حتی برخی گزارش ها از تلاش فرستادگان ویژه ایران برای ترغیب حکیم به حفظ ظاهر اتحاد شیعه در حمایت از نخست وزیر خبر دادند. اما به رغم نگرانی ها درباره چند دستگی در پارلمان که اکنون علاوه بر کمپ سنی و کرد، شیعه را نیز در بر می گیرد، اپوزیسیون شدن جریان حکمت لزوما اتفاق بدی نیست و حتی می تواند نشانه پیشرفت روند سیاسی باشد.
وجود یک اپوزیسیون کارآمد همواره نشانه ای از دموکراسی به شمار می رود. در حقیقت، نظام های دموکراتیک بر اساس کنترل ها و توازن ها کار می کنند و شفافیت و مسئولیت پذیری از جمله شاخصه های مهم این نظام هاست. احزاب اپوزیسیون همواره بخشی جدایی ناپذیر از پارلمان در یک نظام دموکراتیک به شمار می روند و وظیفه آنها این است که درصدد یافتن نقطه ضعف های دولت برآیند و بر اجرای دقیق قوانین نظارت داشته باشند و زمانی دشوار را برای حزب حاکم و دولت رقم بزنند. اکنون هم اپوزیسیون شدن جریان حکمت لزوما به معنای شکاف در کمپ شیعه نیست. حتی می توان گفت سید عمار حکیم همانطور که اعلام کرده، با برگزیدن «گزینه اپوزیسیون سیاسی مبتنی بر قانون اساسی» فضای بیشتری برای پرداختن به نگرانی های مردم عراق و سطح عملکرد دولت دارد.
جریان حکمت اگرچه تنها اپوزیسیون عراقی نیست، اما تنها حزب مخالف است که در خط مقدم به انتقاد از دولت می پردازد و حتی در ماه ژوئیه تظاهرات گسترده ای در اعتراض به خدمات ضعیف در جنوب عراق برگزار کرده با این امید که بتواند به شنیده شدن صدای مردم کمک کند. مقامات ارشد جریان حکمت بر این باورند که اکنون که نقش معناداری در دولت ایفا نمی کنند، دلیلی ندارد که به دلیل کم کاری های دولت مورد شماتت قرار بگیرند و به همین دلیل، طرف تظاهرکنندگان را گرفته اند.
انگیزه جریان حکمت برای پیوستن به اپوزیسیون هر چه باشد، تلاش برای ارتقاء عملکرد دولت هدفی ارزشمند و لازم به شمار می رود؛ با این حال، سید عمار حکیم و همراهانش به طور قطع در مسیری که در پیش گرفته اند با چالش های گسترده ای مواجه و مخاطراتی را متحمل خواهند شد. جریان حکمت برای اپوزیسیون بودن به بستری نیاز دارد که تفاوت خود را با دولت حاکم نشان دهد. از آنجایی که به برنامه چهار ساله عادل عبدالمهدی ارائه شده در ماه اکتبر 2018 رای مثبت داده، اکنون تنها می تواند به شیوه اجرای برنامه اعتراض کند. اما حتی چنین کاری هم چندان ساده نخواهد بود چرا که یکی از بزرگ ترین مشکلات در عراق این است که عملکرد دولت لزوما آنقدری دقیق و شفاف نیست یا اطلاعات آنقدری در دسترس عموم قرار نمی گیرد که امکان بررسی و اعتراض به آن وجود داشته باشد. فساد هم آنقدر گسترده و سیستماتیک است که گروه های اپوزیسیون تنها می توانند به صورت کلی از آن انتقاد کنند.
اما بزرگ ترین مانع پیش روی جریان حکمت به عنوان یک اپوزیسیون رسمی، شمار کرسی ها در پارلمان است. به طور معمول، اپوزیسیون به حزبی اطلاق می شود که بعد از حزب حاکم بیشترین شمار کرسی ها را در پارلمان دارد و به همین جهت حتی در کشورهایی همچون بریتانیا آن را دولت در سایه می خوانند. همین شمار بالای کرسی هاست که به اپوزیسون معنا می دهد چرا که به معنای داشتن قدرت تاثیرگذاری در روند تصویب قوانین در پارلمان و به چالش کشیدن دولت و حزب حاکم است. اما جریان حکمت از مجموع 329 کرسی در پارلمان عراق تنها 20 کرسی را در اختیار دارد و اگر نتواند با دیگر گروه های اپوزیسیون اتحاد معناداری تشکیل دهد، آنگاه در همه تلاش های خود برای اعتراض به اقدامات دولت یا نظارت بر عملکرد آن به مشکل بر خواهد خورد. مقامات حکمت بر این باورند که که شمار قانونگذاران اپوزیسیون در پارلمان آنقدری زیاد هست که در برخی مسائل خاص و حساس امکان دستیابی آنها به اکثریت یا تشکیل ائتلاف را فراهم آورد. این تصور چندان اشتباه نیست و احتمال پیوستن نصر یا دیگران به حکمت در برخی موارد وجود دارد.
جریان حکمت یا هر جریان دیگری که بخواهد نقش اپوزیسیون رسمی را ایفا کند، باید به عموم مردم نشان دهد که کاملا جدی است و توانایی به چالش کشیدن دولت را دارد. مسیری که جریان حکمت در آن پا گذاشته است به شدت دشوار خواهد بود، اما اگر بتواند در این مسیر موفق شود، فضای سیاسی عراق را برای همیشه تغییر و این کشور را در مسیر تبدیل شدن به یک دموکراسی حقیقی قرار خواهد داد. بر خلاف نگرانی های موجود، اپوزیسیون شدن جریان حکمت نه تنها منفی نیست، بلکه می تواند بهترین راه برای ایجاد مسئولیت پذیری و شفافیت در نظام سیاسی عراق شود.
* روزنامه نگار
23311
نظر شما