کودک نیز نمی‌خواهد شما او را در این محیط غریب و ناآشنا تنها بگذارید و آخرین تلاش‌هایش را برای حفظ آغوش گرم همیشگی شما انجام می‌دهد. اما روشن است که این یک مرحله ضروری برای رشد کودک‌تان است و گریزی از آن نیست. هرچند ممکن است لحظات اضطراب‌آور و سختی را برای شما و کودک‌تان رقم بزند. هرقدر آرام و مطمئن‌تر باشید، به همان اندازه می‌توانید به کودک‌تان کمک کنید تا او هم به آرامش برسد و خاطره‌ای خوشایند از اولین روز تحصیلات رسمی‌اش داشته‌باشد.
آن‌چه در ادامه می‌آید، راه‌کارهایی عملیاتی برای غلبه بر اضطراب جدایی کودک‌تان در روز اول مهدکودک یا مدرسه است. فراموش نکنید اضطراب کودک‌تان در این موقعیت نه تنها برای او، بلکه برای تمام هم‌سن و سالان‌اش طبیعی است. اما اگر علائم اضطراب او شامل علائم بدنی (دردهای شکمی، سردرد، سرگیجه، کابوس‌های شبانه، تپش قلب، حالت‌تهوع، مشکلات گوارشی، بی‌اختیاری ادرار و …)، دشواری در رفتن به مدرسه، ماندن در کلاس درس، عدم شرکت در فعالیت‌های مدرسه و یا به طور کلی فرار کردن از موقعیت‌هایی که او را دچار اضطراب می‌کند بیش از ۴ هفته ادامه یافت، بهتر است به همراه کودک‌تان به یک روان‌شناس مراجعه کنید.
آن‌چه پیش از شروع مدرسه می‌توانید انجام دهید
پیش از فرا رسیدن روز اول مدرسه کودک‌تان را آماده‌کنید. این‌کار می‌تواند به‌طور چشمگیری اضطرابی که کودک هنگام ترک شما احساس می‌کند را کاهش دهد.
راه‌کارهایی که می‌توانند به شما کمک کنند عبارت است از:
>> کودک خود را تشویق کنید تا در فعالیت‌ها و برنامه‌های خارج از مدرسه مانند تولد دوستان، سپری‌کردن چند ساعت با اقوام و افراد مورد وثوق والدین یا رفتن به خانه‌ٔ هم‌سن و سالان بدون شخصی که جدا شدن از او برایش اضطراب‌آور است شرکت کند. به او اجازه ندهید با ماندن در خانه از این موضوع اجتناب کند، اما بهتر است متناسب با شناختی که از کودک‌تان دارید این کار را با بازه‌های زمانی کوتاه شروع کنید.
>> کودک‌تان را با فعالیت‌هایی که در مدرسه انجام می‌شود مانند نقاشی‌کشیدن، داستان‌گویی، ورزش کردن و غیره آشنا کنید. برای او تعریف کنید یک روز در مدرسه چگونه سپری می‌شود و بعد با اجرای یک نمایش یا بازی آن را شبیه‌سازی کنید.
>> اگر ممکن است مدتی قبل از آغاز رسمی فعالیت مدارس از فضای مدرسه و کلاس درس به همراه کودک‌تان بازدید کنید تا او با محیط جدید آشنا شود. دیدار با معلم یا کادر مدرسه و برقراری ارتباط اولیه با آن‌ها در این فضای غیررسمی و صمیمانه می‌تواند اضطراب کودک از مواجهه با افراد ناآشنا در روز اول مدرسه را به‌طور قابل ملاحضه‌ای کاهش دهد.
>> تنفس بادکنکی را به کودک‌تان آموزش دهید. این نوع تنفس در زمانی که کودک احساس اضطراب می‌کند، با کاهش ضربان قلب موجب آرامش او می‌شود. از کودک بخواهید چشم‌هایش را ببندد، رنگ بادکنک را انتخاب کند و خود را در حالی‌که مشغول بادکردن آن است تصورکند. ابتدا برایش توضیح دهید باد کردن خیلی شدید یا خیلی سریع باعث می‌شود بادکنک از دهانش خارج شود یا بترکد. پس برای بادکردن بادکنک لازم است دم و بازدم را به آرامی انجام دهد. بعد عمل دم را انجام دهد و تا عدد ۴ بشمارد، سپس نفس خود را در سینه نگه‌داشته و تا ۴ بشمارد و در آخر نفس‌اش را به آرامی از سینه خارج کند و تا چهار بشمارد. این کار را ۳ بار انجام دهد تا بادکنک باد شود. هم‌چنین می‌توانید از کودک بخواهید در این مدت به خوراکی‌ها، وسایل و وقایع خوشایندی که به رنگ بادکنک است فکر کند (مثلا اگر بادکنک قرمز است به توت‌فرنگی، آب‌نبات قرمز، شکوفه‌های قرمز و … فکر کند).
آن‌چه روز اول مدرسه می‌توانید انجام دهید
>> صبح روز اول مدرسه را مثل یک جشن کوچک برگزار کنید. می‌توانید کمی قبل از کودک‌تان از خواب بیدار شوید، او را با صبحانه‌ٔ مورد علاقه‌اش سورپرایز کنید و بعد یک عکس یادگاری بگیرید. اجازه ندهید کمبود زمان شما و کودک‌تان را مضطرب کند.
>> اگر خودتان ناراحت و مضطرب باشید یا از این‌که او را در مدرسه تنها می‌گذارید احساس عذاب‌وجدان کنید، کودک‌تان به سرعت متوجه این موضوع خواهد شد. بنابراین تلاش کنید آرام باشید، با تُن صدای آرام با کودک‌تان صحبت کنید و یک روتین خداحافظی جالب اما کوتاه تدارک ببینید و آن را هر روز تکرار کنید. هرگز خداحافظی را طولانی نکنید.
>> هم‌دلانه به احساسات کودک‌تان گوش دهید و به او نشان دهید که احساسات‌اش را می‌فهمید. می‌توانید برای او داستانی از ترس یا اضطراب خودتان در مورد موضوعی را تعریف کنید و به او بگویید که چگونه توانسته‌اید از پس‌اش بربیایید. سپس او را محکم در آغوش بگیرید و صبر کنید تا علائم بدنی اضطراب فروکش کند. لمس بدنی اُکسی‌توسین را آزاد می‌کند و کورتیزول که هورمون استرس است را کاهش می‌دهد. پس قدرت در آغوش گرفتن را دست‌کم نگیرید!
>> در پاسخ به سوال‌هایی نظیر «برمی‌گردی؟»، «کِی می‌آم خونه؟» یک‌بار پاسخی اطمینان‌بخش به او بدهید اما هرگز آن را بارها و بارها تکرار نکنید، زیرا این‌کار تنها جدایی را طولانی‌تر کرده و موجب اضطرابِ بیشتر کودک‌تان می‌شود. به او بگویید «بعد از مدرسه می‌بینمت.»، «حتما بهت خوش می‌گذره و دوستان جدیدی پیدا می‌کنی» و «اگر مشکلی داشتی می‌تونی به (نام معلم‌اش را بگویید) بگویی، حتما کمکت می‌کنه».
>> حتما از کودک‌تان خداحافظی کنید و مخفیانه از جلوی چشمانش غیب نشوید. این‌کار اگرچه ممکن است وسوسه‌کننده به‌نظر برسد اما اعتماد کودک‌تان به شما را به‌طور منفی تحت تاثیر قرار می‌دهد.
>> بردن یک وسیله کوچک دوست‌داشتنی از خانه به مدرسه می‌تواند به کودک‌تان کمک کند. این وسیله می‌تواند کاردستی کوچکی که یادآور یک خاطره خوشایند است، یکی از نقاشی‌های مورد علاقه کودک یا یک مداد عروسکی باشد. بهتر است قبل از این‌کار با معلم مدرسه هماهنگ کنید و به کودک‌تان بگویید آن را در کیف یا در جامیزش نگه‌دارد.
>> می‌توانید با هماهنگی معلم، کودک‌تان را کمی زودتر به مدرسه برسانید تا به او در آماده کردن کلاس و فعالیت‌های روز کمک کند.
* روان‌شناس بالینی
* منتشر شده در وب‌سایت «بیا حرف بزنیم» http://letstalkaboutit.ir
نظر شما