انقلاب‌اسلامی‌ و زوال‌ آپارتاید، آزادی ماندلا در ۲۲بهمن

روز 22 بهمن نه فقط برای مردم ایران بلکه برای مردم آفریقای جنوبی و مبارزان ضد آپارتاید هم مبارک است. نلسون ماندلا در روز 22 بهمن 1369 مطابق با 11 فوریه 1990  یعنی همزمان با سالروز پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از زندان رژیم آپارتاید آزاد شد. آن روز همان گونه که پیروزی انقلاب اسلامی در ایران موجب سرور و شادمانی ملت ایران شد، انتشار خبر آزادی ماندلا نیز موجی از شادی را در میان مردم آفریقا بلکه در سطح جهانی ایجاد نمود.

در آن زمان من سفیر ایران در زامبیا بودم و نلسون ماندلا چند روز پس از آزادی به این کشور آمد و در واقع لوزاکا اولین پایتختی بود که پذیرای وی بود. دولت زامبیا برای استقبال از ماندلا تدارک وسیعی دیده بود و حضور صدها خبرنگار در فرودگاه لوزاکا برای ثبت این صحنه تاریخی، زامبیا را تبدیل به یک محور خبری مهم کرده بود. از سفرای خارجی نیز برای حضور در فرودگاه دعوت به عمل آمده بود و من از اینکه در این اتفاق مهم حاضر و به عنوان اولین ایرانی، ماندلا را ملاقات می‌کنم، خوشحال بودم. صدای هزاران نفر از مردم زامبیا که در اطراف فرودگاه جمع شده و فریاد زنده باد ماندلا و مرگ بر آپارتاید را سر می دادند، مرتب به گوش می رسید و آقای کائوندا رئیس جمهور زامبیا، با تکان دادن دستمال سفیدی که همیشه در دست داشت، به ابراز احساسات آنان پاسخ می داد. نزدیک های ظهر هواپیمای اختصاصی زامبیا که ماندلا و همسرش وینی را حمل می کرد در فرودگاه لوزاکا به زمین نشست و طولی نکشید که قهرمان مبارزه با آپارتاید در آغوش کائوندا آرام گرفت و اشک های گرم آنان و فریادهای شادی بخش مردم، با هم توام شد.

ماندلا در سخنرانی خود سپس از همه کشورهائی که برای نابودی آپارتاید از وی و یارانش حمایت معنوی و مالی کرده اند، از جمله ایران، تشکر کرد و به سوی سفرای خارجی آمد. با او دست دادم و در جملات کوتاهی آزادی وی را تبریک گفتم. ماندلا گفت من از رهبران ایران بسیار ممنونم سلام من را به رهبر و رئیس جمهور و دیگر مقامات کشورتان برسانید.

ملاقات دیگری هم باتفاق آقای حسین شیخ‌الاسلام  معاون وقت وزارت امورخارجه با نلسون ماندلا، روز اول فروردین 1370 در مراسم استقلال نامیبیا داشتیم. جالب اینکه نامیبیا هم در روز اول فروردین و همزمان با شادی نوروزی ایرانیان، به استقلال رسید. در آن روز آقای ماندلا که در پیراهن ژرسه گلداری که پوشیده بود جوانتر از سن واقعی خود نشان می‌داد، به ما گفت دعوتنامه آقای هاشمی‌رفسنجانی را برای سفر به ایران دریافت کرده و  سفر به ایران در اولویت برنامه های من می‌باشد. آقای ماندلا گفت قبل از پیروزى انقلاب اسلامى به دلیل وجود روابط حسنه بین رژیم سلطنتى ایران و رژیم نژادپرست آفریقاى جنوبى، کشورهاى خط مقدم جبهه مبارزه با آپارتاید، از برقرارى روابط سیاسى با رژیم پهلوى خوددارى مى‌‏کردند، پس از پیروزى انقلاب اسلامى دولت‌های جنوب آفریقا از اولین کشورهائى بودند که انقلاب اسلامى ایران را به رسمیت شناخته و از توقف فروش نفت ایران به آفریقاى جنوبى استقبال کردند.

چند ماه بعد در مرداد 1370، آقای ماندلا به طور رسمی از جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد و مهم‌ترین بخش این سفر دیدار صمیمانه آقای ماندلا با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی بود. آقای ماندلا از این سفر بسیار راضی بود و پس از دریافت کمک های ایران، با دست پِر تهران را ترک کرد.

شاید بسیاری از مردم ایران ندانند که یکی از فوری ترین آثار پیروزی انقلاب اسلامی، زوال آپارتاید و استقلال نامیبیا از سیطره آفریقای جنوبی بود. در واقع قطع صدور نفت ایران به رژیم آپارتاید و کمک های ایران به مبارزات ضد نژادپرستی مردم آفریقا یکی از دلایل زوال آپارتاید در آفریقا گردید. به همین دلیل آقای هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت در پیام تبریک خودبرای ماندلا، همزمانی آزادی ماندلا با سالروز انقلاب اسلامی را نشانگر پیوند عمیق مردم ایران و آفریقای جنوبی دانست.

ماندلا هم در دیدار تاریخی با مقام معظم رهبری بعد از قدردانی از حمایت های معنوی ومادی ایران به مبارزان ضد آپارتاید، خاطراتی از حدود 30 سال حبس در زندان های نژادپرستان را برای رهبر انقلاب بازگو نمود و در مورد تأثیر انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) در قیام مردم آفریقای جنوبی اظهار داشت: "انقلاب اسلامی ایران تحت رهبری امام خمینی(ره) امیدهای فراوانی را برای قیام مردم آفریقای جنوبی در مبارزه علیه بی‌عدالتی به همراه داشت و بدون تردید تاریخ هرگز نقش ایران اسلامی را فراموش نخواهد کرد.

ماندلا در سخنرانی خود در دانشگاه تهران هم در تجلیل از مقام بنیانگذار انقلاب اسلامی گفت: "امام خمینی(ره) یکی از الگوهای ما در ادامه راهمان بود، او یکی از قهرمانانی بود که ما با اتکاء بر آنان به مبارزه ضد آپارتاید خود ادامه دادیم".

آری بیست و دوم بهمن، یوم الله و روز خوبی برای انقلابیون است. فراموش نمی‌کنیم که حسنی مبارک هم بعد از سی سال استبداد و سرسپردگی به بیگانگان در روز 22 بهمن سقوط کرد.