امنیت یا برگزیت؟!

گروه سیاسی-سید علی کرمانی: انتخابات پارلمانی انگلیس در حالی با کاهش کرسی های حزب محافظه کار به پایان رسید که کمتر کسی انتظار داشت جرمی کوربین چپگرا بتواند تعداد کرسی های حزب کارگر را تا این اندازه افزایش دهد. بر همین اساس به دلیل عدم در اختیار داشتن اکثریت مطلق در پارلمان از سوی حزب محافظه کار، زمزمه ها حاکی از این است که حزب کارگر به رهبری جرمی کوربین قصد خیزیش برای به دست گرفتن نخست وزیری انگلیس و تشکیل دولت آینده را در این کشور دارد. در همین ارتباط گفت‌وگویی با نصرت‌الله تاجیک دیپلمات پیشین و تحلیل گر مسائل اروپا انجام داده ایم که نقطه نظرات وی را در پی می خوانید:

- انتخابات پارلمانی انگلیس برخلاف انتظارات با کاهش کرسی های حزب محافظه کار و افزایش کرسی های حزب کارگر همراه بود. باتوجه به اینکه در طول سال های گذشته به ویژه پس از عدم موفقیت حزب کارگر با نخست وزیری گوردون براون، دلیل موفقیت دوباره حزب کارگر را چگونه تحلیل می کنید؟
خانم تِرزا مِی به دو دلیل نتوانست موفق ظاهر شود. نخست خصوصیت ها و ویژگی های منفی او در رهبری حزب محافظه کار و جامعه بریتانیا و دیگری خیانت نظرسنجی ها به پیروزی او در انتخابات. این دو مولفه باعث شد حزب محافظه کار 12 کرسی خود را از دست بدهد. از این 12 کرسی تعداد 8 کرسی کسانی بودند که در کابینه تِرزا مِی حضور داشتند که این یعنی وی 8 نفر از اعضای کابینه خود را از دست داد. اینکه این 8 نفر تا چه اندازه در کابینه موثر بودند و در جریان برگزیت چقدر می توانستند موثر باشند، بحث دیگری است که به اطلاعات زیادی نیاز دارد. اگر برخی از ویژگی های منفی تِرزا مِی در رهبری چنین وضعیتی را برای او رقم زد، در مقابل برخی از ویژگی های مثبت رهبری حزب کارگر باعث شد که با نوع شخصیت و دیدگاه هایش در انتخابات کرسی های بیشتری را به دست آورد.

اگر به خاطر داشته باشید در جریان نظر خواهی درباره رفتن یا ماندن در اتحادیه اروپا، دیوید کامرون بر خلاف انتظار خود گمان نمی کرد برگزیت رأی بیاورد. البته لازم است یادآور شوم هدف انگلیسی ها از برگزیت اخذ امتیازات بیشتر از اتحادیه اروپا بود، چراکه انگلیس به طور کامل در اتحادیه اروپا حضور کامل نداشت و برخی از بخش های اتحادیه را نپذیرفته بود. انگلیس در پیمان «شینگن» نبود و همواره سعی می کرد از طرق مختلف امتیازات یک طرفه از اتحادیه اروپا بگیرد. دیوید کامرون همین نیاز مردم انگلیس را دید و در نظر داشت که از طریق همه پرسی برای خروج از اتحادیه اروپا یک فشار روانی به اتحادیه وارد کند و ضمن گرفتن امتیازات بیشتر از بازار واحد اروپا در مسائل اقتصادی بیش از پیش بهره مند شوند. مسئله اقتصاد برای انگلیس مسئله ای حیاتی است. آن ها برای بالا بردن یک «پنس» قیمت بنزین هزاران «پوند» هزینه مطالعه، تحقیق و مناظره می کنند تا اجرای آن را به نفع یا ضرر خود ارزیابی کنند و سپس به اجرای آن بپردازند. زمانی که برگزیت برخلاف انتظارات با رأی مثبت شهروندان انگلیس مواجه شد، دیوید کامرون بر اصول خود ایستاد و گفت چون خروج بریتانیا از اتحادیه بر خلاف نظر من است، رهبری حزب محافظه کار را ادامه نمی دهم. پس از آن بود که همه پشت سر تِرزا مِی جمع شدند. در آن مقطع خانم مِی اجماع مقتدری درون حزب داشت، در حالی که بر خلاف او، جرمی کوربین در حزب کارگر با اختلافات درون حزبی فراوانی رو به رو بود. انتقادات زیادی از کوربین صورت می گرفت که یکی از آن ها به رویکرد او در ارتباط با برگزیت بازمی گشت. تِرزا مِی و کوربین با دو خاستگاه متفاوت وارد کارزار انتخابات پارلمانی شدند.

در اینجا دو نکته قابل توجه است. تِرزا مِی و دیوید کامرون نخست وزیر پیشین انگلیس و رهبر حزب محافظه کار از مخالفان خروج انگلیس از اتحادیه اروپا بودند، اما این تِرزا مِی بود که با وجود مخالفت شخصی با برگزیت، وعده به تحقق آن داد، در حالی که جامعه مدنی انگلیس چنین تعارضی را نمی تواند هضم کند. چنین رویکردی از سوی تِرزا مِی از دید جامعه انگلیس یک فرصت طلبی و اقدامی برای کسب قدرت تلقی شد. درواقع زمانی که یک سیاست مدار از پرنسیپ و اصول خود دور می شود برای جامعه قابل پذیرش نیست. در سوی مقابل حزب کارگر توانست با استفاده از شرایط جهانی وضعیت مطلوب تری را برای خود رقم بزند. در چند سال گذشته جوّی در فضای سیاسی جهانی شکل گرفت که مطالبه می کرد جوانان در مشارکت های سیاسی و مدنی حضور داشته باشند. این جوّ را در انتخابات 92 و 96 ایران هم شاهد بودیم که جوانان زیادی در پای صندوق های رأی حاضر شدند. در انگلیس نیز بخش موثر آراء متعلق به جوانان بود که در دوره های قبل معمولا غایب بودند و شرکت نمی کردند. بنابراین جوان گرایی و به صحنه آمدن جوان ها باعث بالا آمدن رأی حزب کارگر شد و حتی طبق آمار منتشر شده، پس از انتخابات حزب کارگر توانست تعداد 150 هزار عضو جدید ثبت نام کند.

- حال که تِرزا مِی نتوانست برخلاف انتظاری که داشت اکثریت مطلق را در پارلمان انگلیس به دست آورد، فکر می کنید دولت آینده انگلیس توسط حزب محافظه کار و با ائتلاف با احزاب دیگر تشکیل خواهد شد یا این مسئولیت با اعلام شکست حزب محافظه کار به حزب کارگر سپرده خواهد شد؟
دولت فعلا توسط حزب محافظه کار کابینه خود را با ائتلاف با حزب اتحاد طلب ایرلند شمالی تشکیل خواهد داد. حزب اتحاد طلب ایرلند شمالی به همان میزان که برخی از سیاست های حزب محافظه کار را قبول دارد، به همان میزان با بخشی از سیاست های حزب محافظه کار مخالف است. این حزب از نظر اجتماعی راست و از نظر اقتصادی چپ به حساب می آید. بخشی که به حزب محافظه کار نزدیک است با این ائتلاف موافقند، در حالی که بخش مخالف اقبالی برای همکاری از خود نشان نمی دهند. تا این لحظه این دو حزب نتوانسته اند به جزئیات برنامه ائتلافی یا همکاری های خود برسند. همانطور که گفته شده در جلسه آینده که در پارلمان و در حضور ملکه خواهد بود برنامه هایی ارائه نخواهد شد و این بر روند عادی برگزیت و باقی برنامه ها تاثیر گذار خواهد بود. اگر حزب محافظه کار نتواند این مسئله را پیش ببرد، سعی خواهد کرد مشکلش با این حزب کوچک را حل کند، اما به دلیل یک سری اختلافات به ویژه در زمینه اصلاحات داخلی و خروج از اتحادیه اروپا ممکن است بعدها مشکلاتی میان این دو حزب ایجاد شود.

به همین خاطر در آینده سه حالت پیش خواهد آمد، یا این ائتلاف بسیار ضعیف خواهد بود که سبب می شود برگزیت به درستی و مطابق میل انگلیسیها پیش نرود، یا ائتلاف موفق اما انگلیس به نوعی مرحله ائی عقب نشینی می کند و اگر این عقب نشینی تدوام یابد، با موضع ضعیفی از اتحادیه خارج خواهد شد. موضعی که نتواند از طریق آن امتیاز ویژه ای بگیرد. سناریوی سوم این است که احتمالا اگر نتواند علاوه بر برگزیت مسائل دیگر جامعه را هم حل کند، در آن صورت حزب کارگر از طریق ملکه و یا از طریق انتخاباتی دیگر به صحنه می آید.

- با توجه به عقاید ضد آمریکایی حزب کارگر، بر سر کار آمدن این حزب چه تبعاتی برای انگلستان و سیاست های جهانی خواهد داشت؟ به ویژه اینکه میان اتحادیه اروپا و ایالات متحده چالش هایی جدی ایجاد شده است.
چیزی که ما به عنوان اختلاف با آمریکا از آن یاد می کنیم، باید در زمینه های مخصوص به خود تحلیل شوند. مشکل ایران با آمریکا و ترامپ با اختلافات اروپایی ها با آمریکا متفاوت است. آن ها در قالب تعامل پیش می روند. اما در هر حال اگر شرایط به سمتی برود که جرمی کوربین نخست وزیر شود، اختلافاتی که میان کوربین و ترامپ وجود دارد در کنار مشکلات فرانسه و آلمان با ترامپ، فضایی برای ایران و سایر کشورهای در حال توسعه به وجود می آورد که اتفاق میمونی است. این فرصت مستقیما ایران، خاورمیانه و بسیاری از کشورها را در بر می گیرد و ایران را از زیر فشار مستقیم آمریکا خارج می کند. در چنین شرایطی عقل حکم می کند که ما نیز سلسله اقدامات و تعاملاتی ایجاد کنیم تا با ایجاد یک اردوگاه از اختلافات به وجود آمده استفاده کنیم. البته من به تداوم دولت ترامپ خوشبین نیستم، چراکه مشکلاتی که وی در دورن آمریکا به وجود آورده موقعیت او را تضعیف کرده است.

منبع: روزنامه ستاره صبح مورخ شنبه 27.3.96 با عنوان نظر سنجی‌ها به ترزا می خیانت کردند.