محمد اکبری: تصمیم یکباره ترامپ برای خروج از سوریه یکی دیگر از تصمیم‌های آنی او بود که شگفتی تحلیلگران را برانگیخت. در حالی که سوریه تلاش میکند وضعیت جدیدی برای ثبات تجربه کند و بازیگران متعدد این صحنه در حال برنامه ریزی برای ثبیت نقش خود هستند، امریکا تصمیم به خروج می گیرد. با این شرایط چه تحولی برای ترتیبات جدید منطقه ای ایجاد می شود؟ در حالی که ترامپ تلاش بسیاری برای کاهش نقش منطقه ای ایران میکرد حالا چه روندی میتوان از سوی ایران شاهد بود؟ بازندگان و برندگان این تصمیم چه کسانی خواهند بود؟ در این باره با جلال چراغی کارشناس مسائل خاورمیانه گفت و گو کرده ایم که در ادامه می خوانید:
در رابطه با خروج آمریکا از سوریه دلیل اصلی این تصمیم را چه میدانید؟ بیشترین متغیری که از این تصمیم متأثر خواهد شد چیست؟
در این‌باره باید گفت که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز چهارشنبه گذشته، در قالب یک توییت از تصمیم خود برای خارج کردن نیروهای آمریکایی از شمال سوریه که شمار آن‌ها حدود ۲ هزار نفر است، خبر داد. در این‌باره باید منتظر ماند تا واشنگتن این سیاست خود را در مقام عمل اجرا کند؛ زیرا به گفته مقام‌های ترکیه، که اخیراً در برخی مطبوعات ترکیه منعکس یافت، آمریکا ۵ تا ۲۰ هزار دستگاه تریلر حامل تسلیحات نظامی به گروه‌های کرد در شمال سوریه منتقل کرده است. افزون بر این، به نقل از همین منابع ترکیه‌ای، آمریکا در قالب ۲ هزار پرواز هواپیماهای باری، انواع مختلف جنگ‌افزار در اختیار این گروه‌ها قرار داده است و تاکنون فقط ۱۵۰ دستگاه تریلر خالی از شمال سوریه به داخل عراق منتقل کرده است. بنابراین، با توجه به داده‌های موجود، به نظر می‌رسد که این سخن ترامپ، در جهت رویکرد و رهیافت سیاست فریبکارانه آمریکا مطرح شده است. دراین‌باره روز شنبه، روزنامه لبنانی «الاخبار» به نقل از منابعی در گروه «بسیج مردمی» (الحشد الشعبی) عراق نیز گزارش داد که آمریکا در عمل نه‌تنها به این سیاست خود عمل نکرده است، بلکه درصدد تقویت حضور نیروهای خود در شمال سوریه برآمده است. آمریکا پیش‌از این نیز اعلام کرده بود که نیروهای خود را از خاک عراق خارج کرده است، اما اکنون بزرگ‌ترین سفارتخانه را در بغداد، بزرگ‌ترین کنسولگری را در شهر بصره و شهر اربیل کردستان دارد که بسیاری از نیروهایش در آنجا مستقر هستند.
دوم اینکه به فرض درست بودن این سیاست آمریکا درباره خارج کردن نیروهای خود از عراق و سپس خارج کردن نیمی از نیروهایش از افغانستان، این تصمیم در چارچوب وعده‌های انتخاباتی ترامپ صورت می‌گیرد. ترامب تلاش میکند هرچند به‌صورت صوری و نمایشی، خود را پایبند به وعده‌های انتخاباتی‌اش بازنمایی کند تا از این رهگذر بتواند خوراک تبلیغات انتخاباتی خود را برای رسیدن به دور دوم ریاست جمهوری فراهم کند.
سومین نکته دراین‌باره مربوط است به سیاست واشنگتن درباره کشورهای عربی حوزه خلیج فارس. ترامپ پس‌ازاینکه بارها به‌صورت توهین‌آمیز از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و در صدر آن‌ها عربستان سعودی باج‌خواهی کرد، با این تصمیم خواست به این کشورها به‌صورت ضمنی هشدار عملی بدهد با این درون‌مایه که اگر حاضر به پرداخت بخش بیشتری از درآمدهای نفتی خود به آمریکا نشوند، احتمال دارد که واشنگتن در آینده در جهت برچیدن پایگاه‌های نظامی خود از این کشورها برآید.
چهارمین نکته دراین‌باره این است که این گمانه‌زنی وجود دارد که پس از سفر اخیر عمر البشیر، رئیس‌جمهور سودان، به سوریه، دونالد ترامپ این تصمیم را که از ماه‌ها پیش گفته بود، اکنون به‌سرعت اعلام کرده است و علت آن نیز در پاسخ به سفر عمر البشیر به سودان باشد؛ زیرا بر اساس این گمانه‌زنی عمر البشیر به‌احتمال‌زیاد با چراغ سبز عربستان سعودی و امارات و البته، به درخواست مسکو به دمشق سفر کرد و عربستان به‌منظور تحت فشار قرار دادن آمریکا و نهادهای تصمیم‌گیری آن به عمر البشیر برای سفر به دمشق چراغ سبز داده باشد با این پیام که احتمال دارد به روسیه و ترکیه نزدیک شود و در نتیجه سبب شد که آمریکا در اعلام تصمیم خود شتاب کند تا به عربستان پیام بدهد.
پنجمین گمانه‌زنی دراین‌باره این است که آمریکا به گفته منابع عراقی و سوری یکی از حامیان عناصر گروه تروریستی داعش بوده است و با این تصمیم- در صورت درست بودن- بستر فعالیت برای این گروه را در مناطق شمال سوریه فراهم کرده است و هدف آن نیز سرگرم کردن ایران و روسیه است تا این دو کشور را وارد درگیری‌های فرسایشی با تروریست‌های داعش کند.
شمشین گمانه‌زنی این‌گونه است که آمریکا با توافق ترکیه به این تصمیم روی آورده است، تصمیمی که در آن به درخواست ترکیه پاسخ داده است؛ زیرا ترکیه خواهان دور کردن «نیروهای سوریه دمکراتیک» (قسد) از مرزهای خود و جایگزین کردن این نیروها با نیروهای کرد مورد حمایت خود و وابسته به حزب دمکرات عراق بوده است.
به نظرتان متحدان عربی امریکا چه نظری روی این موضوع دارند؟ ترتیبات منطقه‌ای جدیدی را می‌توانیم با خروج امریکا از سوریه شاهد باشیم؟
از درون‌مایه رسانه‌های عربی چنین بر می‌آید که این کشورها مانند رژیم صهیونیستی از این تصمیم آمریکا خرسند و راضی نیستند. رسانه‌های این کشورها که نماد نمایان سیاست‌های حاکمان آن‌ها به‌شمار می‌روند و خط خبری و تبلیغی خود را به‌طور مستقیم از دربار پادشاهان و حاکمان منطقه دریافت می‌کنند، بیشتر در مقابل این تصمیم مخالف‌گویی می‌کنند و عواقب منفی آن را از نگاه سیاست‌های این کشورها واگویه می‌کنند که یکی از آن‌ها این است که این تصمیم آمریکا در جهت منافع سوریه، روسیه، ایران و ترکیه اتخاذ شده است و خالی کردن پشت متحدان واشنگتن به شمار می‌رود.
شکی نیست که این تصمیم درصورتی‌که عملی شود، پیامدهایی را برای منطقه خواهد داشت. به نظر می‌رسد آن‌گونه که از فریادها و هراس محافل صهیونیستی برمی‌آید، این تصمیم به‌طور کل به نفع محور مقاومت تمام خواهد شد. البته، دراین‌باره سوریه و متحدانش باید درباره تحرکات آینده ترکیه با هوشیاری و درایت عمل کنند و مانع از بهره‌برداری‌های آنکارا شوند. به‌هرروی، در وهله اول، این تصمیم آمریکا نشان‌دهنده ناتوانی آن به دلیل مختلف اقتصادی یا تدارکاتی است.
آیا با خروج ایالات متحده از منطقه امکان خیزش مجدد گروه‌های تروریستی وجود خواهد داشت یا خیر؟
به نظر نمی‌رسد این گونه باشد؛ زیرا به گفته منابع عراقی و سوری، آمریکایی‌ها بارها مسئولیت پشتیبانی از گروه‌های تروریستی را بر عهده داشته‌اند و در برخی موارد نیز مواضع و پایگاه‌های نیروهای عراقی ازجمله نیروهای بسیج مردمی و ارتش سوریه را باهدفِ کمک به تروریست‌ها، هدف قرار داده‌اند. افزون بر این، ادعای ترامپ درباره علت این تصمیم آمریکا و اینکه آمریکا توانست داعش را شکست دهد، درست نیست؛ زیرا نیروهای بسیج مردمی و ارتش سوریه با کمک متحدان خود عامل اصلی شکست تروریست‌ها بودند و خروج آمریکا از این منطقه نه‌فقط سبب بازگشت تروریست‌ها نخواهد شد بلکه سبب‌ساز زمینه نابودی کامل آن‌ها خواهد شد.
برخی این موضوع را یک هدیه به پوتین و برخی آن را توافق با اردوغان می‌دانند. درحالی‌که ترامپ روی کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران تأکید داشت، این خروج می‌تواند به تحرکات بیشتر ایران بینجامد؟ تحرکات متهورانه اسرائیل چطور؟
برای پاسخ به این پرسش باید منتظر تحولات آینده و گام بعدی آمریکا در منطقه شد؛ زیرا به نظر می‌رسد که اهداف مختلفی در پس این تصمیم آمریکا به یکدیگر پیوند خورده است، اما آنچه در ظاهر می‌نماید این است که این تصمیم با هماهنگی و همراهی ترکیه اتخاذ شده است و برآیند آن نیز- درصورتی‌که اتفاق جدیدی نیفتند- به نفع محور مقاومت ازجمله ایران و روسیه خواهد شد؛ به‌این‌علت که بسیاری از رسانه‌های رژیم صهیونیستی این تصمیم ترامپ را خنجری از پشت به تل‌آویو و سیلی بر صورت آن تعبیر می‌کنند و از این منظر است که این تصمیم درصورتی‌که سوریه و متحدانش بتوانند با آینده‌نگری و فرجام‌نگری از آن بهره‌برداری کنند، به نفع جبهه مقاومت تمام خواهد شد.
۵۲۳۱۲
نظر شما