اخیر در ونزوئلا به دست‌کم ۳۷ تن رسید. همچنین دفتر دادستان کل ونزوئلا در ارتباط با این اعتراضات تاکنون ۷۱۷ نفر زخمی شده و ۱۵۲ تن نیز همچنان در زندان هستند.مادورو مطابق معمول انگشت اتهام را به سمت اپوزیسیون متوجه ساخت و اکنون تلاش دارد با موازی سازی برای تخریب نهادهای مستقر،مجلس موسسانی با حمایت هواداران و وفاداران بولیواریسم تشکیل دهد تا علاوه بر تغییر قانون اساسی به نفع اختیارات خود نسبت به انحلال مجلس با استناد به قانون اساسی اقدام نماید.براین مبنا سناریوهای مختلفی درباره ی آینده ی کشور پیش بینی شده است.فارین پالیسی نوشت احتمال دارد نیکلاس مادورو از سوی حزب متبوع خود برای استمرار دولت ،وحدت ملی وبرای هموارکردن مسیرهمکاری با مخالفان قربانی شود که به نظر این احتمال با توجه به شکل گیری بدنه ی وفاداران نظام چاویستی و بولیواربعید است.یک پیش بینی احتمال کودتای نظامی است که با توجه به تغییر شکل و ساختار نیروهای مسلح از بافت سنتی به شکل تزریق نیروهای وفادار چاوز و مادورو در بدنه ی اصلی بعید است،ممکن است فعالیت ها یا هواداری هایی در سطوح پایین ارتش انجام شود،اما در بدنه ی اصلی این احتمال ضعیف است.احساس خطرتاکنون به حدی بود مادورو از طرحی راهبردی در داخل به نام طرح زامورا خبرداد.او گفت من تصمیم گرفته ام که یک طرح راهبردی، ویژه، نظامی و غیرنظامی به اجرا در بیاورم تا کارکرد کشور و امنیتش و یکپارچگی اجتماعی و نظم داخلی آن را تضمین کنم که مرحله فعلی این طرح علیه فعالیت های آمریکا و مقابله با کودتا، تشدید خشونت ها و در عین حال تضمین صلح در ونزوئلا به اجرا در می آید.

طرح زامورا بنا به اعلام دولت ونزوئلا شامل برگزاری رزمایش نظامی گسترده با حضور نیروهای نظامی این کشور و همچنین نیروهای فعال وفادار به دولت است.به واقع هسته ی مرکزی طرح زامورا کنترل کشور به هر قیمت در مقابل عوامل اپوزیسیون داخلی است. پیش بینی نگارنده این است که صحنه ی داخلی ونزوئلا به سمت گسترش درگیری های داخلی در همه کشور پیش خواهد رفت.درگیری های داخلی نیز همراه با شرایط اقتصادی فاجعه باربه فروپاشی دولت منجرخواهدشد.براثر فشارها مادورو به ناچار یا باید برگزاری انتخابات زودرس را بپذیردویا رضایت به برکناری دهد،سقوط دولت بر اثرفشار و شکست برنامه های اقتصادی در در کشورهای آمریکای لاتین تنها مدلی است که بارها تکرارشده است و درباره ی ونزوئلا هم تکرارخواهدشد.

منتشرشده در هفته‌نامه صدا

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 665734

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 2 =