یکی از راهبردهای آمریکا از دوران ریگان و حتی بعد از ترک افغانستان از سوی شوروی این بود که در این کشور حضور داشته باشد. اهداف این طرح شامل مهار روسیه، ایجاد بی ثباتی برای ایران و دخالت در امور داخلی کشورمان و محاصره چین بود. آمریکا در این چارچوب در مقاطع مختلف راهبردهایی متفاوت داشته است که فصل مشترک این راهبردها حضور جدی در افغانستان بود.
در یک مقطع، آمریکایی‌ها طالبان را خلق و از این گروه حمایت کردند. طالبان با حمایت آمریکا تا مزار شریف آمد و تشکیل حکومت داد، اما از این مقطع به دلیل تقابل منافع آمریکا و طالبان، ایالات متحده تصمیم گرفت در برابر گروه تروریستی که خود ایجاد کرده بود، بایستند. بعدها حیطه فعالیت طالبان گسترده‌تر و تبدیل به القاعده شد. به عبارت دیگر آنها تروریسم را فرا افغان کردند. در مقطع فعلی با این که دونالد ترامپ در ایام انتخابات اعلام کرد قصد ندارد در افغانستان حضور بیشتری داشته باشد و نیروهای خود را خارج خواهد کرد، اما در راهبردی که اخیرا منتشر شد، اعلام کرد در افغانستان می‌ماند و نیروهای خود را در این کشور افزایش می‌دهد. البته براساس مصوبه ناتو می‌بایست تا 2011 همه نیروهای ناتو از افغانستان خارج می‌شدند؛ اما این اتفاق نیفتاد و آمریکاخلف وعده کرد. در مقطع فعلی که داعش در سوریه و عراق شکست خورد و هدف جدیدی را در منطقه دنبال می‌کند، با حمایت کاخ سفید، افغانستان فوری‌ترین مقصد داعش است . برخی از نیروهای این گروه تروریستی حتی قبل از فروپاشی کامل در سوریه و عراق به این منطقه منتقل شدند و حرکت خود را به طرف شمال آغاز کردند. البته آنها هم با دولت مرکزی و هم با طالبان درگیر هستند، اما هدف آنها حرکت به سمت شمال و جمهوری‌های شوروی سابق از جمله ازبکستان و ترکمنستان است.
این خطری است که آسیای مرکزی را تهدید می‌کند و با این اهرم داعش که مورد حمایت آمریکاست، ایالات متحده سعی می‌کند آقای اشرف غنی و دولت افغانستان را که عملکردش مورد نارضایتی گروه‌های افغان و مجاهدان سابق است به سمت خود متمایل کند. بنابراین در راهبرد جدیدی که آمریکا در افغانستان دنبال می‌کند، ایالات متحده در کنار هند قرار می‌گیرد و در واقع هند را بر پاکستان ترجیح می‌دهد و با کمک هند قصد دارد که در افغانستان حضور بیشتری داشته باشد. در همین راهبرد از هند خواسته شد در قبال کمک‌هایی که از آمریکا دریافت می‌کند در افغانستان سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهد. براساس راهبرد جدید، حضور آمریکا در افغانستان از یک سو باعث مهار چین خواهد شد؛ چینی که در پی احیای جاده ابریشم جدید است و از افغانستان می‌گذرد. از سوی دیگر با حمایت از هند در چارچوب اختلافات جدی که با پاکستان دارد قصد تقابل بیشتر با این کشور را دارد. همچنین کماکان سیاست مهار روسیه را دنبال می‌کند.
امروز اگر بخواهیم آرایش منطقه را نگاه کنیم می‌بینیم که روسیه، پاکستان و چین در یک طرف قرار گرفته‌اند و در طرف دیگر آمریکا و هند هستند که قصد دارند حضور بیشتری در افغانستان داشته باشند. بنابراین با توجه به راهبرد ترامپ به نظر می‌رسد آمریکا کماکان حضور خود را در افغانستان حفظ و از داعش حمایت کند. همچنین تا زمانی که سیاست‌های غربگرایانه اشرف غنی ادامه دارد به حمایت خود از او تداوم ببخشد.
* این یادداشت نخست در تاریخ 11 بهمن 1396 در روزنامه جام جم منتشر شد.
نظر شما