تاریخ را می توان از دیدگاه های مختلف مورد تجزیه و تحلیل و تقسیم بندی قرارداد، از وقایع نگاری تا واقع نمایی و کشف علل و عوامل و انگیزه ها و تحلیل فلسفه حوادث تاریخی، بنابراین اقسام تاریخ به طور کلی عبارتند از :
1. تاریخ نقلی
2. تاریخ تحلیلی
3. فلسفه تاریخ
تاریخ نقلی عبارت است از تحریر و به تصویر کشیدن وقایع و حوادث. ویژگیهای تاریخ نقلی عبارت است از جزئی نگری علم به نقلیات و علم به بودنها و به گذشته تعلق دارد، نه به حال و آینده.
تاریخ نقلی از آن جهت دارای اهمیت بالا است که در بیان و نقد وقایع و رخدادهای تاریخی مؤثر است. تاریخ تحلیلی یا تاریخ علمی بر اساس تاریخ نقلی استوار است. رابطه تاریخ نقلی و تحلیلی ، مطالعه تاریخ نقلی برای بهدست آوردن تجربیات و تحلیل وقایع در حکم مواد خام و منابع اصلی و اولیه اند که هر چه صحیح تر و دقیق تر نقد و بررسی شود نتایج بهتری می دهد .
یک مورخ تحلیلگر بسان یک شیمیدان است که مواد خام را همواره با روابط علی و معلولی بررسی می کند تا قوانین کلی و ضوابط عمومی را بهدست آورد. با اینکار گذشته را به زمان حال مرتبط می سازد و عوامل آن را تعمیم می دهد، پس اگر در مواد خام و منابع اصلی و اولیه که از مطالعه تاریخ نقلی بهدست می آید تحریفاتی انجام شود طبعاً تاریخ تحلیلی نیز دچار خدشه خواهد شد و از این جهت می توان یکی از عوامل مهم تحریفات عاشورا را تاریخ نقلی که متأثر از جریانات سیاسی اموی و عباسی و... است دانست .
بنابر این اولین عنصر مهم و محتوایی در فرهنگ عاشورا پژوهی تسلط بر تاریخ می باشد. ارزش «شناخت تاریخ» و نحوه برخورد با آن، یعنی شیوه های کاربرد تاریخ و استفاده از منابع معتبر تاریخی در فرهنگ عاشورا بسیار حائز اهمیت است.
یکی از عواملی که از بعد محتوایی در کار پیام آوران فرهنگ عاشورا محسوب می شود مداقه «تاریخ اهل بیت علیهالسلام» است، یعنی اینکه در فرهنگ عاشورا پژوهی می بایست در صدد ارائه سیره اهل بیت علیهالسلام براساس منابع معتبر تاریخی برآمد و در این راه، باید کتابهای تاریخی را درست شناخت و مستند ترین و جامع ترین آنها را مورد مطالعه و بهره برداری قرار داد .
به عبارت دیگر «مرجع شناسی » خود را تقویت نمود تا بتوان میان نقلهای تاریخی «صحیح»، «مشکوک» و «غلط» تمییز قائل شد .آنگاه که منابع مستند تاریخی مورد شناسایی قرار گرفت و بهترین آنها انتخاب شد لازم است کتابها را از چند جنبه مختلف مطالعه کرد:
الف) مطالعه تاریخ اهل بیت علیهالسلام و آگاهی از جنبه های مختلف سیره نظری و عملی ائمه اطهار علیهالسلام، شناخت جریانات سیاسی و فرق و مذاهب کلامی و حاکمیت سیاسی زمان ائمه علیهالسلام. این آشنایی ، که پیام آور فرهنگ عاشورا لازم است از آن بهرهمند باشند تا در جریان کلی زندگی و سیره عملی و نظری ائمه اطهار علیهالسلام، قرار گیرند و زمینه های ذهنی برای تحلیل و بررسی صحیح سیره ایشان را فراهم کنند.
ب) تحقیق و تتبع در تاریخ ، جهت شناخت سیره اهل بیت علیهالسلام، با توجه به تحریفات تاریخی که متأثر از حب و بغض بعضی تاریخ نگاران به دلایلی حقیقت را با غرضها آلوده اند به همین دلیل نمی توان به همه آنچه در تاریخ می خوانیم اعتماد کنیم و لازم است برای درک حقیقت از ابزارهای دیگری چون «کتاب خدا»، «سنت اهل بیت علیهالسلام» و «عقل » کمک بگیریم و نقلهای تاریخی در مورد اهل بیت علیهالسلام و فرهنگ عاشورا را با اتکا به سه مورد یاد شده «قبول» یا «رد» کنیم.
62
نظر شما