کاپیتان داری اشتباه می‌کنی!

تاریخچه پرواز برمی‌گردد به حدود 125 سال قبل. شروع پرواز با وسیله موتوردار هدایت شوند بود که اسم آن را هواپیما Airplane گذاشتند. این وسیله عاملی شد که در زندگی بشر انقلاب بزرگی همراه با اختراعات و اکتشافات و نوع آوری های جدید انفاق بیفتد بطوریکه اولین هواپیماهایی که ساخته شد حداکثر 1000 قطعه داشتند اما هواپیماهای غول پیکری که امروز ساخته میشوند حدود 6 میلیون قطعه دارد. در طول مدت 125 سال گذشته سرعت جابجایی ها و ارتباطات سریع به شکل عجیب و فزاینده ای توسعه یافت و انسان ها و حاصل تلاش انسان ها توانستند با سرعت بیشتری جابجا و منتقل شوند. با تمام سرعت پیشرفتی که ایجاد شده بود اما در اویل کار ، بدلیل نبود علم و تجربه در این جابجایی ها انسان جستجوگر با مخاطرات بسیاری مواجه شد. این مخاطرات موجب شد که جان هزاران نفر انسان در این مسیرها از بین برود. حدود 70 سال پیش و پس از حوادث و سقوط های پی در پی هوایی ، بشر به این نتیجه رسیده که برای حفظ ایمنی و تداوم پرواز باید ریشه و علت یابی کند و حقیقت را کشف و خطاها را نیز کنترل و کاهش دهد. 

برای همین منظور و با تجربیاتی که در طول 50 سال قبلش کسب کرده بود وسیله ای ساخته و درهواپیما نصب شد که به او اطلاع دهد در حین پرواز چه گذشته تا بفهمد و برای امروز و آینده و حفظ جان خود و فرزندانش تصمیم بگیرد. کار این وسیله ثبت اطلاعات در جین پرواز و اسمش Flight Data Recorder است که اصطلاحا به آن جعبه سیاه میگویند. این وسیله پس از طی مراحل قانونی از سال 1947 الزامی و در تمامی وسایل پرنده نصب و مورد استفاده قرار گیرفت. وظیفه این دستگاه ثبت و ضبط تمام اطلاعات و صحبت ها و اتفاقات افتاده از زمان استارت اولیه یا اتصال برق به هواپیما تا خاموشی کامل و قطع برق هواپیماست. معمولا کسی به این وسیله توجهی ندارد.

زمانی به این وسیله مراجعه میشود که هواپیما یا سانحه سخت دیده و یا سقوط کرده و از بین رفته و کارشناسان مجبور هستند برای کشف حقیقت به جعبه سیاه که برای ثبت و ضبط و یا اتفاقات مهم در هواپیماها ساخته و نصب شده مراجعه نمایند. به واسطه طراحی این وسیله ، وقتی جعبه سیاه را بازمیکنید با اطلاعاتی که در درونش است شما سخن میگوید.

این وسیله به شما میگوید :

در هواپیما مشاوران بسیاری برای انجام یک پرواز ایمن در خدمت خلبان فرمانده حضور دارند .

مثل :

- خلبان دیگر و سیستم ارتباط داخلی Intercom

- سیستم های راداری و ناوبری و اویونیک و رادیوها

- سیستم های سنجش و نشان دهنده ها که اطلاعات اجزا و بخش های مختلف هواپیما را به خلبان میرسانند

- کتب مقررات و دستورالعمل های استاندارد نحوه نزدیک و دور شدن از فرودگاه و قرارگرفتن در مسیرها از مبدا تا مقصد .

- علم و آموزش های داده شد به علبانان

- و ....

در بازخوانی جعبه های سیاه تجربه نشان داده که :

معمولا سقوط یک هواپیما نتیجه زنجیره ای از اتفاقات مثل :

- از دست دادن کنترل هواپیما توسط خود شخص خلبان

- عدم تحلیل حالت و اتفاق افتاده

- اضطراب و عدم توانمندی خلبان و انتخاب و اتخاذ تصمیمات غلط در مواقع اضطراری

- ناچیز و نادرست و بی اهمیت شناختن شخصیت و مشورت همکاران و بعضا غرور وی که اصطلاحا Over Confidence نامیده میشود که حاصل آن بی توجهی به قانون و مقررات پرواز و عدم دقت به سیگنال ها و کاربردهای هواپیما

- و در آخر ، به احتمال بسیار ضعیف خرابی سیستم ها است .

با این مقدمه چند سئوال مطرح میشود .

سئوال اول :

آیا جعبه سیاه که مرورگر و ثبت کننده حقیقت اتفاقات و اشتباهات است ، فقط مخصوص هواپیما و کشتی و قطارها و یا ساختارهای پیچیده و مهم امنیتی است و یا میتوان برای جاهای دیگر نیز استفاده شود ؟

پاسخ این که :

امروز دوربین های ضبط حوادث علاوه بر کارخانجات و اماکن کاری صنعتی و تجاری و خدماتی و اخیرا در منازل مسکونی نیز مورد استفاده قرار میگیرند .

این دوربین ها حتی امروز در انواع خودرو های عمومی و خصوصی و موتورسیکلت های حرفه ای نصب شده و در مواقع خاص مورد استفاده کارشناسان بیمه و راهنمایی و رانندگی و سایر مراجع قرار گرفته و میگیرند .

نتیجه اینکه:

انسان پس از مواجه با اتفاقات و مخاطرات به این نتیجه رسید که برای پیشگیری و حفظ بهتر جان و سلامتی خود و فرزندانش چه برای امروز و چه برای آینده وسیله و یا ابزاری را تولید و ایجاد نماید که به او حقایق را بگوید و برای تصمیم گیری ها کمک نماید . نام این وسیله را هم جعبه سیاه گذاشت .

سئوال دوم :

آیا خداوندی که خالق این بشر است نمیتوانسته برای رستگاری و آینده بهتر مخلوفش جعبه سیاه ایجاد نماید ؟

پاسخ :

خوب فکر کنیم میبینیم که اتفاقا خداوند برای اشرف مخلوقاتش که بشری هوشمند و توانمند است جعبه سیاه ساخته و در درون او نصب کرده آن هم از نوع خوب و چند منظوره و خیلی خیلی بهتر از آن چه که بشر ساخته .

این جعبه سیاه میتواند در بخش های :

- اخلاق و تعلیم و تربیت و سلامت و حفظ خانواده و برای برقراری و حفظ روابط اجتماعی با خانواده و همسایه و همشهری و دیگران

- دین و مذهب و گم نشدن و یا منحرف نشدن از مسیر صحیح

- حفظ و تداوم فرهنگ و هنر و ادب

- کسب علم و پژوهش و شناخت انسان و محیط و ماوراء محیط

- امور مدیریت و سیاست و کسب و حفظ قدرت

- امور اقتصاد و برای کسب و کار و تولید و برای داد و ستد و تجارت

برای هر چیزی که میتوانیم تصورش را بکنیم کار کند و فعال باشد و تمامی حقیقت اطلاعات و اتفاقات و اشتباهات زندگی ما را ثبت و ضبط و تحلیل و به ما ارائه نماید .

سئوال بعدی :

جعبه های سیاه در هواپیما و کشتی و قطار و ساختارهای پیچیده امنیتی چه میگویند ؟

پاسخ : معمولا در اکثر جعبه های سیاه هواپیماهایی که سقوط کردند و یا دچار سانحه شدند شنیده شده که یکی گفته :

کاپیتان دارای اشتباه میکنی

کاپیتان داری اشتباه میری

و ...... دیگر صدایی شنیده نمیشود ؟

فرق بین جعبه سیاه هواپیما و جعبه سیاه انسان در این است که ممکن است در طول یک عمر پرواز هواپیما هیچ وقت نیازی به بازکردن آن جعبه سیاه در هواپیما نباشد و اگر هم مراجعه و باز شد آن وقتی است که هواپیما و خلبان و مسافرانش ممکن است دیگر وجود نداشته باشند .

اما نسان میتواند با عقل و درایت هر لحظه از روز و شب به جعیه سیاه درون خودش رجوع کند و کارهای خودش را هوشمندانه بازبینی و مرور و تحلیل و در مسیر واقعی قرار بگیرد .

- از دست دادن کنترل روحی و

- نبودن درک از اتفاقاتی که در دور اطراف میگذرد و

- غرور ناشی از ندانستن و توهم اینکه میداند و از دیگران بهتر است

- اعتماد بی جا و عدم مشورت با صاحب نظران .

- و خیلی از موضوعات شبیه به این ها

میتوانند مثل سقوط و سوانح هوایی عاملی برای سقوط و نابودی انسان و سایر انسان های دیگر شوند .

نتیجه اینکه :

هر سقوطی میتواند حاصل عدم شناخت و غرور و تصمیمات غلط از ندانستن و توهم دانستن و عدم مشورت با صاحب نظران و اعتماد بی جا به اطلاعات و داده های غلط و .......... خیلی موضوعات و عوامل باشند .

ما امروز در اجتماع یک ملت در کنار مردم و با همدیگر زندگی میکنیم .

هریک از ما میتوانیم :

- کاپیتان یک ساختار حکومتی و دولتی و تصمیماتی و حتی نظامی و انتظامی باشیم .

- کاپیتان محل کار دولتی و یا خصولتی و یا خصوصی باشیم .

- کاپیتان کارخانه و مزرعه و کسب و کار باشیم .

- کاپیتان مسجد محل باشیم .

- کاپیتان امورات محله ای که در آن زندگی میکنیم باشیم .

- کاپیتان مدرسه ای که دانش آموزان در آن با گذشته و حال و آینده آشنا میشوند باشیم

مهمتر از همه میتوانیم

- کاپیتان خانه و خانواده و زندگی خودمان باشیم ، یعنی پدر و یا مادرو یا برادر و یا دایی و عمو و فردی اثر گذار در خانواده باشیم .

در ابتدای سال 1397 هستیم.

بهترین فرصت است که به جعبه های سیاه زندگی خودمان نگاهی بکنیم قبل از اینکه بگویند و یا بشنویم کاپیتان دارای اشتباه میکنی و آن وقت خیلی دیر باشد .

تجربه نشان داده ، راه رستگاری و رسیدن به مقصد مثل یک پرواز حساب شده مطمئن است .

باید : بدنبال کسب و حفظ اخلاق باشیم و

باید : مثل یک خلبان که به کتاب پروازی و وسایل و ابزار و تجهیزات داخل هواپیما اعتماد میکند و از درون ابرهای طوفان دار میگذرد و با اذن الله هزاران کیلومتر آن طرف تر سالم در مقصد مینشیند ، به دین خدا و کتاب خدا و سنت رسول الله (ص) و سفارشات و توصیه های ائمه معصومین علیهم السلام اعتماد و توجه کنیم و مطمئنا سالم و با نشاط به مقصد میرسیم . ان شاء الله

فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ