از آن زمان که برنامه هفت ساله اول (۱۳۲۷ تا۱۳۳۴) در دوره پهلوی دوم کلید خورد؛ سازمان برنامه در ایران شکل گرفت و دایرهای به نام «بنگاه مهندسی» در آن تشکیل شد تا پاسخگوی نیازهای نقشه‌برداری در کشور باشد. هفتم خرداد ۱۳۳۲ بود که دولت ملی مرحوم محمد مصدق قانون «تاسیس سازمان نقشه‌برداری کشور» را تصویب کرد. یعنی در دورانی که مصدق، به موجب مصوبه مجلس شورای ملی درباره افزایش اختیاراتش، مجوز تنظیم لوایح و اجرای ۶ ماهه آنها قبل از ارائه به مجلس و تصویب قانونیشان را داشت. در ماده یک این قانون آمده بود «به منظور تهیه نقشه کل کشور و برای تطبیق عملیات نقشه برداری که به وسیله کلیه موسسات و دوایر دولتی در تمام کشور صورت میگیرد سازمانی به نام سازمان نقشه برداری تاسیس می‌شود.» در ماده دو هم تصریح شده که این سازمان زیر نظر سازمان برنامه خواهد بود و شورایی اداری متشکل از هفت نفر (رئیس دایره جغرافیایی ستاد ارتش- دو نفر نماینده سازمان برنامه و موسسات تابعه- یک نفر نماینده وزارت راه- یک نفر نماینده وزارت کشاورزی- یک نفر نماینده وزارت کشور و یک نفر نماینده دانشگاه تهران) خواهد داشت که رئیس این سازمان را از میان کارشناسان مجرب و ورزیده، به هیات وزیران جهت انتصاب پیشنهاد خواهد داد. مهر ماه همان سال، هیات وزیران آیین نامه اجرایی این قانون را نیز تصویب کرد که وظایف، اختیارت، تشکیلات، منابع مالی و ... آن را شامل میشد.
اگرچه بنا بود، حداکثر ظرف شش ماه قانون تشکیل سازمان نقشه برداری کشور به تصویب شورای ملی برسد، اما در آذر سال ۱۳۴۲ این قانون از سوی مجلس سنا تصویب شد و سه سال بعد در تیر ماه سال ۱۳۴۵ و در دوره ریاست عبدالله ریاضی بر مجلس شورای ملی اساسنامه این سازمان به تصویب رسید. در آن زمان صفی اصفیا مدیرعامل سازمان برنامه کشور بود و آیین نامه اجرای این قانون را ابلاغ کرد.
در تیرماه سال ۵۲ در دولت امیرعباس هویدا، هیات وزیران مصوب کرد که به منظور تمرکز کلیه عملیات نقشه برداری بزرگ مقیاس در دستگاه واحد و نظارت بر تهیه آنها؛ سازمان نقشه برداری به سازمان جغرافیایی کشور منتقل شود. به این ترتیب سازمان نقشه برداری کشور، استقلالش را از دست داد و با سازمان جغرافیایی کشور ادغام شد.
اما با پیروزی انقلاب، یک بار دیگر این سازمان هویت مستقل یافت. شورای انقلاب، اساسنامه سازمان نقشه برداری را به عنوان یک «شرکت دولتی» با سهامی خاص وابسته به سازمان برنامه و بودجه مصوب کرد و ارکانش را به مجمع عمومی و هیات مدیره تغییر داد. این اساسنامه به امضای ابوالحسن بنیصدر رئیس جمهور وقت و رئیس شورای انقلاب در تاریخ ۲۲ خرداد سال ۵۸ رسیده است. سپس لایحه قانونی انتزاع سازمان نقشه برداری از وزارت دفاع و الحاق آن به سازمان برنامه در ۲۶ خردادماه از طرف نخست وزیر وقت، مرحوم مهندس مهدی بازرگان ابلاغ شد. در همان تاریخ بنی صدر فرمان تشکیل «شورای عالی نقشه برداری» زیر نظر سازمان برنامه و بودجه را نیز صادر کرد تا هم نظام نقشه برداری در کشور ایجاد شود و هم بر امور نقشه برداری مملکتی "نظارت عالیه" داشته باشد.
البته فروردین سال ۶۸ میرحسین موسوی لایحه تبدیل وضع سازمان نقشه برداری کشور را برای مرحوم هاشمی رفسنجانی رئیس وقت مجلس شورای اسلامی ارسال کرد. به موجب این لایحه سازمان نقشه برداری کشور یک «شرکت دولتی انتفاعی» وابسته به وزارت برنامه و بودجه میشد که مکلف بود از توان بخش خصوصی بهره مند شود. اما اغلب کمیسیونهای مجلس این لایحه را رد کردند.
در شهریور ماه همان سال قانون دیگری به تصویب مجلس رسید که اگرچه ظاهرا نامی از «سازمان نقشه برداری کشور» در آن دیده نمیشد اما بر سرنوشت این سازمان بی تاثیر نبود. شهریور سال ۶۸ قانون انحلال وزارت سپاه و دفاع و تشکیل وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به تصویب مجلس سوم به ریاست مهدی کروبی رسید و جهت اجرا به دولت ابلاغ شد. بر اساس بند «ن» تبصره دوم این قانون، تهیه و تامین نقشههای نظامی و مرزی کشور به این وزارتخانه سپرده شد و پس از آن سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح به تبع آن تصویب شد. به این ترتیب بخشی از وظایف سازمان نقشه برداری کشور در تهیه نقشه های کشور از این سازمان منفک و به سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح سپرده شد.
امروز هفتم خرداد ماه، سازمان نقشه برداری کشور ۶۶ ساله شد.
۱۷۱۷
نظر شما