فهیمه حسن‌میری: با شروع هر سال تحصیلی و آماری که از دانش‌آموزان تازه وارد به سیستم آموزشی کشور منتشر میشود، کمتر کسی به این فکر میکند که چه تعداد از این دانش‌آموزان به مقاطع بالاتر راه خواهند یافت و چه تعداد به دلایل مختلف، در نیمه‌های راه مدرسه و درس و مشق را رها کرده و به بازار کار وارد شده یا خانه‌نشین میشوند.
طبق برنامه پنج ساله تا سال 1393 باید بیسوادی در گروه سنی زیر 50 سال در مناطق مختلف کشور ریشه کن شود اما هر ساله شاهد افزایش شمار زیاد کودکانی هستیم که از تحصیل بازمی‌مانند. جدیدترین یافته‌های پژوهشی از وضعیت دانش‌آموزان در مدارس نیز حاکی است که سالانه 25 درصد دانش‌آموزان یعنی یک چهارم آنها ترک تحصیل میکنند. مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاران ایران و عضو شورای بررسی آسیب‌های اجتماعی با اعلام این آمار، ضمن ابراز نگرانی از تعداد زیاد ترک تحصیل و جدایی دانش‌آموزان از محیط‌های آموزشی و مدارس، اعلام کرده است: دانش‌آموزان در طول روز میانگین بین 7 تا 8 ساعت در مدارس هستند و بیش‌ترین وقت مفید خود را در مدارس می‌گذرانند. در حال حاضر بر اساس جدیدترین یافته‌های پژوهشی در مدارس بیش از 25 درصد از دانش‌آموزان سالیانه از مدارس ترک تحصیل میکنند که این آمار بسیار نگران کننده است و معلوم نیست سرنوشت این دانش‌آموزان که چندین برابر بیش از دیگران در معرض تهدید‌های اجتماعی هستند، چه میشود.
به اعتقاد بسیاری از آسیب‌شناسان اجتماعی، درصد بالایی از بزهکاری‌ها نتیجه ترک تحصیل دانش‌آموزان از مدرسه است به نحوی که بیش از پنجاه درصد بزهکاران زیر 18 سال در کانون اصلاح و تربیت را دانش‌آموزان ترک تحصیلکرده تشکیل میدهند و تحقیقات نشان می‌دهد که بین شکست تحصیلی، فرار از منزل و مدرسه و میزان آسیب‌های اجتماعی، رابطه معناداری وجود دارد که این امر نگرانی از میزان بالای ترک تحصیل در کشور را دوچندان میکند.
در بررسی علت ترک تحصیلهای صورت گرفته، علاوه بر فقر مالی که به اشتغال کودکان یا نوجوانان منجر میشود، فقر انگیزشی نیز نقش مهمی ایفا میکند به طوری که میزان بالای بیکاران تحصیلکرده سبب میشود دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان به ادامه تحصیل و رفتن به مقاطع بالاتر به شکل یک امر غیرضروری نگاه کنند و کسب درآمد از سنین پایین را بر گرفتن مدرک و پیوستن به جمعیت بیکاران ترجیح دهند.
اما نکته قابل توجه دیگر در این میان، آمار زیاد دخترانی است که بر اثر فشارهای خانوادگی یا محیطی و اجتماعی مجبور به ترک تحصیل میشوند و تعدادشان در روستاها و شهرهای کوچک از پسران پیشی گرفته است. ازدواج زودهنگام دختران در برخی مناطق، دور بودن مدارس در بسیاری از شهرها و روستاها، فرهنگ پایین خانواده‌ها و ضروری ندانستن تحصیل برای دختران، وجود مدارس مختلط در برخی روستاها و مشکلاتی از این قبیل همه و همه به ترک تحصیل دختران و بیسوادی یا کم‌سوادی آنها منجر میشود.
با این اوصاف، از لزوم توجه بیشتر خانواده‌ها و معلمان برای پیشگیری از دلزدگی دانش‌آموزان از مدرسه و درنهایت ترک تحصیل آنها که بگذریم، این آمار شاید تلنگر و تاییدی نیز باشد بر هشدارهای کارشناسانی که بر ناکارآمدی نظام آموزشی موجود تاکید کرده و استفاده از نظرات پژوهشگران، برنامه‌ریزان و متخصصان امر آموزش را ضروری می‌شمارند.
تعدادی از اظهارنظرهای مسوولان و کارشناسان آموزشی را در رابطه با علل و عوامل ترک تحصیل دانش‌آموزان را در جدول زیر میخوانید.
|
اظهار نظر مسئولان و کارشناسان درباره ترک تحصیل دانش‌آموزان |
||
|
نام |
سمت |
اظهار نظر |
|
علی باقرزاده |
معاون وزارت آموزش و پرورش |
فقر، ازدواج زودرس برای دختران، فرهنگ پایین خانواده درخصوص میزان تحصیل فرزندانشان و اختلافات خانوادگی از جمله عوامل عمده در مسئله ترک تحصیلی دانش‌آموزان محسوب میشوند. وضعیت کشاورزی مناطق روستایی نیز عاملی است که موجب میشود تا از دانش‌آموزان به عنوان نیروی کار استفاده شود. وجود مدارس مختلط و نبود مدارس راهنمایی به تعداد کافی در مناطق نیز در رها کردن تحصیل از سوی دانش آموزان به ویژه دختران نقش زیادی دارد |
|
علی عباسپور تهرانی‌فرد |
رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی |
هزینه ناشی از افت تحصیلی و ترک تحصیلی در سال 87، ۴۲۰ میلیارد تومان برآورد میشود. افت تحصیلی منجر به کاهش احتمال بازگشت به تحصیل این دسته از دانش‌آموزان شده و ادامه این روند موجب افزایش میزان آسیب‌پذیری دانش‌آموزان در برابر ناهنجاری‌های اجتماعی میشود. ترک تحصیل آسیب‌های فراوانی دارد و برای حل این موضوع باید برنامه‌ریزی دقیق و جامع انجام شود و عزمی راسخ شکل بگیرد |
|
مصطفی اقلیما |
رئیس انجمن علمی مددکاران ایران |
در حال حاضر مشکلات و خلاءهای موجود در وزارت آموزش و پرورش، ناتوانی تعداد زیادی از معلمان و درگیری‌های اقتصادی و معشیتی آنها، به روز نبودن کتاب‌های درسی و آموزش‌ها در مدارس و مشکلات و آسیب‌هایی که در حال حاضر آموزش و پرورش با آنها مواجه است و اقدامی برای حل این مسائل صورت نمی‌گیرد، برای نظام تعلیم و تربیت کشور گران تمام میشود. پژوهشگران اجتماعی و تربیتی و روان‌شناسان در اکثر کشورهای دنیا جزو بازوان علمی و وزارتخانه‌های آموزشی هستند، اما متاسفانه این مسئله و میزان کمکی که همه ساله می‌تواند از طریق این قشر به آموزش و پرورش تزریق شود، بسیار کم و تامل‌برانگیز است |
|
داریوش قنبری |
عضو فراکسیون اقلیت مجلس شورای اسلامی |
من از آمار دقیق دانش‌آموزان ترک تحصیل کننده اطلاعی ندارم، اما علل و زمینه‌های ترک تحصیل در شرایط کنونی قابل مشاهده است. افزایش هزینه‌های خانوار از یک سو، عدم امکان ادامه تحصیل برای افرادی که در خانوارهای کم‌درآمد زندگی میکنند از سوی دیگر و ورود این افراد به فعالیت‌های اقتصادی فرصت تحصیل را از چنین دانش‌آموزانی سلب میکند. موضوع دیگری که باعث رشد ترک تحصیل در برخی مناطق به شکل خاص شده، کم‌توجهی مسئولین وزارت آموزش و پرورش به وظایف خود بوده است. در برخی مناطق عشایری و روستایی دورافتاده چندان توجهی به تحصیل نمی‌شود و هنوز روستاهایی در حوزه انتخابیه بنده وجود دارند که امکان ادامه تحصیل برای دختران در دوران دبیرستان یا حتی بعضا در دوران راهنمایی نیست |
|
احد نویدی |
کارشناس ارشد مرکز پژوهش‌های آموزش و پرورش |
به طور کلی نظمی که در مدارس ایران وجود دارد نظمی پادگانی است. نگاهی به دیوارهای بلند مدارس و دروازه‌های آهنی، شباهت مدرسه و پادگان را نشان می دهد. در مدارس کشورهای مترقی جهان دیوار وجود ندارد، دانش‌آموزان در آنجا احساس راحتی می کنند و با اکراه از آن بیرون می‌روند اما برعکس مدارس کشورهای مترقی، مدارس ایران به دلیل فضای پادگانی‌شان دانش آموزان را بیزار می کنند |
|
محمدقیوم دهقانی |
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی |
دلیل اصلی ترک تحصیل کودکان در استان سیستان و بلوچستان مشکلات اقتصادی خانواده است. برخی خانواده‌ها ترجیح میدهند کودکانشان به جای مدرسه در تأمین مایحتاج خانه کمک خرجشان باشند. عدم امکانات آموزشی و عدم دسترسی به فضای آموزشی مناسب نیز از دیگر موانع ادامه تحصیل برای کودکان ونوجوانان استان است. پراکندگی جمعیت و روستاها در سیستان و بلوچستان باعث شده بسیاری از خانواده‌ها با جابه‌جایی فرزندانشان در طول سال تحصیلی به مکانی غیر از محل زندگی‌شان مخالف باشند بخصوص که جاده‌های استان بسیار نامطلوب است و کودکان و نوجوانان ممکن است با خطرات بسیاری در طول مسیر روبه‌رو شوند |
|
فرید کاشفی |
روانشناس علوم تربیتی |
ترک تحصیل دانش‌آموزان با وضعیت اقتصادی جامعه و خانواده در ارتباط است. عواملی چون پایین بودن درآمد، مسکن نامناسب، عدم سرپرستی و حضور پدر و مادر در خانواده، کثرت فرزندان و طبقه پایین شغلی والدین بر ترک تحصیل فرزندان تاثیر دارد. کیفیت آموزش و تربیت در رشد جسمانی و قوای دفاعی دانش‌آموز در خانواده‌هایی با سطح پایین اقتصادی و فرهنگی جامعه و خانواده اثرات مستقیمی بر عدم پیشرفت فرزندان به جای می‌گذارد |
|
عبدالعزیز جمشیدزهی |
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی |
امکانات و فضای آموزشی در بسیاری از روستاهای ما نامناسب است. همچنین مشکل نداشتن شناسنامه همچنان در برخی استانها وجود دارد و عامل برخی از ترک تحصیل‌ها به حساب می‌آید چرا که با توجه به مرزی بودن برخی استانها کودکانی هستند که مادر ایرانی و پدر تبعه خارج دارند و مشکلاتی برای شناسنامه داشتن دارند. همچنین با تعدیل شدن محدودیت‌های اجتماعی دختران به تحصیل تمایل بیشتری نشان میدهند |
4244
نظر شما